ΦΡΑΝΚΦΟΥΡΤΗ. Eχουν σχέση οι τεχνικές γνώσεις των Ελλήνων, των Ρωμαίων ή των πολιτισμών της Ασίας με την τέχνη και τα γράμματα; Το Μουσείο Λίμπιχαους της Φρανκφούρτης διερευνά το ερώτημα στην έκθεση «Το μηχανοστάσιο των Θεών – Πώς εφευρέθηκε το μέλλον μας». Πρόκειται για ένα παγκόσμιο αφήγημα που διηγείται την ιστορία της επιστήμης και την επιρροή της στην τέχνη.

Ηδη, ο Ομηρος και άλλοι ποιητές περιέγραφαν χρυσά ρομπότ εξοπλισμένα με τεχνητή νοημοσύνη. Αλλες γραπτές πηγές μάς πληροφορούν για τις εφευρέσεις του Ηφαιστου και του Δαίδαλου, όπως διαστημόπλοια, αεροσκάφη, ρομπότ με ανθρώπινη μορφή, όπλα υψηλής τεχνολογίας και για ένα ιπτάμενο drone με μορφή αετού που τρώει το συκώτι του Προμηθέα. Δηλαδή, για ό,τι θα ονομάζαμε σήμερα αρχαία επιστημονική φαντασία.

Η «εφεύρεση του μέλλοντος» περιγράφεται με 97 έργα τέχνης της αρχαιολογικής συλλογής του Μουσείου και δάνεια από τα Μουσεία Μπενάκη, το Εθνικό Αρχαιολογικό της Νάπολης, το Μητροπολιτικό της Νέας Υόρκης, του Καπιτωλίου της Ρώμης και Ιστορίας της Τέχνης της Βιέννης. «Η πιο συναρπαστική σχέση της ανθρώπινης ιστορίας» παρουσιάζεται μέσα από ένα ιστορικό καλειδοσκόπιο και η σύνδεση μεταξύ τέχνης και υψηλής τεχνολογίας εδώ και 5.000 χρόνια ζωντανεύει χάρη στα πολυμέσα. Ταυτόχρονα κάνουν παγκόσμια ψηφιακή πρεμιέρα και τα αποτελέσματα της έρευνας για την αποκωδικοποίηση του μηχανισμού των Αντικυθήρων.

Επιστήμη και τέχνη έχουν τις ρίζες τους στην αρχαιότητα και ήταν στενά συνδεδεμένες. Ο ελληνικός όρος «τέχνη» περιλαμβάνει μάλιστα όλες τις «τέχνες» είτε είναι η μηχανική είτε η αρχιτεκτονική. Οι πρώτες αληθινές μηχανικές συσκευές κατασκευάστηκαν κυρίως μεταξύ 300-100 μ.Χ. Ελάχιστες έχουν διασωθεί, ωστόσο, τα αρχαία κείμενα μας δίνουν μια ιδέα. Ο Φίλων ο Βυζάντιος και ο Ηρων ο Αλεξανδρεύς δίνουν κατασκευαστικές οδηγίες για κινούμενα γλυπτά και αυτόματες σκηνές θεάτρου στην Ελληνιστική Εποχή. Είτε πρόκειται για αυτά, είτε για τα σχέδια της πρώτης (κλιμακωτής) πυραμίδας του Ιμχοτέπ (27ος αι. π.Χ.), ιδρυτή των επιστημών και των τεχνών της Αιγύπτου, όλα αποτελούν παραδείγματα για το πώς συνδυάζονται τεχνολογία και τέχνη.

Μια τοιχογραφία από την Πομπηία (1ος αι. μ.Χ.) απεικονίζει τον Ηφαιστο στο σιδηρουργείο του να κατασκευάζει νέα όπλα για τον Αχιλλέα. Επίσης, εκτίθενται τα ρωμαϊκά αγάλματα του μυθολογικού βασιλιά της Θεσσαλίας Ιξίωνα, τον οποίο έδεσε για τιμωρία με φίδια –κατ’ εντολήν του Δία- ο Ερμής σε ένα τροχόσχημο διαστημόπλοιο (2ος αι. μ.Χ.), του Ικαρου (1ος αι. μ.Χ.) σε συνδυασμό με αναφορές στον τεχνίτη και αρχιτέκτονα Δαίδαλο και το μαρμάρινο αντίγραφο του αγάλματος της θεάς Αθηνάς του Μύρωνα (1ος αι. μ.Χ.) η οποία κατ’ εξοχήν αντιπροσωπεύει την τέχνη και την τεχνολογία. Εκτίθεται επίσης το μόνο σωζόμενο αλαβάστρινο πορτρέτο μεγάλου μεγέθους του Μ. Αλεξάνδρου, ο οποίος οραματίστηκε το «Μουσείο», το ναό των εννέα Μουσών, θεοτήτων συνυφασμένων με τις τέχνες και τις επιστήμες, το οποίο περιελάμβανε την περίφημη Βιβλιοθήκη, ιδέα την οποία του ενέπνευσε ο Αριστοτέλης.

Για τους αρχαίους, πλανήτες και απλανείς αστέρες ήταν προσκολλημένοι σε ένα διαφανές σφαιρικό κέλυφος το οποίο περιστρέφονταν γύρω από την ακίνητη Γη. Στην έκθεση παρουσιάζεται ένα πειραματικό αντίγραφο της λεγόμενης «Σφαίρας του Αρχιμήδη», η οποία έδειχνε ανά πάσα στιγμή τη σωστή θέση τους. Στην ευρωπαϊκή τέχνη εμφανίζεται συχνά σε γλυπτά με τον Ατλαντα να κρατά στους ώμους του τον Ουρανό. Η ρωμαϊκή εκδοχή (Atlas Farnese, 2ος αι. μ.Χ.) ενός πιθανόν μηχανικά κινούμενου ελληνικού πρωτοτύπου, τον απεικονίζει να κρατά την ουράνια σφαίρα με 41 αστερισμούς, συμπεριλαμβανομένων των 12 ζωδίων, του ουράνιου ισημερινού, των τροπικών και της εκλειπτικής.