ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Με την «βουτιά» της τουρκικής λίρας, που καταγράφει το ένα αρνητικό ρεκόρ μετά το άλλο, καταπιάνεται σε κύριο άρθρο της η εφημερίδα «Wall Street Journal», επιρρίπτοντας ευθύνες για την κατάσταση του τουρκικού εθνικού νομίσματος στον Τούρκο πρόεδρο, Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.

Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά, μια νομισματική κρίση σε μια καριέρα είναι συνήθως υπεραρκετή για κάθε πολιτικό. Ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν δεν αρκείται μόνο σε μία νομισματική κρίση το χρόνο. Αυτός είναι ο λόγος με τον οποίο η λίρα βυθίζεται αδιάκοπα στη δεύτερη καταστροφή της το 2021, καθώς ο κ. Ερντογάν εμμένει σε πολιτικές που σφυροκοπούν τη μεσαία τάξη της Τουρκίας.

Η λίρα έχει χάσει περισσότερο από το ένα τρίτο της αξίας της σε σχέση με το δολάριο φέτος, και όλα τα σημάδια δείχνουν ότι ο πληθωρισμός εκτοξεύεται ξανά. Οι επίσημες μετρήσεις του πληθωρισμού έχουν πλησιάσει το 20% σε ετήσια βάση τους τελευταίους μήνες. Ο νομισματικός ειδικός Στιβ Χάνκι (Steve Hanke), στο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins, εκτιμά ότι το πραγματικό ποσοστό είναι πάνω από 66%. Τα νοικοκυριά εγκαταλείπουν τη λίρα και αντ’ αυτού αποθηκεύουν αποθέματα δολαρίων, ενώ οι εταιρείες δυσκολεύονται να δανειστούν στο εξωτερικό και αντ’ αυτού πρέπει να καταφύγουν στα ταμειακά τους αποθέματα.

Χρειάστηκε να γίνουν διάφορες κινήσεις από τον Ερντογάν για να χαλάσει την Οικονομία της Τουρκίας, δεδομένης της ανάκαμψης μετά την πανδημία που συγκέντρωνε ατμό. Η Οικονομία ανέκαμψε με περισσότερο από 21% σε ετήσια βάση το δεύτερο τρίμηνο. Τα στοιχεία που ανακοινώνονται την Τρίτη (σ.σ. σήμερα) είναι πιθανό να δείξουν ένα ισχυρό τρίτο τρίμηνο επίσης, με τον τουρισμό και την κατανάλωση των νοικοκυριών να πρωτοστατούν. Αλλά αυτό ήταν πριν από τη νέα κρίση.

Αιτία, ως συνήθως, ήταν η επιμονή του κ. Ερντογάν ότι τα υψηλά επιτόκια προκαλούν πληθωρισμό. Φαίνεται να εμπνέεται από τις αρχές της ισλαμικής χρηματοδότησης, σημειώνει ο κ. Χάνκι. Ο κ. Ερντογάν πυροδότησε την προηγούμενη κρίση της λίρας, τον Μάρτιο, όταν απέλυσε τον Νατσί Αγκμπάλ (Naci Agbal) από την ηγεσία της Κεντρικής Τράπεζας επειδή αύξησε το επιτόκιο αναφοράς στο 19% για να δαμάσει τον διψήφιο πληθωρισμό.

Αυτό το γεγονός, για το οποίο ο κ. Αγκμπάλ αντικαταστάθηκε από τον πιστό του Ερντογάν, Σαχάπ Καβτσιόγλου (Sahap Kavcioglu) προκάλεσε υποτίμηση της λίρας κατά 13% περίπου σε δύο εβδομάδες, παρ’ όλο που ένας γύρος μειώσεων των επιτοκίων ξεκίνησε πριν από τον Σεπτέμβριο. Η προειδοποίηση είναι ότι η νομισματική σταθερότητα αφορά τόσο τη θεσμική αξιοπιστία όσο και την πολιτική. Η πολιτικοποίηση της Κεντρικής Τράπεζας από τον κ. Ερντογάν έχει υπονομεύσει και τα δύο.

Οι αμφιβολίες της Τουρκίας για τον κ. Καβτσιόγλου αποδείχθηκαν δικαιολογημένες καθώς ξεκίνησε έναν νέο κύκλο μειώσεων επιτοκίων τον Σεπτέμβριο. Η τελευταία μείωση, στο 15% στις αρχές Νοεμβρίου, βοήθησε στην πυροδότηση της τρέχουσας κρίσης και τουλάχιστον μια ακόμη μείωση τον Δεκέμβριο μπορεί να είναι καθ’ οδόν. Ο κ. Ερντογάν δήλωσε την (περασμένη) Δευτέρα ότι παραμένει αντίθετος στην αύξηση των επιτοκίων, ενώ άλλο στέλεχος του κόμματός του πρότεινε την περασμένη εβδομάδα οι Τούρκοι να αγοράζουν λιγότερα τρόφιμα. Αφήστε τους να φάνε κέικ, αλλά λιγότερο.

Τα καλά νέα είναι ότι το νομισματικό χάος της Τουρκίας δεν φαίνεται να εξαπλώνεται πέρα από τα σύνορα. Η εξάπλωση στις αναδυόμενες αγορές έχει μειωθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς οι επενδυτές δεν έχουν την τάση να τιμωρούν όλες τις αναπτυσσόμενες Οικονομίες για τις πολιτικές αμαρτίες λίγων. Το άγνωστο είναι πόσο καιρό οι τουρκικές τράπεζες και εταιρείες μπορούν να αντιμετωπίσουν τη νέα καταιγίδα και πόση μεγαλύτερη ζημιά μπορεί ή θα αντέξει η Οικονομία.

Ωστόσο, το χάος της Τουρκίας είναι διδακτικό για άλλα έθνη των αναδυόμενων αγορών, ακόμη και για τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η ανεξαρτησία και η αξιοπιστία της νομισματικής πολιτικής, αφού χαθούν, είναι δύσκολο να ανακτηθούν.