Ο Δημήτρης Χαλκιάς ανήκει στην 5η γενιά της μεγάλης μουσικής οικογένειας της Ηπείρου, των Χαλκιάδων και γιος του μεγάλου βιολιστή Χρόνη Χαλκιά. Σπούδασε πιάνο και ανώτερα θεωρητικά στο Εθνικό Ωδείο και πήρε το πτυχίο του στη Διεύθυνση Ορχήστρας από το τμήμα μουσικών σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Εχει παίξει -σχεδόν- σε όλα τα θέατρα της Ελλάδας, καθώς και στο Λονδίνο, στη Βουδαπέστη και τη Ρώμη. Εχει μικρή δισκογραφική παρουσία. Εργάστηκε για αρκετά χρόνια ως αρχιμουσικός της φιλαρμονικής ορχήστρας του Δήμου Ρόδου, ως εκπαιδευτικός στην πρωτοβάθμια εκπαίδευση και τώρα εργάζεται ως καθηγητής στο Μουσικό Σχολείο Λαμίας ως διευθυντής ορχήστρας.

Κ. Χαλκιά, αφού σας ευχαριστήσω θερμά για την κουβέντα μας, θα αναφερθώ στην επέτειο του Επους του 40′ που γιορτάσαμε πριν λίγες ημέρες. Ποια είναι η σημασία του για εσάς, ακόμα και ως οικογενειακή παρακαταθήκη;

Η επέτειος του ’40 -όπως συνηθίζουμε να λέμε-, είναι μαζί με τις άλλες επετείους, εξαιρετικά ιδιαίτερες για μένα, σε σχέση με το τι εορτάζουν οι υπόλοιποι άνθρωποι στις χώρες τους και αυτό γιατί εμείς έχουμε βαθιά χαραγμένο το αίσθημα της Ελευθερίας, της ατομικής μας, του κράτους μας, του Εθνους μας, αλλά και των άλλων λαών. Δεν μπορούμε να θεωρούμε τους εαυτούς μας ελεύθερους, όταν υπάρχει έστω και ένας άνθρωπος μη ελεύθερος. Δεν είναι τυχαίο, ότι εμείς σε κάθε γιορτή μας «θυμόμαστε» την αρχή του αγώνα για την Ελευθερία, ανεξάρτητα από το αποτέλεσμά της. Και αυτό είναι το σημαντικό. Πάνω στο διακύβευμα της Ελευθερίας στηρίζεται το αγαθό της Δημοκρατίας. Δεν υπάρχει ελληνική οικογένεια που να μην έχει ποτίσει με το αίμα κάποιου προγόνου της, κάποιο σημείο της γης. Ετσι και η δική μου οικογένεια, τόσο από την πλευρά της μητέρας μου, όσο και από του πατέρα μου, έχουμε αφήσει ένα μικρό λιθαράκι στον βωμό της Ελευθερίας. Ο εθνικός ποιητής μας λέει στον «Υμνον εις την Ελευθερίαν», «…απ’ τα κόκαλα βγαλμένη των Ελλήνων τα ιερά…». Τι πιο ωραία προσευχή στους νεκρούς μας κάθε φορά που ψάλλουμε τον Εθνικό Υμνο μας, αντικρίζοντας την ελληνική σημαία και ορκιζόμενοι ενδόμυχα «ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ‘Η ΘΑΝΑΤΟΣ»!
Θυμάμαι τα γράμματα του παππού μου Θεόδωρου Αβραμίδη, με ποντιακή καταγωγή, που έστελνε από το μέτωπο στην Αλβανία, μιας και κάποια έχουν διασωθεί. Ενσωμάτωνε σε αυτά, το πάθος του για ελευθερία και την ακατάπαυστη δύναμή του να δίνει κουράγιο και ελπίδα για νίκη και περηφάνια, στην οικογένειά του…

