ΑΘΗΝΑ. Με αφορμή το θάνατο του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου μίλησε στον «Εθνικό Κήρυκα» («Ε.Κ.») ο διακεκριμένος ιστορικός Κώστας Σταματόπουλος που με το έργο του και τις έρευνές του έχει μελετήσει με ψύχραιμο και επιστημονικό τρόπο το θεσμό της βασιλείας στην Ελλάδα, αλλά και τον ρόλο του εκλιπόντος στα πολιτικά πράγματα της χώρας. Ο κ. Σταματόπουλος μίλησε για τον Κωνσταντίνο ως άνθρωπο, για την αποτίμηση του θεσμού της βασιλείας στην Ελλάδα, αλλά για τα συμπλέγματα που ως κοινωνία δεν έχουμε ξεπεράσει απέναντι στον εκλιπόντα και στην βασιλεία γενικότερα.

«Ε.Κ.»: Με το θάνατο του τέως βασιλιά Κωνσταντίνου κλείνει ένα κεφάλαιο της σύγχρονης πολιτικής ιστορίας ή αυτό έχει ήδη κλείσει από το 1974;

Κώστας Σταματόπουλος: Η άποψή μου είναι ότι συμβαίνουν και τα δύο. Ασφαλώς και κλείνει ένα κεφάλαιο διότι πρόκειται για το θάνατο του τελευταίου βασιλιά της χώρας. Επομένως υπό αυτή την έννοια κλείνει. Από εκεί και πέρα είχε κλείσει με το δημοψήφισμα του 1974, αλλά μπορούμε να πούμε ότι είναι ένα κεφάλαιο που έκλεισε μέσα στο διάστημα όλων αυτών των χρόνων από το ’74 μέχρι σήμερα. Συμβαίνουν όλα αυτά ταυτόχρονα. Σήμερα ζούμε μια ιστορική στιγμή αλλά ως πολιτική βαρύτητα αυτή έχει εκλείψει εδώ και πολύ καιρό. Εχουμε λοιπόν το 1974, έχουμε το σήμερα και έχουμε αυτό το σταδιακό σβήσιμο κατά τη διάρκεια των δεκαετιών αυτών.

«Ε.Κ.»: Εχει γίνει πραγματική αποτίμηση του θεσμού της βασιλείας στην Ελλάδα;

Κώστας Σταματόπουλος: Πιστεύω πως όχι. Διότι δεν λαμβάνουμε υπ’ όψιν μας κάτι που είναι πολύ σημαντικό: το πολίτευμα της βασιλείας θέλει χρόνο και αυτός ο χρόνος δεν δόθηκε ποτέ στην ελληνική δυναστεία, διότι πηγαίναμε από ανατροπή σε ανατροπή. Κανείς βασιλιάς, πλην του Γεωργίου Α’, δεν βασίλεψε περισσότερο από ό,τι κυβερνά τη χώρα ένας δημοφιλής πολιτικός. Η βασιλεία για να δείξει τις δυνατότητές της πρέπει να μπει στο χρόνο μέσα και η δική μας δεν μπήκε ποτέ. Αυτό είναι κάτι πολύ βασικό το οποίο παραβλέπουμε. Από εκεί και πέρα είμαστε πια σε θέση, και σε επιστημονικό επίπεδο αυτό γίνεται, να πάρουμε μια απόσταση από τα πράγματα και να τα κρίνουμε αντικειμενικά. Και τι εννοώ αντικειμενικά: να κρίνουμε τον βασιλικό θεσμό όπως κρίνουμε όλους τους θεσμούς. Να μην ξεκινάμε λέγοντας αυτός είναι κακός και αυτός είναι καλός, εκ προοιμίου. Ο,τι ισχύει για όλους τους άλλους θεσμούς που λειτούργησαν σε αυτή τη χώρα θα πρέπει να ισχύει ως προς τη ματιά μας και για τη βασιλεία. Εχουμε κάνει κάποια πρόοδο αλλά έχουμε ακόμα δρόμο μπροστά μας.

«Ε.Κ.»: Για ποιο λόγο ως κοινωνία δεν έχουμε ξεπεράσει διάφορα συμπλέγματα που εκδηλώνονται με διάφορους τρόπους απέναντι στον άνθρωπο πάνω από όλα Κωνσταντίνο;

Κώστας Σταματόπουλος: Αυτό είναι κάτι που συντηρήθηκε τεχνητά. Εδώ και 50 χρόνια, για δύο δηλαδή γενιές, οι Ελληνες ακούνε για τον τέως βασιλιά ή τίποτα ή κάτι αρνητικό το οποίο τους δίνεται επίτηδες. Επομένως ο Ελληνας δεν μπορεί να έχει μια ψύχραιμη άποψη. Αντίλογος σοβαρός δεν ακούστηκε. Αν εξαιρέσετε τα βιβλία μου και μερικά άλλα πράγματα που είναι τεκμηριωμένα και ζυγισμένα και αποδίδουν την ευθύνη από εδώ και από εκεί, όπως ακριβώς το επιτάσσει η ιστορική έρευνα, νηφάλιος λόγος δεν έχει ακουστεί. Παρά ταύτα, παρακολουθώντας και την υπόθεση της ανάπλασης του Κτήματος του Τατοϊου παρατηρώ ότι υπάρχει μια μικρή πρόοδος, την οποία προσμετρώ στα θετικά της παρούσας κυβέρνησης.

«Ε.Κ.»: Τι άνθρωπος ήταν ο τέως βασιλιάς Κωνσταντίνος;

Κώστας Σταματόπουλος: Ο ίδιος ο Μίκης Θεοδωράκης είχε πει κάποτε μιλώντας για τον Κωνσταντίνο και τις αδερφές του ότι αυτοί είναι «καλοί άνθρωποι». «Εχουν αγάπη μέσα τους» είχε πει, τη θυμάμαι τη φράση, την είχα ακούσει από το στόμα του. Το βασικό τους χαρακτηριστικό είναι ότι είναι αγαθοί, καλοί απλοί άνθρωποι, δεν υπάρχει ίχνος σνομπισμού. Δεν υπάρχει σε αυτούς το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ». Ταυτόχρονα όμως στον Κωνσταντίνο δεν υπήρχε το στοιχείο του διανοούμενου. Η όλη του ανατροφή τον έπλασε έναν καλό στρατιωτικό και έναν αθλητή. Το στρατιωτικός είναι χρήσιμο για έναν μελλοντικό βασιλέα, το αθλητής όχι, είναι αδιάφορο αλλά πάντως προσδίδει στοιχεία στην προσωπικότητά του θετικά, ακόμα και για τον βασικό ρόλο. Ομως ο Κωνσταντίνος δεν είχε μόρφωση. Και είναι περίεργο πώς ο βασιλεύς Παύλος, ένας άνθρωπος τόσο καλλιεργημένος, δεν φρόντισε τόσο αυτή τη διάσταση στο γιο του. Επίσης ήταν ένας άνθρωπος με περιορισμένο πολιτικό ένστικτο που όμως δεν του έλειψε η γενναιότητα. Στις κρίσιμες στιγμές της ζωής του κινήθηκε με γενναιότητα. Οχι πάντα με περίσκεψη, αλλά πάντα με γενναιότητα. Σε κάθε περίπτωση δεν είχε τη στόφα του πολιτικού.

«Ε.Κ.»: Επρεπε να ταφεί με τιμές αρχηγού κράτους;

Κώστας Σταματόπουλος: Επρεπε να ταφεί με αυτό που προβλέπει το πρωτόκολλο για πρώην αρχηγούς κράτους. Υπήρξε αρχηγός κράτους, του συγκεκριμένου, και σε κάθε περίπτωση δεν τεμαχίζεις την Ελληνική Ιστορία που έχει μια συνέχεια και παίρνεις αυτό που σου αρέσει. Ταυτόχρονα είναι αστείο να μιλάμε για ιδιωτική κηδεία όταν αυτή τη στιγμή ξέρουμε ότι δεν υπάρχει βασιλιάς στον Κόσμο που δεν θα έρθει, ενώ υπάρχουν μέτρα ασφαλείας τρομερά. Ολο αυτό δείχνει ότι είπαμε κάτι επιπόλαια και μετά οι ίδιες οι καταστάσεις μάς αναγκάζουν να το πάρουμε πίσω.