ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Μια ακόμη αποφράδα μέρα στη σύγχρονη ιστορία της Κύπρου. Στις 14 Αυγούστου 1974, πριν από 50 ακριβώς χρόνια, η τουρκική εισβολή εισήλθε στη δεύτερή της φάση. Οι τουρκικές δυνάμεις εισβολής, παρά την εκεχειρία που είχε συμφωνηθεί, εξαπέλυσαν γενική επίθεση προελαύνοντας από τη Μόρφου μέχρι την Αμμόχωστο, αποκόπτοντας ολόκληρο το βόρειο τμήμα της νήσου.

Η διεύρυνση των τουρκικών επεκτατικών σχεδίων και η παραβίαση κατ’ επανάληψη κάθε κανόνα διεθνούς νομιμότητας από την Τουρκία, προκάλεσε τα νέα τετελεσμένα που βιώνει για μισό αιώνα η Κύπρος.
50 χρόνια πόνου, ξεριζωμού και προσφυγιάς.

Η δεύτερη φάση της τουρκικής εισβολής άρχισε μόλις κατέρρευσαν οι συνομιλίες στη Γενεύη. Από τις 8 μέχρι τις 14 Αυγούστου του 1974, γινόταν μια πραγματική διπλωματική μάχη με τους Τούρκους να έχουν το πάνω χέρι. Απαιτούσαν αποδοχή της πρότασης του Τούρκου υπουργού εξωτερικών Γκιουνές, για παραχώρηση του 34% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας στους Τουρκοκύπριους, αλλά όχι σε ενιαία μορφή. Ήθελαν την δημιουργία καντονίων τα οποία θα ήταν διάσπαρτα.

Ο Τούρκος υπουργός, είχε απαιτήσει απάντηση εντός 36 ωρών γνωρίζοντας πως η ελληνική πλευρά θα απέρριπτε την πρόταση και ενώ είχε ξεκινήσει η προετοιμασία για τον Αττίλα 2.

Ο Γλαύκος Κληρίδης, που εκπροσωπούσε ως Προεδρεύων τη Κυπριακή Δημοκρατία και ο Γεώργιος Μαύρος, υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, τότε, στη κυβέρνηση εθνικής ενότητας του Κωνσταντίνου Καραμανλή, απέρριψαν το τουρκικό τελεσίγραφο, το οποίο εξόργισε ακόμα και τους Βρετανούς, οι οποίοι όμως κατάπιαν την «οργή» τους και δεν έπραξαν απολύτως τίποτα στο πλαίσιο των συμβατικών τους υποχρεώσεων, ως εγγυητών της κυπριακής ανεξαρτησίας.

Ο υπουργός Εξωτερικών της Ελλάδας, φαίνεται πως είχε επιχειρήσει να μπλοφάρει, δηλώνοντας πως «η Ελλάς προτιμά τον πόλεμο από την ατίμωση…». Τελικώς, όπως το έθεσε τότε ο Κληρίδης, πόλεμος δεν έγινε και μας έμεινε η ατίμωση…

Η επέλαση του «Αττίλα-2»

Χαράματα της 14ης Αυγούστου, οι Τούρκοι βομβάρδισαν την Αμμόχωστο, σηματοδοτώντας την έναρξη του «Αττίλα 2».
Οι κάτοικοι εγκατέλειψαν την πόλη, ακούγοντας τους βομβαρδισμούς και η Αμμόχωστος καταλήφθηκε χωρίς ουσιαστική αντίσταση. Αφού λεηλατήθηκε, αποκλείστηκε από τα τουρκικά στρατεύματα και σε κανέναν δεν επιτρεπόταν η είσοδος για να μετατραπεί σταδιακά σε «πόλη φάντασμα».

Μέχρι το απόγευμα της 16ης Αυγούστου, οι Τούρκοι είχαν καταλάβει το 37% του κυπριακού εδάφους. Μέσα σε λιγότερο από τρεις ημέρες ολοκλήρωσαν την κατάληψη της οροσειράς του Πενταδακτύλου. Κατέλαβαν επίσης την πεδιάδα της Μεσαορίας, τη Μόρφου και την Καρπασία.

Ολοκληρώθηκε έτσι η τουρκική εισβολή στην Κύπρο, που είχε ξεκινήσει στις 20 Ιουλίου 1974, με αποτέλεσμα να εκδιωχθούν από τα σπίτια τους εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι που έγιναν πρόσφυγες στην ίδια τους την πατρίδα.

Οδυνηρός συμβιβασμός η ομοσπονδία

Η λύση ομοσπονδίας, αμέσως μετά την εισβολή του 1974, δεν αποτελούσε καν ενδεχόμενο συζήτησης για την ελληνική πλευρά, η οποία επιδίωκε επιστροφή στην προ της εισβολής κατάσταση. Από τότε κύλησε πολύ νερό στο αυλάκι του Κυπριακού και η ομοσπονδία, η οποία αποτελούσε προωθημένη απαίτηση των Τούρκων, έγινε πλέον σημαία για την ελληνοκυπριακή πλευρά.

Παρά τις αξιώσεις που πλέον προβάλλει επιτακτικά και προωθεί η τουρκική πλευρά για λύση «δυο κρατών», η ε/κ πλευρά τονίζει ότι η μόνη επιλογή είναι η λύση του Κυπριακού σύμφωνα με τις παραμέτρους του ΟΗΕ και πως παραμένει δεσμευμένη στις προσπάθειες εξεύρεσης μιας βιώσιμης λύσης του Κυπριακού, στη βάση του συμφωνημένου πλαισίου της διζωνικής, δικοινοτικής ομοσπονδίας με πολιτική ισότητα, όπως προβλέπεται στα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.

Οι Τούρκοι, ωστόσο, έχοντας παγιώσει την παρουσία τους στο βόρειο τμήμα της Κύπρου, ποτέ δεν βιάζονταν να βρουν λύση ή να μπουν σε διαδικασία «ομαλοποίησης» της κατάστασης. Από τότε ο πρώην κατοχικός ηγέτης Ραούφ Ντενκτάς, έλεγε πως το Κυπριακό λύθηκε με την εισβολή. Με αυτό τον τρόπο, αποκάλυπτε εμμέσως, πως η τουρκική πλευρά χρησιμοποιούσε σαν πρόσχημα τις συνομιλίες για να ροκανίζει το χρόνο και να παγιώνει τα τετελεσμένα της εισβολής-κατοχής.