x
 

ΟΜΟΓΕΝΕΙΑ

Δεκαετία 1920: Ελληνοαμερικανοί στο Λαϊκό Αμερικανικό Τραγούδι

23 Ιουλίου 2022

Από το 1821, οι Αμερικανοί τραγουδούν για τους Ελληνες. Οι Ελληνες που ακούει κανείς σε αυτούς τους στίχους τραγουδιών σπάνια έχουν σχέση με τη ζωή ή τις πράξεις εν ζωή ατόμων σε αμερικανικό έδαφος. Αυτό επιδεινώνεται από το γεγονός ότι αυτές οι σπάνιες μουσικές απεικονίσεις των ελληνικών πραγμάτων ποικίλλουν σημαντικά.

Δίνοντας προσοχή σε κάθε μία από αυτές τις στιχουργικές στιγμές είναι σαφές ότι η μόνη σταθερά είναι η διαρκώς μεταβαλλόμενη φύση και παρουσίαση ατόμων, καταστάσεων και/ή λόγων για το τραγούδι ατόμων που προσδιορίζονται συγκεκριμένα ως Ελληνες.

Στο παρελθόν έχω εντοπίσει συγκεκριμένα αμερικανικά λαϊκά τραγούδια όπου στους στίχους τους αναφέρονται Ελληνοαμερικανοί. Αντί για απλές μουσικές ιδιορρυθμίες, τα τραγούδια αυτά παραμένουν σημαντικού κοινωνιολογικού ενδιαφέροντος. Πώς απεικονίζονται οι Ελληνες σε κάθε τραγούδι; Υπάρχουν σταθερές εικόνες για τους Ελληνες που εμφανίζονται από το ένα τραγούδι στο άλλο;

Αυτή η τελευταία εξέταση των λυρικών απεικονίσεων των Ελλήνων στο δημοφιλές αμερικανικό τραγούδι ξεκίνησε από τον Κωνσταντίνο Συρίγο (Dean Sirigos), τον συντάκτη του «Εθνικού Κήρυκα». Ηταν ένα νυχτερινό τηλεφώνημα (γι’ αυτόν) από την Αθήνα για να μου πει να ακούσω το τραγούδι της Εσθερ Γουόκερ (Ester Walker) του 1927, «I Left My Sugar Standing in the Rain». Το τραγούδι αυτό, όπως και όλα τα άλλα που αναφέρω παρακάτω, μπορείτε να τα ακούσετε ολόκληρα στο YouTube.

Οπως αναφέρουν δημοσιευμένες πηγές, η σύντομη δισκογραφική καριέρα της κωμικού και δημοφιλούς τραγουδίστριας Εσθερ Γουόκερ διήρκεσε από το 1919-1920 και το 1925-1927, παράγοντας περίπου 32 κομμάτια στις δισκογραφικές εταιρείες Victor και Brunswick. Στο «I Left My Sugar Standing in the Rain» ακούμε την Γουόκερ να παρατηρεί ότι «Δεν χάνεις τον Ελληνα μέχρι να έρθει η ώρα να φας». Προφανώς μια αναφορά, ακόμη και τότε, στην επιβλητική παρουσία των Ελλήνων στην αμερικανική βιομηχανία τροφίμων.

Σίγουρα πρόκειται για ένα τραγούδι ραγκτάιμ (ragtime), αλλά η ανακάλυψη του Συρίγου για τον στίχο της Γουόκερ μπορεί πλέον να προστεθεί στον αυξανόμενο κατάλογο τραγουδιών αυτής της περιόδου που αναφέρονται ή επικεντρώνονται αποκλειστικά στους Ελληνες που ζουν ανάμεσα στους Αμερικανούς. Τα τραγούδια αυτά είναι κατά κύριο λόγο κωμικά τραγούδια. Ωστόσο, στην πραγματικότητα, δεν είναι πάντα αρνητικά στερεότυπα.

Το 1920 ακούμε το «The Argentines, Portuguese and the Greeks» σε στίχους του Αρθουρ Μ. Σουάνστρομ (Arthur M. Swanstrom) και μουσική του Κάρεϊ Μόργκαν (Carey Morgan). Σε αυτό το κωμικό τραγούδι οι τρεις αναγνωρισμένες εθνοτικές ομάδες (στους στίχους αναφέρονται και άλλες) παρουσιάζονται ως πιο επιτυχημένες από τον μέσο εκ γενετής Αμερικανό.

Εν μέρει ακούμε ότι: «Υπάρχει η Oldsmobile, και η Hupmobile, και η Cadillac, και η Ford – Είναι τα μοτέρ που εσείς και εγώ μπορούμε να έχουμε, το είδος που οι περισσότεροι μπορούν να αγοράσουν.

Αλλά τα αγωνιστικά φρικιά Cunninghams και Mercedes και RollsRoyce – Α, όλα αυτά ανήκουν στους Αργεντινούς, και στους Πορτογάλους και στους Ελληνες».