’Η να θυμηθώ την τραγική ιστορία του αδελφού του παππού μου -από τη μεριά του πατέρα μου- του γνωστού κλαρινετίστα Τάσου Χαλκιά (πατέρα του Λάκη Χαλκιά), ο οποίος ήταν φαντάρος στην κήρυξη του πολέμου, με την απώλεια της γυναίκας και των παιδιών του στον βομβαρδισμό των Ιωαννίνων στις αρχές του Φλεβάρη, λίγους μήνες μετά την έναρξη του πολέμου. Ισως γι’ αυτό τα μοιρολόγια του μπάρμπα-Τάσου όπως τον έλεγε ο πατέρας μου, ήταν τόσο «ζωντανά», τόσο αληθινά, τόσο εμπνευσμένα!
Κανένας Ελληνας πατριώτης, κανένας «μη Ελλην» που κατοικεί μόνιμα στην πατρίδα μας, αλλά που βιώνει και ζει την αλήθεια του καθημερινού αγώνα για Ελευθερία, κανένας ομογενής, δεν μπορεί να μπερδέψει την βαθιά αλήθεια της αλληλοεπίδρασης του Ουμανισμού και της Ελευθερίας. Αυτό που αναζητούν οι λαοί, αυτό που αναζητούν οι ελεύθεροι.

Μέσα από το δικό σας πρίσμα, πόσο κινδυνεύει ο πολιτισμός και η ανθρώπινη αξία στην εποχή μας και σε ποιους τομείς κυρίως;

Στην ουσία δόθηκε απάντηση και πιο πριν. Το λέει η λέξη. Πολιτισμός. Γι’ αυτό οι άνθρωποι του πολιτισμού είναι οι φωνές της Απόλυτης Ελευθερίας. Γι’ αυτό είναι οι πρώτοι που διώκονται και οι πρώτοι που δικαιώνονται. Τα τελευταία 50 -τουλάχιστον- χρόνια έχουν «προβλέψει» τον Μεσαίωνα που ερχόταν. Και δεν έπεσαν έξω. Ελεύθερος άνθρωπος είναι ο άνθρωπος που δεν φοβάται να έχει άποψη, που διεκδικεί την αλήθεια της γνώσης και δεν σέρνεται πίσω από τον υλιστικό μεσαίωνα των τεχνών που ζούμε αυτόν τον καιρό. Ομως είναι σίγουρο, ότι το πνεύμα της ελευθερίας, είναι αυτό που πάντα στο τέλος θα βρίσκει την δίοδο να φτάνει στους ανθρώπους, όπως το νερό φτάνει και καθάρεται μέσα και από τις πιο μικρές χαραμάδες και τους πιο μικροσκοπικούς πόρους των βράχων ενός βουνού, καθαρό και αγνό σε αυτούς.

Ζούμε στην εποχή που τα «άκρα» συνεχώς δυναμώνουν την επιρροή τους. Υπάρχει τόσο πρόσφορο έδαφος ή μήπως υπάρχουν «κερκόπορτες»;

Εδώ υπάρχει μεγάλη φιλολογία. Δεν υπάρχουν άκρα. Δημιουργούνται άκρα. Τα συμφέροντα είναι πολλά και δεν θα είμαι αυτός που θα τα κατονομάσει γιατί ίσως να μην έχει και ενδιαφέρον. Ο Τζ. Οργουελ το είπε πολύ σοφά: «Ελευθερία είναι το δικαίωμα να λες στους ανθρώπους αυτό που δεν θέλουν ν’ ακούσουν» (ή που δεν αντέχουν να το εκφράσουν οι ίδιοι, θα έλεγα εγώ). Αυτό κάνουμε εμείς οι μουσικοί, οι ζωγράφοι, οι ποιητές κ.λπ. Που ως αρχή μας έχουμε το δικαίωμά μας, που κερδήθηκε μέσα από την τέχνη μας, να είμαστε ελεύθεροι.

Ποια είναι κατά τη γνώμη σας η διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στον πατριωτισμό και στη Ακροδεξιά;

Δεν μπορώ να διανοηθώ, ότι δεν είμαστε όλοι πατριώτες, ακόμα και αυτοί που είναι ακραίοι. Και δεν θα χαρακτηρίσω ακραίους μόνο τους δεξιούς, γιατί κατά την άποψή μου, είναι μια πολιτική έννοια. Ως προς αυτό δεν με εκφράζει καμία ακραία συμπεριφορά, κι αυτό γιατί η απόλυτη ακραία συμπεριφορά στερεί το τάλαντο της Ελευθερίας που έχει δώσει ο Πλάστης στον Ανθρωπο.

