Το κάπνισμα είναι μία ψυχολογική και σωματική εξάρτηση και η διακοπή του είναι δύσκολο να πετύχει χωρίς εξειδικευμένη ιατρική βοήθεια. Δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι πολλοί καπνιστές μπαίνουν σε ένα φαύλο κύκλο διακοπής και επανεκκίνησης του καπνίσματος και ότι μόνο 10% των καπνιστών καταφέρνει να κόψει το τσιγάρο. Γι’ αυτό και όταν ο καπνιστής αποφασίσει να κόψει το τσιγάρο, είναι καλό να ζητήσει βοήθεια από έναν ειδικό, ο οποίος θα μπορέσει να τον κατευθύνει και να τον στηρίξει στην προσπάθειά του αυτή.

Το «Περιοδικό» του «Εθνικού Κήρυκα» συζήτησε πάνω σε αυτό με τον ειδικό πνευμονολόγο, Νικόλαο Μανωλάκογλου, ο οποίος είναι πιστοποιημένος ιατρός λειτουργίας ιατρείου διακοπής καπνίσματος και έχει βοηθήσει εκατοντάδες πρώην καπνιστές να κόψουν το τσιγάρο αποτελεσματικά.

Παρ’ όλο που στις μέρες μας υπάρχει συνεχής ενημέρωση ότι το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά τον ανθρώπινο οργανισμό, συνεχίζει να αποτελεί μεγάλο πρόβλημα κυρίως στις νεαρές ηλικίες. Πού νομίζετε ότι οφείλεται αυτό;

Τα αίτια θεωρούνται πολλά. Πρωτίστως, η ανθρωπότητα δέχθηκε μεγάλη πίεση την τελευταία δεκαετία από τη δεινή οικονομική συγκυρία, την τελευταία τριετία δε από τις καραντίνες και τον ασφυκτικό εγκλεισμό, καταστάσεις που ώθησαν πολλούς σ’ αυτήν τη συνήθεια. που εσφαλμένα θεωρείται «βαλβίδα εκτόνωσης». Από τη βιβλιογραφία προκύπτει πως αν ένας από τους δύο γονείς – κηδεμόνες καπνίζουν, τότε τους μιμείται το 50% των απογόνων τους! Αν και οι δύο το πράττουν, τότε το ποσοστό αγγίζει το 75%! Επίσης, η έντονη πρόωρη φημολογία πως τα νέα ηλεκτρονικά καπνικά προϊόντα είναι «ασφαλή» ή έστω λιγότερο επιβλαβή, κάτι που προφανώς δεν ισχύει, κατεύθυνε αρκετούς, κυρίως νέους λόγω της μεγαλύτερης εξοικείωσής τους με την τεχνολογία, αρχικά να πειραματιστούν στη χρήση τους, και τελικά να καταλήξουν εθισμένοι!

Πώς επιδρά το τσιγάρο στον πνεύμονα; Το ηλεκτρονικό τσιγάρο είναι το ίδιο βλαβερό; Τι συμβαίνει με τα τσιγάρα που είναι light;

Απαραιτήτως πρέπει να ξεκαθαριστεί πως οι πνεύμονές μας «δεν ανέχονται», χωρίς δυσάρεστες επιπτώσεις, τίποτε άλλο πέραν του καθαρού αέρα που περιέχει οξυγόνο σε ποσοστό 21%. Σκεφτείτε ότι ακόμη και το καθαρό οξυγόνο, όταν χορηγείται σε ποσοστό περισσότερο από 60% κάτω από συγκεκριμένες συνθήκες νοσηλείας επιδρά αρνητικά! Τονίζω λοιπόν, πως μόνον καθαρό αέρα «επιτρέπεται» να αναπνέουμε! Ολα τα άλλα βλάπτουν!

Αν κάποιος καταφέρει να καπνίζει λίγα μόνο τσιγάρα την ημέρα, κινδυνεύει το ίδιο από το κάπνισμα όπως κάποιος που είναι συστηματικός καπνιστής; Γιατί κάποιοι καπνιστές γερνάνε χωρίς προβλήματα;

