ΝΤΟΥΡΑΧ, ΓΕΡΜΑΝΙΑ – Εν όψει της επετείου των 77 χρόνων μετά το Αουσβιτς, σε δημοσίευμά του το «Associated Press» αναδεικνύει το φόρο τιμής που αποδίδεται από τους Εβραίους σε όλους εκείνους που τους έσωσαν τη ζωή κατά την περίοδο εκείνη. Συγκεκριμένα, ο Αντρζέι Σιτκόβσκι ήταν 15 ετών όταν η μητέρα του, του είπε ότι ένας γείτονας της ζήτησε να κρύψει στο σπίτι τους μια μικρή εβραιοπούλα από τους Ναζί.

«Ηταν μια σύντομη συζήτηση και μετά, ναι, αποφασίσαμε να φιλοξενήσουμε τη Χαντάσα και την έφεραν στο σπίτι μας το 1943», λέει ο Σιτκόβσκι, αναπολώντας εκείνα τα δύσκολα χρόνια κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, όταν ζούσε με τη χήρα μητέρα του Χελένα και τη μικρότερη αδελφή του Μάγντα στα περίχωρα της πολωνικής πρωτεύουσας Βαρσοβίας υπό γερμανική κατοχή.

«Φυσικά, φοβόμασταν, αλλά ο φόβος ήταν ούτως ή άλλως η καθημερινότητά μας εκείνα τα χρόνια», δήλωσε ο Σιτκόβσκι στο «Associated Press» στο σπίτι του στο βαυαρικό χωριό Ντούραχ, όπου εγκαταστάθηκε πριν από 10 χρόνια με την Γερμανίδα σύζυγό του.

Σχεδόν οκτώ δεκαετίες μετά τη διάσωση της Χαντάσα Κοζάκ, ο 93χρονος Πολωνός εξακολουθεί να έχει τακτική επαφή με την Κοζάκ, σήμερα 84 ετών, η οποία μετά τον πόλεμο μετανάστευσε μέσω Ισραήλ στις Ηνωμένες Πολιτείες, όπου έγινε καθηγήτρια Ιστορίας στη Νέα Υόρκη.

Για τις προσπάθειές τους να βοηθήσουν να σωθούν οι ζωές της Κοζάκ, της αδελφής της Μαριόν και της μητέρας τους Μπρονισλάβα, η οποία αργότερα ήρθε επίσης να μείνει με τους Σιτκόβσκι, ο Αντρζέι και η μητέρα του έλαβαν την υψηλότερη τιμή του Ισραήλ το 1995. Ονομάστηκαν «Δίκαιοι μεταξύ των Εθνών» – ένας τίτλος που απονέμεται σε μη Εβραίους που πήραν μεγάλους κινδύνους για να σώσουν Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος από το «Yad Vashem», τον επίσημο οργανισμό της χώρας για τη μνήμη του Ολοκαυτώματος.

Φέτος, καθώς ο Κόσμος τιμά την 77η επέτειο της ελευθέρωσης του γερμανικού ναζιστικού στρατοπέδου συγκέντρωσης και εξόντωσης Αουσβιτς στις 27 Ιανουαρίου 1945, το «Yad Vashem» και η «Διάσκεψη για τις Εβραϊκές Υλικές Απαιτήσεις κατά της Γερμανίας» («Conference on Jewish Material Claims against Germany») συνεργάστηκαν για να αναδείξουν τις ιστορίες των «Δίκαιων Διασωστών» όπως οι Σιτκόβσκι που διακινδύνευσαν τα πάντα, ακόμη και την ίδια τους τη ζωή, για να σώσουν τους Εβραίους από το να σφαγιαστούν από τους Ναζί και τα τσιράκια τους.

Στο πλαίσιο μιας εκστρατείας στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με την ονομασία #Don’tBeABystander, η «Claims Conference» και το «Yad Vashem» δημοσιεύουν διάφορα βίντεο και εγκαινιάζουν έναν ιστότοπο για ανθρώπους που έσωσαν Εβραίους κατά τη διάρκεια του Ολοκαυτώματος, κατά το οποίο 6 εκατομμύρια Εβραίοι δολοφονήθηκαν σε όλη την Ευρώπη.

«Ενα από τα εκπληκτικά πράγματα σχετικά με τους διασώστες είναι ότι δεν διέσωσαν μόνο το συγκεκριμένο άτομο που ήταν κρυμμένο, αλλά όλα τα παιδιά και τα εγγόνια και τα δισέγγονα τους – ένα ολόκληρο οικογενειακό δέντρο», δήλωσε ο Γκρεγκ Σνάιντερ, εκτελεστικός αντιπρόεδρος της «Claims Conference».

«Λέει η εβραϊκή παράδοση ότι αν σώσεις ένα άτομο είναι σαν να σώζεις ολόκληρο τον Κόσμο», δήλωσε ο Σνάιντερ στο «AP».

Τα τελευταία 60 χρόνια το «Yad Vashem» έχει αναγνωρίσει περίπου 28.000 άτομα από περίπου 50 χώρες ως «Δίκαιους Διασώστες». Η οργάνωση εξακολουθεί να λαμβάνει εκατοντάδες αιτήσεις κάθε χρόνο για να τιμήσει και άλλους, κυρίως μετά θάνατον. Από όλους τους διασώστες που ζουν ακόμη σήμερα, οι περισσότεροι βοήθησαν τους γονείς τους ως παιδιά ή έφηβοι.