Βλέπουμε κάποιες ηγεσίες κρατών στην Ευρώπη να τείνουν προς απολυταρχικές αντιλήψεις και ολοκληρωτισμούς. Πιστεύετε πως η ελεύθερη διακίνηση των ιδεών κινδυνεύει κάτω από το σύγχρονο, φοβικό πρίσμα ταμπελοποίησης των πιστεύω μας;

Χαρακτηριστικό αυτών των ηγεσιών είναι, η προδοσία των ιδανικών των ανθρώπων (ή σε μια πιο ελαφριά έκφραση), η δημιουργία αίσθησης Ελευθερίας, έχοντας υποταγμένους τους «ιθαγενείς» τους στην λογική του καλού καταναλωτή… Αυτή είναι η ελευθερία που δημιουργούν και προσφέρουν, είναι μια ελευθερία τύπου μεσαιωνικής εποχής. Αδιανόητες λογικές για τον αναγεννησιακά διαμορφωμένο άνθρωπο του 21ου αιώνα. Λυπηρό.

Ο σύγχρονος αντιφασισισμός πιστεύετε πως μέριμνα ικανοποιητικά τους προβληματισμούς της κοινωνίας μας ή επαναπαύεται στην ιδιότητά του;

Αισθάνομαι, ότι δεν χρειάζεται να απαντήσω. Υπάρχει σύγχρονος αντιφασισμός; Τι είναι αυτό; Μήπως είναι τραγικό να δημιουργείται φασισμός από το πουθενά, ή καλύτερα, να οργανώνεται συνειδητά για συγκεκριμένους σκοπούς και εμείς να τρέχουμε να τον καταστείλουμε, χωρίς να υπάρχει κάποιο υπόβαθρο, κάποια βοήθεια, πολιτιστική, πνευματική; Είναι τυχαίο ότι, δεν υπάρχουν πλέον σπουδαίοι σύγχρονοι συνθέτες, σπουδαίοι σύγχρονοι ποιητές; Είναι τυχαίο, ότι τα τελευταία χρόνια τα παιδιά μας μαθαίνουν πώς να σκοτώνουν και να προσαρμόζονται σε αυτό, μέσα από τα ηλεκτρονικά παιχνίδια και την TV, στην λογική ότι οι άνθρωποι είναι νούμερα και όχι σπουδαίες οντότητες του Σύμπαντος, πνευματικά άξιες να κουβαλήσουν την καλοσύνη και την δύναμη του ελεύθερου μυαλού. Ο πολιτισμός είναι ο μεγαλύτερος και σταθερότερος κυματοθραύστης του φασισμού. Θα κλείσω την απάντησή μου με τα λόγια του Ρήγα: «Οποιος ελεύθερα συλλογάται, συλλογάται καλά»!

Η μουσική παιδεία συμβάλλει στην μετάπλαση του χαρακτήρα άρα και κατ’ επέκταση στη μορφή της εκάστοτε κοινωνίας;

Πόσο ιδανική θα ήταν μια κοινωνία, καλλιτεχνών, επιστημόνων, απλών ανθρώπων της εργασίας, αν πέρναγαν μέσα από την τέχνη όλα τα ζητήματα των ιδανικών της ζωής. Οι αρχαίοι και σοφοί πρόγονοί μας, που δυστυχώς απομακρυνόμαστε κάθε μέρα και πιο πολύ από τις αξίες τους, δίδαξαν στον κόσμο ότι υπάρχει, το σώμα, το πνεύμα και η ψυχή. Φιλόσοφοι, Επικούριοι, προσωκρατικοί, κυνικοί, περιπατητικοί, νεοπλατωνικοί, Πλάτων, Σωκράτης, Πυθαγόρας, Ξενοφών κ.λπ. Και δεν μας «έμεινε» τίποτε. Τυχαία; Οχι. Η ελευθερία κερδίζεται. Κερδίζεται μέσα από την καθημερινή ενασχόλησή μας στην εργασία, μέσα από την διύλιση της σκληρής καθημερινότητας, διαμέσου του πολιτισμού. Μην ξεχνάτε ότι ο Ανθρωπισμός και οι αξίες της Αναγέννησης «γεννήθηκαν» μέσα από την αλματώδη εξέλιξη και υποστήριξη του πολιτισμού. Αν δεν έχουμε ακόμα φτάσει στον πάτο οφείλεται στις αντιστάσεις όλων των ανθρώπων που έχουν αποκούμπι τις τέχνες. Νομίζω ότι σε κάθε σχολείο θα έπρεπε να υπάρχει ισχυρή διάθεση για δημιουργική ενασχόληση των παιδιών με τις τέχνες ώστε να χτίσουμε ισχυρές πνευματικά γενιές, να κάνουν δημιουργικά λάθη (που αποσκοπούν 100% στην πρόοδο) και μια τεράστια πινακίδα στην είσοδο με τη λέξη: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ!