Επιμελήτρια Α’ Ενδοκρινολογίας, Διαβήτη και Μεταβολικών Παθήσεων στο Νοσοκομείο New York University στο Μανχάταν και επίκουρος καθηγήτρια Κλινικής Ιατρικής του Ιατρικού Κολλεγίου Weill-Cornell, η Δρ Μαρία Φιλοπούλου είναι μια από τις νεώτερες ενδοκρινολόγους, και μια ακόμα Ελληνίδα από την Ελλάδα που μόλις τελείωσε την Ιατρική Σχολή Αθηνών μετακόμισε στις ΗΠΑ ως κλινικός παρατηρητής στο Νοσοκομείο Bellevue της Νέας Υόρκης και με τις ικανότητες και την σκληρή δουλειά της έχει διακριθεί ιδιαίτερα στο χώρο της. Η Ενδοκρινολογία ήταν ένα κομμάτι της Ιατρικής που της άρεσε από την αρχή της καριέρας της.

Αποφάσισε ότι ήθελε να γίνει ενδοκρινολόγος, όταν ήταν 19 ετών στο δεύτερο έτος της Ιατρικής Σχολής, συνεπαρμένη από την λειτουργία των ορμονών και το πόσο σημαντικές είναι για τη λειτουργία του σώματός μας. Τα κλινικά και ερευνητικά της ενδιαφέροντα περιλαμβάνουν παθήσεις της υπόφυσης, παθήσεις του θυρεοειδούς αδένος στην εγκυμοσύνη, υπερθυρεοειδισμού σε άνδρες ασθενείς με όγκους των γεννητικών κυττάρων, και υπερφωσφαταιμία.

Κυρία Φιλοπούλου, εξηγήστε μας με λίγα λόγια, τι είναι ο διαβήτης…

Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πάθηση του παγκρέατος. Το πάγκρεας είναι ένα όργανο με διπλή λειτουργία: παράγει ενζυμα, ώστε να μπορέσουμε να πέψουμε την τροφή μας, αλλά παράγει και ορμόνες, οι οποίες ρυθμίζουν την γλυκόζη (το ζάχαρο όπως λέμε καθημερινά) στο αίμα.
Οι ορμόνες αυτές είναι η ινσουλίνη, η οποία παράγεται από τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος και η οποία βοηθά στο να εισέλθει η γλυκόζη μέσα στα κύτταρα (και συνεπώς να μειωθεί το επίπεδό της στο αίμα), αλλά και η γλυκαγόνη η οποία παράγεται από τα άλφα κύτταρα του παγκρέατος και η οποία βοηθά στο να ανέβει το επίπεδο της γλυκόζης στο αίμα όταν αυτό είναι πολύ χαμηλό. Ενας άνθρωπος χωρίς σακχαρώδη διαβήτη έχει πάντα φυσιολογικά επίπεδα γλυκόζης (ούτε πολύ υψηλό, ούτε πολύ χαμηλό) χάρις σε αυτές τις δυο ορμόνες.
Ο σακχαρώδης διαβήτης είναι μια πάθηση, όπου τα βήτα κύτταρα του παγκρέατος αδυνατούν να παράξουν αρκετή ινσουλίνη, είτε λόγω πλήρους αυτοάνοσης καταστροφής τους, όπως στον διαβήτη τύπου 1, όπου δεν υπάρχει καμία παραγωγή ινσουλίνης, είτε λόγω δυσλειτουργίας τους, όπου υπάρχει μειωμένη παραγωγή ινσουλίνης σε συνδυασμό με αντίσταση στην ινσουλίνη, όπως συμβαίνει στον σακχαρώδη διαβήτη τύπου 2.
Δίαιτα υψηλή σε υδατάνθρακες και αυξημένο βάρος είναι παράγοντες που προκαλούν διαβήτη τύπου 2 μέσω των παραπάνω μηχανισμών.
Γενετικοί παράγοντες παίζουν ρόλο, και υπάρχουν ενδείξεις ότι ακόμα και η σύσταση των μικροοργανισμών που αποικούν τον εντερικό μας σωλήνα επηρεάζει το αν θα εμφανίσει κάποιος διαβήτη ή όχι.