Και το ένα τσιγάρο βλάπτει! Μια μεγάλη πολυκεντρική μελέτη που έγινε στη Σκανδιναβία και διήρκησε 30 έτη, κατέδειξε πως ακόμη και αυτοί που κάπνιζαν έστω κι ένα τσιγάρο την ημέρα, παρουσίασαν κατά 6 φορές περισσότερο καρδιαγγειακά επεισόδια συγκριτικά με αυτούς που δεν υιοθέτησαν τη συνήθεια αυτή. Τώρα γιατί κάποιοι «γλυτώνουν» χωρίς σημαντικά προβλήματα, οφείλεται σε ατομικούς γενετικούς λόγους, αλλά δυστυχώς αποτελούν ένα μικρό υποσύνολο. Φυσικά κανείς δεν γνωρίζει εκ των προτέρων, όταν ξεκινά να καπνίζει, αν διαθέτει αυτή τη «θωράκιση». Πάντως, για να ακριβολογούμε, κανένας δεν θεωρείται αλώβητος από αυτή την έξη. Και μόνο η μειωμένη φυσική κατάσταση να αναφερθεί ή η μυρωδιά του τσιγάρου που τον «συνοδεύει» διαρκώς, αρκούν για να ισχυροποιηθεί το επιχείρημα.

Πόσο κινδυνεύει ένας παθητικός καπνιστής από τους καπνιστές στο περιβάλλον του;

Ο παθητικός καπνιστής εξαναγκάζεται να καπνίζει άφιλτρο καπνό ακούσια. Περιορίζεται έτσι άμεσα η ελευθερία του και βλάπτεται η υγεία του από την κατάχρηση του διπλανού του! Αν δε, προστεθεί και η γνώση του τριτογενούς καπνίσματος, που προκύπτει από το γεγονός πως κάθε φορά που εκπνέεται καπνός, προσομοιώνεται σαν να φυσά κανείς ένα μπολ με αλεύρι που βρίσκεται εμπρός του, δηλαδή οι βλαβερές ουσίες που προέρχονται από την καύση του χαρτιού και των χημικών προϊόντων του καπνού επικάθονται στα μαλλιά, το δέρμα και τα ρούχα όλων όσων βρίσκονται στον ίδιο χώρο. Ετσι ενοχοποιείται η πράξη που περιγράφουν προς υπεράσπισή τους πολλοί καπνιστές, ότι το πράττουν μακριά από τους άλλους, σε εξωτερικούς χώρους ή κάτω από ενεργοποιημένο απορροφητήρα. Τα μικρά παιδιά θυματοποιούνται περισσότερο από αυτήν την πρακτική, διότι συχνά αγκαλιάζουν τους καπνιστές οικείους τους και μεταφέρουν με τα δακτυλάκια τους στο στόμα τους -άρα στη συστηματική τους κυκλοφορία- όλες αυτές τις δυνητικά καρκινογόνες ουσίες!
Τέλος, όλοι όσοι εκτίθενται σε παθητικό κάπνισμα καθίστανται ιδιαιτέρως ευάλωτοι σε λοιμώξεις αναπνευστικού, τόσο σε συχνότητα όσο και σε βαρύτητα. Τα παιδιά ειδικά, εμφανίζουν αποδεδειγμένα ως και έξι φορές περισσότερο τέτοιου είδους παθογένειες, συγκριτικά με τα συνομήλικά τους με άκαπνους γονείς-κηδεμόνες.

Με ποιον τρόπο μπορεί να κόψει το τσιγάρο κάποιος που είναι για χρόνια φανατικός καπνιστής;

Βασική προϋπόθεση θεωρείται η προσωπική θέληση του ασθενή. Δεν χρησιμοποιώ τυχαία τον όρο ασθένεια, διότι ο καπνιστής θεωρείται σύμφωνα με τον WHO (Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας) εθισμένος που χρήζει άμεσης θεραπείας, ασθενής. Αρα όταν κάποιος συνειδητοποιήσει τα δεινά της συνήθειάς του και εκδηλώσει έντονα την επιθυμία του να απαλλαγεί, τότε, όλα απλοποιούνται. Υπάρχουν αρκετές θεραπευτικές μέθοδοι με φάρμακα, ψυχολογική υποστήριξη, βελονισμό καθώς και συνδυασμούς τους που, ανάλογα με την περίπτωση, επιλέγουμε.

Πώς μπορείτε ως πνευμονολόγος να βοηθήσετε τον ασθενή που πρέπει να κόψει το τσιγάρο;

Αρχικά εκτιμούμε την αναπνευστική λειτουργία του καπνιστή σπιρομετρικά, μια εύκολη χωρίς ακτινοβολία επαναλαμβανόμενη εξέταση, που εκτελείται σε λίγα λεπτά στο πνευμονολογικό ιατρείο. Στη συνέχεια αξιολογούμε τον βαθμό εξάρτησής του. Αφού αναλύσουμε όλες τις ανωτέρω πληροφορίες, συναποφασίζουμε με τον ασθενή για τη μέθοδο διακοπής που θα ακολουθήσουμε. Επιπροσθέτως, αξίζει να τονιστεί πως όλοι οι καπνιστές – ανεξαρτήτως αν επιθυμούν να διακόψουν άμεσα το κάπνισμα ή όχι- επιβάλλεται άπαξ ετησίως να σπιρομετρούνται, προκειμένου να διαγνωστούν εγκαίρως οι όποιες βλάβες εμφανίζονται στους πνεύμονές τους. Συνήθως το αναπνευστικό σύστημα εμφανίζει αργά συμπτωματολογία όπως π.χ. βήχα, φλέματα, λαχάνιασμα, δύσπνοια, όταν δηλαδή η κατάσταση δεν εμφανίζει σημαντικού βαθμού αναστρεψιμότητα.