Το 1922, το «Yes! We Have No Bananas» («Ναι! Δεν έχουμε μπανάνες») είναι το διεθνώς δημοφιλές τραγούδι, γραμμένο από τους Φρανκ Σίλβερ (Frank Silver) και Ερβινγκ Κοέν (Irving Cohen). Λέγεται ότι ο Εντι Κάντορ (Eddie Cantor) τραγούδησε για πρώτη φορά αυτό το τραγούδι στην επιθεώρηση του 1922 στο Μπρόντγουεϊ «Make It Snappy». Η ερμηνεία του τραγουδιού αυτού από τον Κάντορ έγινε μεγάλη επιτυχία το 1923, φτάνοντας στην πρώτη θέση για πέντε εβδομάδες. Λίγο αργότερα, κυκλοφόρησαν επιπλέον ηχογραφήσεις αυτού του τραγουδιού από άλλους γνωστούς τραγουδιστές/κωμικούς της εποχής, όπως οι Μπίλι Τζόουνς (Billy Jones), Αρθουρ Χολ (Arthur Hall), Ερβινγκ Κόφμαν (Irving Kaufman), Μπένι Γκούντμαν (Benny Goodman), Σπάικ Τζόουνς (Spike Jones) & Χιζ Σίτι Σλίκερς (His City Slickers) και πολλοί άλλοι.

Στις 23 Μαρτίου 1923, κυκλοφορεί για πρώτη φορά σε δίσκο το «Ναι! Δεν έχουμε μπανάνες». Η δημοφιλής ιστορία προέλευσης αυτού του τραγουδιού ποικίλλει, αλλά λέγεται ότι οι γνωστοί συνθέτες του Τιν Παν Αλεϊ Φρανκ Σίλβερ (Tin Pan Alley Frank Silver) και Ερβινγκ Κον (Irving Cohn) σταμάτησαν σε έναν ελληνικής ιδιοκτησίας πάγκο με φρούτα και άκουσαν τον μετανάστη ιδιοκτήτη να λέει ως απάντηση στο αίτημά τους για μπανάνες την περιβόητη πλέον φράση του τίτλου του τραγουδιού.

Το «Ναι! Δεν έχουμε μπανάνες», έχει αποδειχθεί ότι είναι ένα από τα κορυφαία τραγούδια του 20ού αιώνα. Η άμεση δημοτικότητα αυτού του τραγουδιού ενέπνευσε ένα επόμενο τραγούδι, το «I’ve Got the Yes! We Have No Bananas Blues» («Εχω τη μελαγχολία του «Ναι! Δεν έχουμε μπανάνες», σε στίχους του Λιου Μπράουν (Lew Brown) και μουσική των Τζέιμς Φ. Χάνλεϊ (James F. Hanley) και Ρόμπερτ Κινγκ (Robert King). Από τον Ιούλιο του 1923, αυτό το «απαντητικό τραγούδι», όπως ήταν τότε γνωστό, ηχογραφήθηκε από το Μπίλι Τζόουνς (Billy Jones) και το Σαμ Λανίν (Sam Lanin) [με φωνητικά από τον Ερβινγκ Κόφμαν (Irving Kaufman) και άλλους].

Ο Εντι Κάντορ (Eddie Cantor), από όλους τους πιθανούς τραγουδιστές, κυκλοφόρησε το 1924 μια εκδοχή αυτού του τραγουδιού. Και πάλι, η δημοτικότητα αυτού του τραγουδιού μπορεί να κριθεί από την πληθώρα των ερμηνευτών που εξέδωσαν ηχογραφήσεις αυτού του τραγουδιού και/ή το τραγούδησαν στη σκηνή και την οθόνη, όπως η Μπελ Μπέικερ (Belle Baker) και η Εύα Τέιλορ (Eva Taylor). Ο Αλ Τζόλσον (Al Jolson) ηχογράφησε (σε φιλμ) μια οπερατική εκδοχή, με μαύρο πρόσωπο, τη δεκαετία του 1930.

Οπως θα παρατηρήσετε, για άλλη μια φορά έχει μια παροδική αναφορά σε Ελληνες.

 

ΕΧΩ ΤΗ ΜΕΛΑΓΧΟΛΙΑ ΤΟΥ «ΝΑΙ! ΔΕΝ ΕΧΟΥΜΕ ΜΠΑΝΑΝΕΣ»

Τελευταία είμαι εκτός εαυτού

συνεχίζω να μην ακούω τίποτα παρά το

«Ναι, δεν έχουμε μπανάνες».

Θα ήθελα να βρω τον τύπο

που συνέθεσε αυτό το νανούρισμα

«Ναι, δεν έχουμε μπανάνες».