Ποια είναι τα συμπτώματα που θα πρέπει να κινητοποιήσουν ένα άτομο, ώστε να επισκεφθεί άμεσα τον γιατρό του;

Ο σακχαρώδης διαβήτης δυστυχώς προκαλεί συμπτώματα όταν η γλυκόζη στο αίμα έχει ήδη φτάσει σε πολύ υψηλά επίπεδα. Τα συμπτώματα αυτά μπορούν να είναι αυξημένη παραγωγή ούρων, αυξημένο αίσθημα δίψας, ή χάσιμο βάρους ανάμεσα σε άλλα. Ο διαβήτης όμως ανιχνεύεται και νωρίτερα μέσω μιας απλής εξέτασης στο αίμα που ονομάζεται γλυκοζυλιωμένη αιμοσφαιρίνη (HbA1c).

Ποια είναι τα φυσιολογικά επίπεδα σακχάρου στο αίμα;

Τα επίπεδα της γλυκόζης αλλάζουν συνέχεια στο αίμα και επηρεάζονται και από πολλές άλλες ορμόνες όπως για παράδειγμα η κορτιζόλη που παράγεται από τα επινεφρίδια. Αυτά που έχουμε θεσπίσει ως φυσιολογικά επίπεδα είναι κάτω από 100 mg/dl το πρωί μετά από νηστεία και κάτω από 140 mg/dl 2 ώρες μετά από ένα γεύμα. Επίπεδα πάνω από αυτά μπορεί να σημαίνουν την ύπαρξη διαβήτη ή προδιαβήτη.

Η δίαιτα παραμένει ο ακρογωνιαίος λίθος στην πρόληψη και αντιμετώπιση του διαβήτη. Υπάρχει ιδανική διατροφή για τους διαβητικούς και τι περιλαμβάνει;

Είμαστε τυχεροί λόγω της καταγωγής μας, όμως οι πρόγονοί μας έτρωγαν καλύτερα από εμάς. Η ελληνική κουζίνα είναι πολύ πλούσια, με πολλά λαχανικά αλλά και καλά λιπαρά, όπως το ελαιόλαδο και οι ξηροί καρποί. Η μεσογειακή δίαιτα θεωρείται πλέον η πρότυπη, κατ’ εξοχήν συνιστώμενη δίαιτα για την πρόληψη καρδιαγγειακών νόσων αλλά και για τον σακχαρώδη διαβήτη. Υπάρχει όμως μια διαφορά στον σακχαρώδη διαβήτη.
Η γλυκόζη στο αίμα επηρεάζεται μόνο από τους υδατάνθρακες που περιέχει ένα γεύμα.
Για παράδειγμα, ένα γεύμα όπως τα αυγά και το μπέικον περιέχει ελάχιστους υδατάνθρακες και επομένως δεν θα ανεβάσει σχεδόν καθόλου τη γλυκόζη του αίματος. Ομως είναι υψηλό σε κορεσμένα λιπαρά τα οποία προκαλούν καρδιαγγειακή νόσο. Τα όσπρια ανεβάζουν τη γλυκόζη, όχι τόσο όσο το λευκό ρύζι ή τα μακαρόνια, αλλά σε μεγάλες ποσότητες μπορούν να την ανεβάσουν αρκετά. Ενας ασθενής επομένως μπορεί να τρώει υγιεινά και να έχει αυξημένα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα αλλά και το αντίστροφο.
Τροφές όμως που περιέχουν περισσότερες φυτικές ίνες, όπως τα όσπρια, το ψωμί ολικής αλέσεως και το μαύρο ρύζι, ή το πλιγούρι, είναι σαφώς καλύτερες επιλογές.
Οι γενικές οδηγίες για έναν διαβητικό ασθενή είναι μέχρι 45 γραμμάρια συνολικών υδατανθράκων ανά γεύμα και μέχρι 15 γραμμάρια συνολικών υδατανθράκων ανά σνακ.
Για κάποιους ασθενείς ακόμα και αυτό μπορεί να είναι πολύ, επομένως θα πρέπει να μειώσουν κι άλλο τις ποσότητες. Το «κλειδί» στην διατροφή είναι η ισορροπία. Ο σακχαρώδης διαβήτης σε πολλούς παχύσαρκους ή υπέρβαρους ασθενείς βελτιώνεται σημαντικά ή ακόμα εξαφανίζεται όταν επιτυγχάνεται αρκετό χάσιμο βάρους.

Ενας υγιής οργανισμός πόσα γλυκά μπορεί να τρώει την ημέρα;

Ενα γλυκό την ημέρα για κάποιον μπορεί να μην προκαλέσει διαβήτη ακόμα και μετά από πολλά χρόνια, για κάποιο άλλο άτομο όμως, μπορεί να είναι αρκετό μετά από κάποια χρόνια να εμφανίσει διαβήτη εάν έχει γενετική προδιάθεση ή αυξημένο βάρος. Η με μέτρο κατανάλωση υδατανθράκων προστατεύει τα αποθέματα ινσουλίνης του παγκρέατος. Δεν υπάρχει συγκεκριμένη απάντηση, γενικά όμως, εάν το γεύμα ήταν χαμηλό σε υδατάνθρακες (για παράδειγμα ψάρι με σπαράγγια ή σαλάτα), τότε ένα σχετικά μικρό γλυκό μετά δεν είναι μεγάλο πρόβλημα.

Πόσο βλαβερή είναι μια μερίδα πατάτες τηγανητές;

Οι υπερβολικά τηγανισμένες πατάτες περιέχουν καρκινογόνες ρίζες και έχουν ενοχοποιηθεί για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Το αλάτι που έχει προστεθεί στην προετοιμασία τους σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο καρδιαγγειακής νόσου. Οι πατάτες περιέχουν υδατάνθρακες, επομένως θα ανεβάσουν τη γλυκόζη του αίματος – οι γλυκοπατάτες είναι λίγο καλύτερες αφού περιέχουν περισσότερη φυτική ίνα. Είναι προτιμότερο να τις μαγειρέψουμε στο σπίτι με λάδι όπως ελαιόλαδο, με λιγότερο αλάτι, αλλά και μαζί με τη φλούδα τους, το τελευταίο θα επιβραδύνει τον μεταβολισμό τους. Γενικά, καλό είναι να είναι μια εξαίρεση στη διατροφή μας.

Πόσο ο τρόπος ζωής επηρεάζει έναν διαβητικό;

Ενας διαβητικός τύπου 2 που έχει καταφέρει να χάσει αρκετό βάρος θα μπορέσει να καταναλώσει περισσότερο υδατάνθρακα χωρίς να ανέβει πάρα πολύ η γλυκόζη του αίματος λόγω της βελτιωμένης αντίστασης στην ινσουλίνη. Η άσκηση βοηθά στο χάσιμο βάρους, αλλά και στην επίτευξη καλών επιπέδων γλυκόζης ειδικά τις ώρες αμέσως μετά. Οι περισσότερες μελέτες πάνω στο χάσιμο βάρους, δείχνουν ότι η μέτριας έντασης άσκηση 150 λεπτών συνολικά, ανά εβδομάδα βοηθά στην επίτευξη χάσιμου τουλάχιστον 5% του συνολικού βάρους.

Τι θα λέγατε σε έναν διαβητικό σήμερα; Πόσο αισιόδοξος μπορεί να είναι για την ποιότητα ζωή του;

Θα κλείσουμε με ένα αισιόδοξο μήνυμα. Οι συνήθειες είναι κάτι που είναι δύσκολο να αλλάξουν, αλλά με μικρές σταδιακές αλλαγές στη δίαιτά μας θα μπορέσουμε να επιτύχουμε έναν τρόπο ζωής, που θα μας βοηθήσει να ζήσουμε περισσότερο. Θα πρότεινα στους αναγνώστες μας να συμβουλευτούν τον γενικό ιατρό τους πάνω σε θέματα διατροφής. Η διατροφική αξία όλων των τροφών είναι πλέον άμεσα διαθέσιμη στο Διαδίκτυο αλλά και πάνω στις ετικέτες των συσκευασιών.
Για αρχή, οι ασθενείς με διαβήτη μπορούν να κάνουν πολύ μικρές αλλαγές στη δίαιτά τους. Η αποφυγή ή έστω μείωση ζάχαρης στον καφέ μπορεί να κάνει μεγάλη διαφορά.

Διεύθυνση: Methodist Hospital: 506 6th st New York NY 11215
Τηλέφωνο: 001-646-724-6415, Κλινική: 001-718-780-5246, Fax: 718-780-3259
Email: [email protected]