ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Η κατοχική Τουρκία απαιτούσε να εξασφαλίσει τις αξιώσεις της στις εσωτερικές πτυχές του Κυπριακού παραπέμποντας στις ελληνικές καλένδες τα ζητήματα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων. Αυτό προκύπτει ευθέως από τα απόρρητα πρακτικά των Ηνωμένων Εθνών, για το Δείπνο, στο Κραν Μοντάνα, το καλοκαίρι του 2017. Το Δείπνο, που ήταν η κορύφωση των διμερών συναντήσεων του Γ.Γ. με τους εμπλεκόμενους, έγινε το βράδυ της 6ης Ιουλίου και ο κ. Γκουτέρες έφερε όλους τους πρωταγωνιστές στο ίδιο τραπέζι. Η εφημερίδα «Φιλελεύθερος» δημοσίευσε το πλήρες κείμενο των πρακτικών εκείνης της σύναξης, που σηματοδότησε και το τέλος της Διάσκεψης.

Προκύπτει από τα πρακτικά πως εκείνο που τελείωσε τη συνάντηση, ήταν η τοποθέτηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών, Μεβλούτ Τσαβούσογλου, όταν του ζητήθηκε και μάλιστα γραπτώς από Ελλάδα και Κύπρο, να τοποθετηθεί για το θέμα της Ασφάλειας και των Εγγυήσεων. Ο Τούρκος αξιωματούχος, σύμφωνα πάντα με τα πρακτικά των Ηνωμένων Εθνών, είπε πως «στην πρώτη του πρόταση η Συνθήκη Εγγυήσεων και η Συνθήκη Συμμαχίας θα ίσχυαν κατά αναλογία (mutatismutandis). Εισηγήθηκε στη συνέχεια ότι αυτές μπορούν να επανεξεταστούν -ίσως σε 15 χρόνια- όταν οι τουρκοκυπριακές απαιτήσεις θα εκπληρώνονταν και ο μηχανισμός εφαρμογής θα ήταν στη θέση του. Χωρίς να δούμε ικανοποιητική εφαρμογή της λύσης πώς θα αναμένει κάποιος ότι η Τουρκία θα αποκηρύξει τα δικαιώματά της;». Με την τοποθέτηση αυτή, αποκαλύφθηκε η πραγματική θέση της Αγκυρας, που μέχρι εκείνη τη στιγμή κρυβόταν πίσω από την «εποικοδομητική ασάφεια» και την προσπάθεια του Αντόνιο Γκουτέρες να κρατήσει τη διαδικασία ζωντανή, παρουσιάζοντας την Τουρκία «ευέλικτη». Μετά από την τοποθέτηση αυτή, ο Γενικός Γραμματέας, σύμφωνα με τα πρακτικά του ΟΗΕ, είπε ότι «προφανώς έγινε παρεξήγηση από μέρους του. Η εκτίμησή του ήταν πως δεν υπάρχει ρεαλιστική ευκαιρία για μια συμφωνία και πως ήταν πιθανότερα καλύτερο να κλείσει τη Διάσκεψη, λέγοντας ότι τα απαραίτητα στοιχεία της λύσης δεν θα μπορούσαν να επιτευχθούν».

Απαντήσεις από Αναστασιάδη

Ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Νίκος Αναστασιάδης, απάντησε σε όσους τον επικρίνουν για το Κραν Μοντάνα, χαρακτηρίζοντας τους ως μυθοπλάστες ή παραφραστές. Ανέφερε πως από τα πρακτικά των συναντήσεων στο Κραν Μοντάνα φαίνεται ότι η ελληνοκυπριακή πλευρά ήταν συνεπέστατη και υπέβαλε επί του συνόλου του πλαισίου του ΓΓ των ΗΕ γραπτές προτάσεις για όλα ανεξαιρέτως τα θέματα, ενώ φαίνεται ξεκάθαρα ότι η Τουρκία ουδεμία πρόθεση είχε να ανταποκριθεί στις προτάσεις του ΓΓ.

Επισήμανε πως δεν παραγνώρισε αυτό που διεκδίκησε και υιοθετήθηκε από τον ΓΓ, δηλαδή πως το αναχρονιστικό σύστημα των εγγυήσεων και η παρουσία στρατευμάτων θα έπρεπε κάποια στιγμή να τερματιστούν.

Τοποθέτηση Μαυρογιάννη

Στο Κραν Μοντάνα το καλοκαίρι του 2017, η Τουρκία απέρριψε δύο από τα έξι σημεία του πακέτου Γκουτέρες, ήτοι την κατάργηση των εγγυήσεων και την πλήρη αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων από το νησί, θέσεις που δεν επέτρεψαν να προχωρήσει η διαπραγμάτευση, ανέφερε ο διαπραγματευτής της ελληνοκυπριακής πλευράς Ανδρέας Μαυρογιάννης. Είπε πως με βάση τα έξι σημεία του ΓΓ υπήρχε περιθώριο, αν γίνονταν αποδεκτά, να έχουμε μια στρατηγική συμφωνία ώστε να προχωρήσουμε κατά τρόπο μη αναστρέψιμο στη λύση του Κυπριακού.

Η μαρτυρία Κοτζιά

Ο Νίκος Κοτζιάς, σε συνέντευξή του στον «Φιλελεύθερο» αναφέρει πως είχε στείλει μεσούσης της Διάσκεψης επιστολή στον Γ.Γ. του ΟΗΕ. Με την κίνηση αυτή του επέστησε την προσοχή ότι θα έπρεπε η Τουρκία, να εξηγήσει κατά συγκεκριμένο τρόπο τι σημαίνει για εκείνη «η μείωση των στρατευμάτων» που μετέφερε ο ΓΓ, πόσους θέλει να διατηρήσει ακριβώς και για ποιο λόγο. Για την πολυσυζητημένη τουρκική «ευελιξία» είπε πως ήταν μια προσπάθεια: α) νομιμοποίησης της εισβολής και παρουσίας του στρατού κατοχής. β) διασφάλισης της παραμονής του στη Μεγαλόνησο για 15 χρόνια με τη σύμφωνη γνώμη Ελλάδας και Κύπρου και κατόπιν γ) διά παντός παραμονής του καθότι η ρήτρα που πρότειναν προέβλεπε ότι για να φύγουν έπρεπε να το απαιτήσουν οι Τουρκοκύπριοι. Η Τουρκία ζητούσε, λοιπόν, από εμάς τη νομιμοποίηση της εισβολής και την επ’ αόριστο παραμονής του τουρκικού στρατού. Αίτημα, δηλαδή, «κατοχικής ευελιξίας». Αυτή την πραμάτεια ανέλαβαν να την πουλήσουν στη διεθνή αγορά οι Αϊντα και Ντούνκαν.