Ποια είναι τα οφέλη από τη διακοπή του καπνίσματος; Υπάρχει περίπτωση η απότομη διακοπή του τσιγάρου να βλάψει τον καπνιστή που την επιχειρεί και τι πρέπει να κάνει για το αποφύγει;

Κατηγορηματικά απαντώ πως σε καμιά περίπτωση η διακοπή καπνίσματος δεν προξενεί κανενός είδους βλάβη. Το σύνδρομο στέρησης από τη νικοτίνη προκαλεί έντονη συμπτωματολογία και αυτήν προσπαθούμε, με τις θεραπευτικές μεθόδους που προτείνουμε, να ελαττώσουμε στον υπέρτατο δυνατό βαθμό. Το όφελος που θα αποκομίσει όμως ο καπνιστής θεωρείται μεγάλο δώρο ζωής! Αναφέρω χαρακτηριστικά ότι μόλις σε 20 λεπτά μετά το τελευταίο τσιγάρο η πίεση του αίματος και οι σφυγμοί επανέρχονται στο κανονικό! Σε 8 ώρες το μονοξείδιο του άνθρακα στο αίμα επανέρχεται στα φυσιολογικά επίπεδα και το οξυγόνο αυξάνεται. Μόλις σε μια μέρα η γεύση και η όσφρηση βελτιώνονται και μειώνεται η πιθανότητα καρδιακής προσβολής. Μετά από 3 ημέρες η αναπνοή γίνεται ευκολότερη και καθαρότερη. Η κάθαρση των βρόγχων καθίσταται αποτελεσματικότερη και για λίγο αυξάνεται ο βήχας προκειμένου να βοηθηθεί η διαδικασία, κάτι που δεν πρέπει να θορυβήσει τον καπνιστή. Μετά από 2 μήνες η κυκλοφορία του αίματος πραγματοποιείται ευχερέστερα, η φυσική κατάσταση βελτιώνεται, η λειτουργία των πνευμόνων αυξάνεται κατά 30% και μειώνονται οι ρυτίδες και η γήρανση του δέρματος! Θα μπορούσα να αναφέρω πολλές ακόμη, όμως προτιμώ να τονίσω το γεγονός ότι σε 10 χρόνια από την ημερομηνία της διακοπής, ο πρώην καπνιστής δεν έχει καμιά επιπλέον επιβάρυνση της υγείας του συγκριτικά με κάποιον άκαπνο συνομήλικο.

Ποιο είναι κατά τη γνώμη σας το πιο αποτελεσματικό μέτρο κατά του καπνίσματος;

Νομίζω πως πρέπει να αποτελέσει προτεραιότητα στη διαπαιδαγώγηση της νέας γενιάς. Οικογένεια και σχολείο «υποχρεούνται» στην καθημερινότητά τους να εξηγούν τα οφέλη που αποκομίζει το άτομο και κατ’ επέκταση η κοινωνία όταν είναι απαλλαγμένη από καταχρήσεις. Συχνές ενημερωτικές εκδηλώσεις θα πρέπει να προγραμματίζονται από την Πολιτεία, όπου ειδικοί θα μεταφέρουν εύληπτα τη γνώση τους, αλλά και παθόντες θα μοιράζονται τις δυσάρεστες εμπειρίες τους, έτσι ώστε ανάγλυφα να απεικονίζονται και οι δύο όψεις του νομίσματος!

* Ο Νικόλαος Δ. Μανωλάκογλου είναι ειδικός πνευμονολόγος έχει εξειδικευτεί στην Πνευμονολογία-Φυματιολογία και στην Επεμβατική Πνευμονολογία. Παράλληλα έχει εκπαιδευτεί στην Εντατικολογία και είναι πιστοποιημένος ιατρός για την λειτουργία ιατρείου διακοπής καπνίσματος. Εχει διακριθεί τόσο στην Ελλάδα όσο και το εξωτερικό για το έργο του και έχει συμμετάσχει σε εγχώρια και διεθνή συνέδρια. Αρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά και είναι μέλος πολλών επιστημονικών εταιρειών.