x
 

Αμερική

Απόπειρα προσέγγισης στο «αίνιγμα» του θανάτου

Ο όρος «αίνιγμα» που περιέχει ο τίτλος του παρόντος άρθρου δεν επιλέχθηκε τυχαία για να ορίσει τον θάνατο, αυτό το μεγάλο και αναγκαστικά αναπόφευκτο γεγονός της πορείας του βιολογικού μας επεισοδίου μετρητής και περιοριστικής διάρκειας, από την γέννα μας μέχρι τον τάφο μας. Μιλούμε για ένα βιολογικό φαινόμενο, το οποίο συνηθίσαμε να το ονομάζουμε ζωή, αινιγματικό και δυσεξήγητο και σ’ αυτούς ακόμα τους ειδήμονες της Βιολογίας και της Ιατρικής, το οποίο το διερχόμαστε στηριγμένοι στο νόμο των πιθανοτήτων της ανά πάσας στιγμής, αφού είναι δυνατό, κι έχει συμβεί και συμβαίνει καθημερινά, να περάσουμε από τη ζωή στον θάνατο αυτοστιγμεί. Κι αυτό μπορεί να συμβεί εν ριπή οφθαλμού είτε μ’ ένα θανατηφόρο αυτοκινητιστικό ατύχημα, είτε από ανακοπή καρδιάς ή κι ακόμα από φονικό, όπως αυτά που συμβαίνουν συχνά πια στις μέρες μας, που η ανθρώπινη ζωή έχει χάσει την αξία της. Ολα είναι δυνατά και όλα πιθανά να συμβούν από στιγμή σε στιγμή πράγμα το οποίο μας καθιστά «στιγμιαίες αιωνιότητες», όπως έγραψα και στο εισαγωγικό σημείωμα της παρούσας έκδοσης.

Πιο αναλυτικά, από τη στιγμή που γεννιόμαστε είμαστε μελλοθάνατοι. Κάθε μέρα που περνά και χάνεται μέσα στον ατέρμονα στροβιλισμό του χρόνου, μας φέρνει μια σπιθαμή όλο και πιο κοντά στον τάφο, όσο κι αν προσπαθούμε να στομώνουμε τον φόβο μας μπροστά στο «σκάνδαλο» και το άγνωστο του θανάτου. Η ζωή και ο θάνατος συνυπάρχουν στις ιστορικές μας υπάρξει εν χρόνω και τόπω, με μια λέξη αυτό που ονομάζουμε ύπαρξη στον χωροχρόνο. Οταν ο άνθρωπος πεθαίνει σημαίνει ότι βγαίνει από τον χρόνο, όχι όμως κι από την ύπαρξη με την οποία έχει την αναφορά του στον αιώνιο Θεό, τον δημιουργό της ζωής. Εξερχόμενος ο άνθρωπος από τον χρόνο κατ’ ουσία βγαίνει από την σχέση του με τον κόσμο με την έννοια της δημιουργίας-κτίσης, αλλά και των συνανθρώπων του, με τους οποίους κοινωνούσε τη ζωή έστω ως ένα αίνιγμα εφήμερο και επικαιρικό με ημερομηνία λήξεως.

Οποιαδήποτε απόπειρα αντικειμενοποίησης του θανάτου σκοντάφτει θαρρώ «στο ανόμοιο και ανεπανάληπτο» του κάθε ανθρώπου, διότι το κορμί του ανθρώπου έχει την δική του μοναδικότητα και είναι τόσο άγιο και ιερό όσο κι αυτό που λέμε ψυχή και το ένα δεν μπορεί να υπάρξει αυτονομημένα χωρίς το άλλο, γι’ αυτό είναι λάθος οποιαδήποτε απόπειρα εισαγωγής οιασδήποτε μορφής δυϊσμού, μ’ άλλα λόγια η καλή πνευματική ψυχή και το κακό υλικό σώμα. Δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι η ψυχή δεν είναι άυλη κατά τους πατέρες, είναι υλική, είναι απλώς πνεύμα «λεπτόσωμο». Να θυμίσουμε ακόμα και την 7η Οικουμενική Σύνοδο, αλλά και τον Γρηγόριο τον Παλαμά. Μ’ άλλα λόγια η ψυχή δεν είναι εντελώς άυλη, είναι υλική, είναι άυλη σε σχέση με το σώμα, διότι «μόνος παντί άυλος εστί ο Θεός». Κι ακόμα να έχομε πάντοτε κατά νουν ότι ο άνθρωπος δεν σώζεται μόνο ως ψυχή, αλλά σώζεται ως «πρόσωπο» με την οντολογική έννοια του όρου.

Το νόημα της ύπαρξης θα μπορούσε να ερμηνευθεί (μερικώς έστω) από τον βαθμό της σύναψης σχέσης με τον Θεό με τη δυναμική της πίστης και της αγάπης και με τους ανθρώπους με την δυναμική της αυθυπέρβασης του «εγώ» για την συνάντηση με τον «άλλον», με τον οποίον κοινωνείς τη ζωή μετέχοντας στην ίδια ανθρωπινότητα, αλλά έχοντας συνάμα κοινό εχθρό, τον θάνατο.

Συνηθίζουμε να λέμε πως ο τάδε ή ο δείνα πέθανε και κάθε φορά που το ακούω προσωπικά διερωτώμαι, δηλαδή τι πάει να πει πέθανε και γιατί; Τι ακριβώς συνέβη; Πού είναι το κορμί του ανθρώπου, τι θα απογίνει όταν τοποθετηθεί υπό γη και γίνει ένα μαζί της; Μα τι θα απογίνει ο νους του ανθρώπου, η διάνοιά του, η σκέψη του, ο στοχασμός του; Τι θα απογίνουν τα μάτια του, αυτά τα ολοφώτεινα παράθυρα της ύπαρξής του με τα οποία έβλεπε τον κόσμο-κόσμημα της δημιουργίας, τα αγαπημένα του πρόσωπα, τα δέντρα, τη γη, τη θάλασσα, τις λίμνες, τα ποτάμια, τα λουλούδια, τα πουλιά, το φεγγάρι και τα αστέρια; Τι θα απογίνουν τα ώτα του με τα οποία άκουγε τις φωνές των συνανθρώπων του, τους ήχους των οργάνων και των τραγουδιών, το κλάμα και τη φωνή των παιδιών και εγγονών του; Τι θα απογίνει αυτό που συνηθίσαμε να λέμε «καρδιά», δεν εννοώ βέβαια την αντλία του αίματος, αλλά το «κέντρο» τού Είναι του με το οποίο αγαπούσε, πονούσε, ερωτευόταν, οριζόταν σαν ύπαρξη ξεχωριστή που δεν της έμοιαζε καμία άλλη;

Πεθαίνοντας λοιπόν ο άνθρωπος βγαίνει από τον χρόνο, που σημαίνει ότι μπορεί να παύει η λειτουργία των βιολογικών του δράσεων και εκφάνσεων, δεν βγαίνει όμως κι από την ύπαρξη, δηλαδή από τον τρόπο του κατ’ αλήθειαν υπάρχειν, ο οποίος είναι όμοιος με τον τρόπο του υπάρχειν του Θεού. Αυτός ο τρόπος του κατ’ αλήθειαν υπάρχειν του ανθρώπου είναι εκείνος ο οποίος δεν είναι δυνατόν να πάψει να υπάρχει διότι έχει συνάψει σχέση «συνύπαρξης» με τον Θεό, την Αιτιώδη Αρχή των υπαρκτών και των υπάρξεων. Με την έννοια αυτή λοιπόν ο Θεός είναι η αρχή πριν από την αρχή των υπαρκτών, κι ο άνθρωπος υπάρχει ως «σχέση» χαρισματική και αγαπητική αλήθειας και όντως ζωής, με την Οντως Ζωή, τον Θεό, ξεπερνώντας τη φθορά και τον θάνατο.

Και για να ολοκληρώσουμε τούτες τις σκέψεις να πούμε ότι το αντίδοτο στον βασανισμό του θανάτου είναι η βεβαιότητα της Ανάστασης του Χριστού. Βέβαια θα αφήσουμε αναπάντητο το ερώτημα τι γίνεται μ’ εκείνους που δεν πιστεύουν στον Χριστό; Γι’ αυτό όμως το θέμα θα ασχοληθούμε σε ξεχωριστό σχόλιο μελλοντικά. Για τώρα ας το έχουμε μόνο ως κέντρισμα για προβληματισμό και σκέψη, γιατί είναι ευεργετικό να αναζητούμε, να μελετούμε, να κάνουμε σκέψεις οι οποίες μας κάνουν να ξεφεύγουμε από την επιγειοποίησή μας, αφού άλλωστε δεν είμαστε μια χούφτα γης, μιας χούφτα θάνατος. Αλίμονο αν ήμασταν μόνο αυτό, τότε αυτό που ονομάζουμε ζωή θα ήταν παραλογισμός και ο θάνατος αλογία.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

Πολιτισμός

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Μαρίνα Πλούμπη, μας χάρισε φέτος ένα παιδικό βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα.

ΒΙΝΤΕΟ