x
 

ΑΠΟΨΕΙΣ

Ελευθερία του λόγου

Είναι κοινοτοπία να επισημανθεί ότι η ελευθερία του λόγου είναι ένας από τους βασικούς πυλώνες κάθε δημοκρατικού πολιτεύματος.

Η ελεύθερη έκφραση γνώμης ή κριτικής είναι το εντελώς απαραίτητο συστατικό στοιχείο για τη διαμόρφωση διαλεκτικού πολιτικού διαλόγου, ο οποίος είναι και ο μόνος τρόπος για να διακυβερνηθεί δημοκρατικά μια χώρα.

Είναι όμως εξίσου προφανές ότι η ελευθερία αυτή πρέπει να ασκείται μέσα σε ορισμένα όρια που τα καθορίζουν με φειδώ και περίσκεψη οι νόμοι αλλά και η κοινή λογική.

Δεδομένου ότι μια ασύδοτη και καταχρηστική ελευθερία έκφρασης μπορεί να δημιουργήσει ουσιαστικούς κινδύνους στην ομαλή ανθρώπινη συμβίωση, οι έννομες τάξεις θεσπίζουν κανόνες, μεταξύ άλλων, κατά της συκοφαντίας, κηρυγμάτων μίσους, εθνικώς επιζήμιας αποκάλυψης κρατικών μυστικών και προτροπής σε διάπραξη αξιόποινων πράξεων. Οι κανόνες αυτοί αποβλέπουν ακριβώς να αποτρέψουν την ελεύθερη έκφραση να γίνει πρόξενος αντικοινωνικών η ακόμη και εγκληματικών συμπεριφορών.

Δυσκολότερες βεβαίως είναι οι περιπτώσεις εκείνες όπου δεν υπάρχουν μεν σαφή νομικά όρια αλλά η κοινή λογική και η στοιχειώδης πολιτική και ηθική δεοντολογία επιβάλουν περίσκεψη και προσοχή.

Χαρακτηριστικές, στις μέρες μας, είναι η αντιμετώπιση από μερικούς σχολιαστές και αναλυτές, καθώς και μικρού μέρους της κοινής γνώμης, των δυο μεγάλων συγκρούσεων στην Ουκρανία και το Ισραήλ που κυριαρχούν των διεθνών εξελίξεων και γεμίζουν τις τηλεοπτικές οθόνες με εικόνες ανείπωτης καταστροφής και αιματοχυσίας.

Θεμελιώδεις πολιτικές και ηθικές επιταγές που αναφέρονται στις αρχές της ανεξαρτησίας και εθνικής ακεραιότητας αλλά και της απολύτου αντίθεσης προς τρομοκρατικές ενέργειες έχουν δικαιολογημένα δημιουργήσει έντονες αρνητικές αντιδράσεις στην κοινή γνώμη και έχουν δώσει στον δημόσιο διάλογο ένα ενιαίο κατηγορηματικό τόνο επίκρισης των υπαιτίων που προξένησαν τα γεγονότα που οδήγησαν σε αυτούς τους δυο πολέμους. Τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο και τη δυτική κοινή γνώμη επικρατεί μια σχεδόν ομόφωνη αρνητική τοποθέτηση έναντι των δυο αυτών κρίσιμων διεθνών προβλημάτων που συνίσταται στην καταδίκη εκείνων που τα προκάλεσαν, δηλαδή της Μόσχας και της Χαμάς.

Διερωτάται όμως κανείς εάν, με βάση το ιερό δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης, πρέπει να γίνει αποδεκτή και η διατύπωση άλλων διαφορετικών, κριτικών προσεγγίσεων σε μια δηλούμενη προσπάθεια ανάλυσης που αποβλέπει να αντιληφθεί τα κίνητρα και της άλλης, της επιτιθέμενης πλευράς και την ενδεχόμενη ευθύνη των δεχόμενων την επίθεση.

Το ερώτημα έχει αποκτήσει μεγάλη σημασία, ιδιαίτερα στην περίπτωση της σύγκρουσης στο Ισραήλ, δεδομένου ότι η επίθεση της Χαμάς ήταν μια κατάφωρα τρομοκρατική και βάρβαρη ενέργεια όσο και εάν οι δράστες της θέλησαν να την παρουσιάσουν στο πλαίσιο του Παλαιστινιακού προβλήματος.

Είναι δε γνωστές οι περιπτώσεις, στην Αμερική αλλά και στην Ευρώπη, όπου προσπάθειες τέτοιων κριτικών αναλύσεων που παρεκκλίνουν από την κυρίαρχη άποψη έχουν αντιμετωπισθεί με σφοδρές αρνητικές αντιδράσεις και οιονεί δίωξη των εκφραστών τους.

Μπορεί, με δυο λόγια, να δεχθεί κανείς ότι η ελευθερία έκφρασης δεν πρέπει κατ’ αρχήν να περιορίζεται και ότι επιτρέπεται έτσι η διατύπωση αντίθετων απόψεων έστω και εάν επιχειρούν στο πλαίσιο εμπεριστατωμένων αναλύσεων να δικαιολογήσουν ή να εξηγήσουν πράξεις τρομοκρατίας ή ωμής παραβίασης της εθνικής κυριαρχίας ενός κράτους;

Οπως μνημονεύθηκε και προηγουμένως η ομαλή κοινωνική συμβίωση αλλά και η ειρηνική κρατική συνύπαρξη επιβάλλει η ελευθερία στην έκφραση να μην καταλήγει σε ασυδοσία και να μην οδηγεί στην προσπάθεια εξήγησης ή δικαιολόγησης πράξεων που προσβάλουν θεμελιώδεις αρχές της ανθρώπινης συμπεριφοράς.

Στις περιπτώσεις των συγκρούσεων στην Ουκρανία και της σφαγής από τη Χαμάς στο Ισραήλ, δεν μπορεί να γίνει λόγος για αποκλίνουσες πολιτικές προσεγγίσεις οι οποίες δικαιολογούν διατύπωση διαφορετικών απόψεων αλλά για βαριές, ακραίες παραβιάσεις κάθε πολιτικού και ηθικού κανόνα που πρέπει να διέπει την ανθρώπινη συνύπαρξη και τη διεθνή κοινωνία.

Η ελευθερία έκφρασης επομένως δεν είναι δυνατόν να δίνει άλλοθι ή δικαιολογία για κατάχρηση ή ασυδοσία.

Συμπερασματικά άλλωστε θα πρέπει να προστεθεί ότι οι συνέπειες τέτοιων καταχρήσεων του δικαιώματος της ελεύθερης έκφρασης μπορεί να οδηγήσουν σε περαιτέρω όξυνση και να δυσχεράνουν το έργο της αντιμετώπισης μιας δύσκολης κατάστασης με βάση τους γενικά παραδεκτούς κανόνες της ανθρώπινης κοινωνίας ή του Διεθνούς Δικαίου.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Το κατοχικό καθεστώς αποφάσισε πρόσφατα την επέκταση μέχρι και τις 3 Δεκεμβρίου 2024, της «άδειας» της «εταιρείας» με την ονομασία «Selin Tourism Ltd» για διαχείριση του καζίνο του ξενοδοχείου «Oscar Resort» στην κατεχόμενη Κερύνεια.

Σχόλια

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

Πολιτισμός

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Μαρίνα Πλούμπη, μας χάρισε φέτος ένα παιδικό βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα.

ΒΙΝΤΕΟ