ΑΘΗΝΑ. 13 γυναικοκτονίες μέσα στο πρώτο 7μηνο του 2022. Και μέσα στο 2021 είχαμε 22 νεκρές γυναίκες από συντρόφους τους. Γιατί;

Μόλις χθες έγινε γνωστό ότι βρέθηκε νεκρή μια νεαρή, μόλις 17 ετών, μέσα στο διαμέρισμά της στο Περιστέρι. Οι Αρχές αναζητούν τον σύντροφό της, καθώς εκτιμούν ότι πρόκειται για μία ακόμα γυναικοκτονία. Πρόκειται για την τρίτη γυναικοκτονία μέσα στις τρεις τελευταίες ημέρες που δεν το χωράει ο νους.

Η 17χρονη βρέθηκε ημίγυμνη το κρεβάτι της με τον δράστη να της έχει κλείσει το στόμα και τη μύτη, προκαλώντας της έναν ασφυκτικό θάνατο (περισσότερες πληροφορίες στη σελίδα 7).

Κάποια από τα δεκάδες θύματα σημάδεψαν και τον ύπνο μας. Οπως το γλυκό πρόσωπο της Καρολάιν Κράουτς που δολοφονήθηκε από τον Μπάμπη Αναγνωστόπουλο στα Γλυκά Νερά Αττικής.

Η 26χρονη Γαρουφαλλιά Ψαρεράκου, που δολοφονήθηκε από τον σύντροφό της στη Φολέγανδρο, σέρνοντάς την στα βράχια και πετώντας την στη θάλασσα, ενώ ήταν ακόμα ζωντανή.

Η 29χρονη Τζεβριέ, στην Ορεστιάδα, που έφαγε τόσο ξύλο ώστε δεν άντεξαν τα εσωτερικά της όργανα. Και όμως στο δικαστήριο ένας μάρτυρας υπεράσπισης του συζυγοκτόνου είπε ότι «όλοι τις δέρνουμε τις γυναίκες μας, ας μην κρυβόμαστε πίσω από το δάκτυλό μας» και συνέχισε λέγοντας «δεν είπαμε να τις σκοτώσουμε αλλά εννοείται ότι τις δέρνουμε».

Αλλά και χιλιάδες μίλια μακρύτερα, στη Νέα Υόρκη, όταν ο ομογενής Πίτερ Οικονόμου μαχαίρωσε με ξίφος θανάσιμα την 35χρονη σύντροφό του, Μίντι Σίνγκερ. Οπως και λίγο πιο πέρα, στο Λονγκ Αϊλαντ, όταν η όμορφη 29χρονη Ελληνοαμερικανίδα Ειρήνη Σπαντοπανάγου, με καταγωγή από την Τήλο, δολοφονήθηκε άγρια από τον 34χρονο πρώην σύζυγό της.

Παραδείγματα φέρνουμε που αναστάτωσαν το μυαλό μας.

Δεν είναι όμως ίδιον των Ελλήνων να θεωρούν κτήμα τους τη γυναίκα που δηλώνει ότι τους αφήνει ή ότι θέλει να χωρίσουν. Κάθε μέρα 89 γυναίκες πέφτουν θύματα έμφυλης βίας στην Ιταλία, και 345 γυναίκες είχαν δολοφονηθεί το ενδεκάμηνο του 2021, στην Τουρκία.

Πολύ σωστά η πρόεδρος της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου το έθεσε ως «ένα παγκόσμιο φαινόμενο, μοναδικής ιστορικής αντοχής, με ιδιαίτερα οδυνηρές προεκτάσεις. Μπορεί να συμβεί οπουδήποτε σε οποιαδήποτε. Δεν παρατηρείται μόνο σε περιθωριακές ομάδες ή σε συγκεκριμένα κοινωνικά στρώματα. Δεν προκαλείται λόγω κάποιων στοιχείων του χαρακτήρα του θύματος. Και ασφαλώς δεν διαβαθμίζεται. Δεν υπάρχει ‘ήπια’ και ‘δριμεία’ βία».

Το 2012 ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας υιοθέτησε τον όρο γυναικοκτονία, ορίζοντάς τον ως εξής: «Γυναικοκτονία είναι η ανθρωποκτονία από πρόθεση γυναικών επειδή είναι γυναίκες – με ευρύτερους ορισμούς να περιλαμβάνουν κάθε ανθρωποκτονία γυναίκας ή κοριτσιού. Η γυναικοκτονία συνήθως διαπράττεται από άντρες αλλά κάποιες φορές συνεργούν και γυναίκες, συνήθως μέλη της ίδιας οικογένειας. Στις περισσότερες περιπτώσεις την γυναικοκτονία διαπράττει ο σύντροφος ή πρώην σύντροφος που συνήθως είχε και μακρόχρονη κακοποιητική συμπεριφορά, απειλούσε, κακοποιούσε ή/και εκφόβιζε τη γυναίκα, η οποία πολύ συχνά βρίσκεται σε θέση φυσικής ή/και οικονομικής αδυναμίας σε σχέση με αυτόν».