Μακάρι να μπορούσα να πάω

σε ένα καμπαρέ ή σε μια παράσταση

όπου κάποιος δεν θα ερχόταν

να τραγουδήσει αυτό το καταραμένο τραγούδι!

 

Εχω τη μελαγχολία του «Ναι, δεν έχουμε μπανάνες».

Εχω τη μελαγχολία

και όταν το ακούω

ω, πόσο το φοβάμαι!

Είναι σαν να ακούω άσχημα νέα.

Δεν έχει κανένα νόημα

και τρελαίνομαι όταν αρχίζουν

«Μπανάνες! Μπανάνες!».

Μακάρι να μπορούσα να σπάσω ένα εκατομμύριο πιάνα!

Μέρα με τη μέρα και βδομάδα με τη βδομάδα

είναι «Ναι, δεν έχουμε μπανάνες».

Κάθε φορά που ο Ελληνας συναντά τον Ελληνα

είναι «Ναι, δεν έχουμε μπανάνες».

Μ! Π! Α! Ν! Α! Ν! Α!

Ναι! Οχι! Πάρτε τους μακριά!

Εχω τη μελαγχολία του «Ναι, δεν έχουμε μπανάνα» σήμερα.

 

Τα βερίκοκα και τα μήλα είναι νόστιμα,

οι πατάτες και οι ντομάτες είναι ακαταμάχητες,

κρεμμύδια, καλαμπάς, ροδάκινα και δαμάσκηνα,

θα μπορούσα να αντέξω κάθε είδος φρούτου που έρχεται.

Χθες κάποιος με ρωτούσε συνέχεια,

«Πες μου, τι είναι αυτό που ξεκινάει με ‘Π’;».

Το παράτησα και του ζήτησα να μου πει…

Οταν είπε, «Πανάνες!» έπρεπε να φωνάξω!

Π! Α! Ν! Α! Ν! Α!

Ναι! Οχι, όχι! Πάρτε τα μακριά!

Εχω τη μελαγχολία του «Ναι, δεν έχουμε μπανάνες» σήμερα.

Τέλος, ένα ακόμη μυστήριο. Μέχρι το 1924, οι κωμικοί και συνθέτες του βοντβίλ Μπερνς (Burns) και Κισέν (Kissen) περιόδευαν σε όλη τη χώρα τραγουδώντας την τελευταία τους επιτυχία «Stromberry Pie». Ποτέ δεν μπόρεσα να εντοπίσω μια ηχογράφηση του συγκεκριμένου τραγουδιού ή τους τυπωμένους στίχους του. Ωστόσο, καθ’ όλη τη δεκαετία του 1920 οι διαφημίσεις στις εφημερίδες και οι κριτικές στον ημερήσιο Τύπο αναφέρουν ξανά και ξανά τη δημοτικότητα αυτού του «κωμικού διαμαντιού που ραγίζει πλευρά» είναι εμφανής. Καθώς αυτό το δίδυμο περιόδευε σε όλη τη χώρα, η μία κριτική της εφημερίδας μετά την άλλη έδινε ιδιαίτερη έμφαση στο γεγονός ότι όχι μόνο το «Stromberry Pie» αλλά και το συνοδευτικό μουσικό νούμερο «Dank You» απεικόνιζαν Ελληνες.

Στον τόμο αναφοράς «Vitaphone, The First Hollywood Sound Shorts», 1926-1931 του Εντγουιν Μ. Μπράντλεϊ (Edwin M. Bradley) βρίσκουμε την αναφορά ότι γυρίστηκε μια ταινία με την βασισμένη στους Ελληνες περφόρμανς των Μπερνς και Κισέν: «αυτά τα αγόρια, υποδυόμενα ένα ζευγάρι Ελλήνων, βγαίνουν από το σκηνικό ενός σαλούν [και] κάνουν μια παρωδία του «America I Love You» (McFarland & Co. Publishers 2005, σελ. 365)». Ετσι, αν υπάρχει ακόμα ένα αντίγραφο της ταινίας αυτής που μπορεί να προβληθεί, αυτό το μυστήριο μπορεί τελικά να λυθεί.

Ο,τι άλλο κι αν ειπωθεί, η ανακάλυψη του τραγουδιού της Εσθερ Γουόκερ του 1927 από τον Κωνσταντίνο Συρίγο με τη συμπερίληψη των Ελληνοαμερικανών στους στίχους του είναι μια ακόμη προσθήκη στη βήμα προς βήμα ανάκτηση και συγκέντρωση της πλήρους συλλογικής μας παρουσίας στο αμερικανικό λαϊκό τραγούδι.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Η υπουργός Εσωτερικών της Ελλάδος Νίκη Κεραμέως επισκέφθηκε την Αρχιεπισκοπή Αμερικής και είχε συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο για την επιστολική ψήφος.

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

Πολιτισμός

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Μαρίνα Πλούμπη, μας χάρισε φέτος ένα παιδικό βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα.

ΒΙΝΤΕΟ