ΒΟΣΤΩΝΗ. Ο Επίσκοπος Φιλομηλίου Θεοφάνης, νεοχειροτονηθείς από τον Αρχιεπίσκοπο Αμερικής Ελπιδοφόρο στο Φανάρι, την Τρίτη 25 Ιουλίου 2023, και ο οποίος κατά τη διάρκεια της χειροτονίας του ανέγνωσε το Σύμβολο της Πίστεως, δηλαδή το Πιστεύω, με την προσθήκη του filioque, που ως γνωστόν είναι αίρεση για την Ορθόδοξη Εκκλησία, όπως έγραψε ο «Εθνικός Κήρυκας» στις 27 Ιουλίου 2023, επιχειρεί με γραπτή δήλωσή του να δικαιολογήσει το ολίσθημά του. Σημειώνεται ότι θα αναλάβει τη διαποίμανση των Αλβανόφωνων των Ηνωμένων Πολιτειών.
Υπογραμμίζεται ότι την καταγγελία έκανε επίσημα με ανακοινωθέν της η Αυτοκέφαλη Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας στο οποίο ανέφερε τα εξής: «Πρωτοφανής επιβράβευση υπονομευτού της ενότητος της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας.
Πρωτοφανής επιβεβαίωση της ακαταλληλότητός του να διαποιμάνει Ορθόδοξο ποίμνιο.
Ο Θεοφάνης Κόγιας κατά την κρίσιμη στιγμή τής εις Επίσκοπον χειροτονίας του, προεξάρχοντος του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου εν Φαναρίω τη 25η Ιουλίου 2023, απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque.
Από το Γραφείο Τύπου της Ιεράς Συνόδου».
Εν τω μεταξύ, άρχισαν να ακούγονται φωνές και γνώμες θεολόγων που φτάνουν μέχρι του σημείου να κάνουν λόγο για «άκυρη» χειροτονία.
Ο Επίσκοπος Θεοφάνης στη δήλωσή με ημερομηνία 27 Ιουλίου 2023 προσπαθεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις και να αποδώσει το σοβαρό αυτό θεολογικό και κανονικό ολίσθημα σε «συναισθηματική φόρτιση και πολλή φυσική αγωνία».
Στη δήλωσή του αναφέρει τα εξής: «Κυκλοφόρησε χτες επίσημο σχόλιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας της Αλβανίας, σύμφωνα με το οποίο η ταπεινότης μου φέρεται να ‘απήγγειλε το Σύμβολο της Πίστεως με το filioque’.
Επειδή οι αιτιάσεις αυτή τη φορά άπτονται της ακεραιότητος του Ορθόδοξου φρονήματός μου και δεν αφορούν απλώς την προσωπική μου πορεία, αισθάνομαι την ανάγκη και την υποχρέωση ρητώς και κατηγορηματικώς να απαντήσω, ώστε να προλάβω τον διά του ως άνω σχολίου πιθανό σκανδαλισμό του λαού του Θεού.
Εκφράζω την απορία: Αραγε η, λόγω, συναισθηματικής φόρτισης και πολλής φυσικής αγωνίας μου για τα τελούμενα, παροραματική ανάγνωση σημείων της αγγλικής εκδοχής του κειμένου της Αρχιερατικής Ομολογίας κατ’ εκείνη την ιερή ώρα, αποτελεί τάχα απόδειξη δια το ‘ελλιπές’ της Ορθοδοξίας μου; Μη γένοιτο!
Προς ανάπαυση, λοιπόν, και της πλέον ευαίσθητης συνείδησης η οποία και τυχόν να επηρεάσθηκε από την προκατειλημμένη ως άνω αναφορά, δηλώνω προς πάσα κατεύθυνση ότι πιστεύω ακεραίως και αμετακινήτως όλα όσα, οικεία χειρί, υπέγραψα στο επισυναπτόμενο κείμενο της Αρχιερατικής μου Ομολογίας.
Να εύχεσθε, ώστε ‘το Πνεύμα το Αγιον, το κύριον, το ζωοποιόν, το εκ του πατρός εκπορευόμενον, το συν Πατρί και Υιώ συμπροσκυνούμενον και συνδοξαζόμενον, το λαλήσαν διά των προφητών’ να οδηγεί τα βήματα της αρχιερατικής μου πορείας κατά πάντα και διά πάντα».
Επισημαίνεται ότι στη Λειτουργία και χειροτονία συμμετείχαν ο Μητροπολίτης Πισιδίας Ιώβ και ο νεοεκλεγείς Μητροπολίτης Νέας Ιερσέης Απόστολος.
Υπογραμμίζεται ακόμα ότι ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος και ο Μητροπολίτης Χαλκηδόνος Εμμανουήλ ήταν συμπροσευχόμενοι εντός του Ιερού Βήματος. Αμφότεροι, δηλαδή Βαρθολομαίος και Εμμανουήλ, αλλά και αρκετοί άλλοι ιεράρχες του Φαναρίου και εκτός αυτού που ήταν παρόντες γνώριζαν την Αγγλική, κατάλαβαν ακριβώς τι είπε ο χειροτονούμενος στο Σύμβολο της Πίστεως, όπως φυσικά και ο χειροτονήσας αρχιερεύς, ο Αμερικής Ελπιδοφόρος, αλλά ουδείς τόλμησε να πει το παραμικρό τόσο κατά την ώρα της χειροτονίας, όσο και έπειτα από αυτή στη διάρκεια των φωτογραφιών και των κερασμάτων.
Αυτόπτες και αυτήκοοι που ήταν παρόντες στην Λειτουργία και χειροτονία του Θεοφάνη Κόγια στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου, συμπεριλαμβανομένων και ιεραρχών, πρεσβυτέρων και λαϊκών ανέφεραν στον «Εθνικό Κήρυκα», πως «αυτό δεν ήταν χειροτονία αρχιερέως, αλλά ένας θρησκευτικός θεατρισμός και μάλιστα στο Κέντρο της Ορθοδοξίας», επισημαίνοντας τα γέλια του Ελπιδοφόρου ενώπιον της Ωραίας Πύλης, την παρουσίαση του νεοχειροτονηθέντος στο εκκλησίασμα και την ύψωση του αρχιερατικού εγκολπίου από τον Ελπιδοφόρο.
Η Εκκλησία της Αλβανίας είχε κρούσει εγκαίρως τον κώδωνα του κινδύνου όταν κατέστη γνωστή η εκλογή του Θεοφάνη Κόγια και με επίσημο ανακοινωθέν της το οποίο δημοσίευσε την Τετάρτη 26 Ιουλίου και ο «Εθνικός Κήρυκας» επισήμανε με λεπτομέρειες τον βίο, τις δράσεις και διαδρομές του εκλεγέντος Επισκόπου. Ταυτόχρονα, εξέφρασε και την απορία για «την εμμονή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής κ. Ελπιδοφόρου». Αναγραφόταν ακόμα στο ανακοινωθέν πως «ο Αρχιμανδρίτης Θεοφάνης (Arjan) Koja, γνωστός στους Ορθοδόξους της Αλβανίας ως πρωτοστάτης διχαστικών ενεργειών, γεννήθηκε στα Τίρανα το 1966.
Φοίτησε για λίγο στο Ιερατικό Φροντιστήριο του Δυρραχίου και στη συνέχεια μετέβη στη Ρουμανία, όπου χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος.
Επιστρέφοντας στη χώρα, επικεφαλής μιας ομάδας υπερεθνικιστών, την 8η Οκτωβρίου 1995 εκδίωξε, κατά την τέλεση της Θείας Λειτουργίας, από τον Ιερό Ναό της Παναγίας στο Κάστρο, στην παλαιά πόλη του Ελμπασάν, τους λειτουργούς της Ορθοδόξου Αυτοκεφάλου Εκκλησίας της Αλβανίας».
Η εκλογή έγινε από την Σύνοδο του Φαναρίου στη συνεδρίασή της στις 28 Ιουνίου 2023.
Οι σχέσεις των δύο Εκκλησιών, Αλβανίας και Κωνσταντινουπόλεως, βρίσκονται πλέον σε τροχιά διάρρηξης των δεσμών λόγω της μη αναγνώρισης της Αυτοκεφαλίας της Εκκλησίας της Ουκρανίας, αλλά και για τα προσφάτως διαμειφθέντα με την εκλογή και χειροτονία του Θεοφάνη Κόγια τον οποίον ο Ελπιδοφόρος βρήκε, πρότεινε και συνέτεινε στην εκλογή του, πράγμα το οποίο έχει εντείνει ακόμα περισσότερο «το ρήγμα».
Περιληπτικά να πούμε πως η αίρεση του filioque ανάγεται ουσιαστικά στην Τριαδική Πίστη και συγκεκριμένα στην εκπόρευση του Αγίου Πνεύματος εκ του Πατρός. Η Δύση πρόσθεσε «και εκ του Υιού» -ex filio- εξ ου και filioque, πράγμα το οποίο στάθηκε μία από τις σοβαρότερες αιτίες για το Σχίσμα του 1054 ανάμεσα στην Ορθοδοξία και τον Ρωμαιοκαθολικισμό.