Στις ΗΠΑ ο γνωστός ακτιβιστής, συγγραφέας και εκπαιδευτικός Τζάκσον Κατζ (Jackson Katz) έχει πει ότι η ενδοοικογενειακή βία και η σεξουαλική κακοποίηση συχνά αποκαλούνται «γυναικεία θέματα». Αλλά σε αυτήν την τολμηρή και ωμή ομιλία, ο Τζάκσον Κατζ επισημαίνει ότι αυτά είναι εγγενώς αντρικά θέματα – και δείχνει πώς αυτές οι βίαιες συμπεριφορές συνδέονται με τους ορισμούς του ανδρισμού. «Ενα κάλεσμα για όλους μας -άνδρες και γυναίκες- να φωνάξουμε στην απαράδεκτη συμπεριφορά και να γίνουμε οι ηγέτες της αλλαγής».

Στη σύγχρονη εποχή μας, η έννοια της έμφυλης βίας αποτυπώνεται ήδη σε πολλά διεθνή νομικά κείμενα, με προεξάρχουσα τη Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, την οποία έχει κυρώσει η Ελλάδα, και υπ’ αυτή την έννοια η εκ δόλου δολοφονία μίας γυναίκας λόγω του φύλου της δεν συνιστά παρά την με έμφυλο πρόσημο κορύφωση μίας σειράς άλλων έμφυλων βίαιων πράξεων εις βάρος της.

Στο ερώτημα «ποιοι είναι οι άνδρες που σκοτώνουν και γιατί, η ψυχολόγος και πρόεδρος του ΔΣ του Ευρωπαϊκού Δικτύου κατά της Βίας (ΕδκΒ), Κική Πετρουλάκη, εξηγεί στο περιοδικό «Gazzetta:

Δεν διαπράττουν γυναικοκτονίες οι άνδρες γενικά, αλλά εκείνοι οι άνδρες που θεωρούν τις γυναίκες κατώτερες και, ακριβώς γι’ αυτόν τον λόγο, θεωρούν ότι είναι δικαίωμά τους να ελέγχουν τη ζωή και το σώμα όλων των γυναικών και, κυρίως, της γυναίκας που «τους ανήκει».

Κακοποιούν, βιάζουν και σκοτώνουν, εκείνοι οι άνδρες που θεωρούν τη γυναίκα τόσο κατώτερη ώστε όταν εκείνη αρνηθεί να υπηρετήσει το ρόλο με τρόπους που να καλύπτει τις ανάγκες τους, όταν απαιτήσει σεβασμό, όταν θελήσει να αποδράσει από μια σχέση ισχύος και ελέγχου, θεωρούν ότι έχουν δικαίωμα ακόμα και να αφαιρέσουν τη ζωή που δεν κατάφεραν να ελέγξουν. Για αυτό είναι γυναικοκτονίες! Και για αυτό πρέπει να τις λέμε με το όνομά τους και όχι απλώς ανθρωποκτονίες…

Επίσης, η διευθύντρια του CSI Institute, Κέλλυ Ιωάννου και Υπ. Διδάκτωρ Ψηφιακής Εγκληματολογίας & Trauma Coach, αναλύει μέσω του ίδιου περιοδικού «Gazzetta» το φαινόμενο και λέει ότι «το φαινόμενο της γυναικοκτονίας υπήρχε ανέκαθεν, απλά τώρα απέκτησε καθαρό όνομα και υπόσταση. Πράγματι, στην περίοδο της πανδημίας γνώρισε δραματική έξαρση, γεγονός που ίσως σχετίζεται εν μέρει με τον εγκλεισμό και στη συνεχή “τριβή” του ζευγαριού, αλλά και της οικογένειας γενικότερα. Παράλληλα, τα χαρακτηριστικά του κάθε μέλους άρχισαν να βγαίνουν στην επιφάνεια, λόγω της πίεσης που βίωναν τα άτομα μέσα στην πανδημία και την αλλαγή που αυτή έχει επιφέρει στη ζωή μας». Επίσης αποκλείει το εν βρασμώ ψυχής στις περισσότερες των περιπτώσεων καθώς πριν το μοιραίο συμβάν έχουν προηγηθεί και άλλα ανάλογα περιστατικά βίας ή απειλές, αλλά και γενικά ανάρμοστη συμπεριφορά από την πλευρά του δράστη.

Οσο για το προφίλ του «γυναικοκτόνου», σύμφωνα με την κοινωνιολόγο και πολιτική επιστήμονα του Ευρωπαϊκού Παρατηρητηρίου για τη Γυναικοκτονία Στέλλα Καψαμπέλη, μιλώντας στο «Ampa» της «Lifo», είπε πως είναι «άντρες καθημερινοί». Δεν εντάσσονται σε κάποια ειδική κατηγορία, δεν έχει να κάνει με τη φυλή, την ηλικία, την καταγωγή, τον τόπο διαμονής και πάει λέγοντας. Αν μπορούσαμε κάπως να κατηγοριοποιήσουμε την κατάσταση, αυτή θα είχε να κάνει με τις «κόκκινες σημαίες» εντός της συζυγικής ή της συντροφικής σχέσης, την περίοδο της σχέσης (αν διανύουν φάση -μηδενικής, συνήθως- διαχείρισης του χωρισμού, της διάστασης ή των προβλημάτων εντός της σχέσης).

Πηγές: «ΑΠΕ-ΜΠΕ», «ΕΡΤ», «lifo», «Gazzetta»