Κύριε Διευθυντά,
Εφέτος το σωτήριο 2021, η Εθνική Μνημοσύνη έχει σταθεί από μήνες έξω από τα σύνορα της τωρινής Ελλάδος.
Σεμνή, λιτή έχει απολησμονηθεί πέρα απ’ τη θάλασσα του Αιγαίου. Εκεί τα κύματά του σβήνουν όλο παράπονο στις ακτές της Αιολίας, της Ιωνίας και του Πόντου σχηματίζουν με λευκούς αφρούς ένα ορόσημο 1922. Πριν τριάντα τρεις αιώνες σ’ αυτόν εδώ τον τόπο γοργοτάξιδα καράβια έφεραν απ’ την απέναντι στεριά μια φυλή νέα κι ωραία με χαμογελαστά και στοχαστικά μάτια, που γύρευε τόπο γαλήνης και κλήρο ζωής. Εφθασαν οι πρώτοι Ελληνες στ’ ακρογιαλιά της Μικρασίας, με τους θεούς και τους ήρωές τους, αναζητώντας πατρίδα νέα, για να φυτέψουν τα τρυφερά βλαστάρια του πρώτου ελληνικού πολιτισμού που έφεραν μαζί τους από τη Μητροπολιτική Ελλάδα, που σε λίγο σάρωνε ρωμαλέο και ασυμβίβαστο το κύμα της δωρικής καθόδου. Ετσι γεννήθηκε το κοινό των Ιώνων, η αλυσίδα των αποικιών του Πόντου, η Δωρική Εξάπολις κατόπιν. Εδώ για πρώτη φορά ο ανθρώπινος νους ψήλωσε και γύρεψε να βρει τα μυστικά του κόσμου. Εδώ πρωτογεννήθηκε η επιστήμη. Εδώ έλαμψαν οι τέχνες.
Οι Ιωνες πρωτομίλησαν για κόσμο, μικρόκοσμο και μακρόκοσμο, έφτιαξαν το ελληνικό αλφάβητο, έκοψαν τα πρώτα νομίσματα. Κι όταν στο 1821 θ’ αντηχήσουν ξέφρενα τα καμπαναριά στη Μητροπολιτική Ελλάδα, η Μικρασία θα σκιρτήσει. Με σμυρνέικα μπαρουτόβολα άρχισε ο Αγώνας στην Πελοπόννησο και το λάβαρο της Αγίας Λαύρας το κέντησαν Σμυρνιοπούλες. Στις 28 Ιουλίου 1919 υπογραφόταν από τους πρωθυπουργούς Γαλλίας, Αγγλίας, Ιταλίας και Ελλάδος η Συνθήκη των Σεβρών. Η Ελλάς των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών ήταν πραγματικότης. Αλλά η συμφορά δεν ήταν μακριά. Η πολιτική μεταβολή με την αλλαγή της κυβερνήσεως, τα κομματικά πάθη, ο εθνοκτόνος διχασμός έσκισαν το αέρινο φόρεμα του μικρασιατικού ονείρου, βυθίζοντας την πατρίδα στην πιο μεγάλη καταστροφή του Ελληνισμού.
Το 1922 κάτω από τα ερείπια των ονείρων και των ελπίδων μας, θύματα των άνομων συμφερόντων των μεγάλων και του εθνικού διχασμού τάφηκαν 1.000.000 Ελληνες. Σήμερα 100 χρόνια μετά, στρέφουμε τη σκέψη σ’ αυτόν τον κυνηγημένο, τον βασανισμένο, Ελληνισμό της Ανατολής. 1.500.000! 100 χρόνια Μικρασία. Επέτειος οδύνης. Όμως, οι μεγάλες χαρές και οι μεγάλες συμφορές είναι για τα μεγάλα έθνη.

Κώστας Στούπης
Βοστώνη, ΜΑ