Σε ένα κόσμο που δεν βάζει μυαλό και βρίσκεται ξανά στα πρόθυρα μιας νέας παγκόσμιας σύρραξης, ο καθημερινός άνθρωπος, ο καθένας από μας παντού στον πλανήτη, αρχίζει να δίνει ολοένα και μεγαλύτερη σημασία στην ποιότητα της ζωής του.

Το περιβάλλον στο οποίο ζούμε, μέσα και έξω από τις πόλεις μας, βρίσκεται στην κορυφή των προϋποθέσεων για μια καλή ζωή. Περπατώντας, τρέχοντας, κάνοντας ποδήλατο, απολαμβάνοντας τον ελληνικό ήλιο, το βουνό και τη θάλασσα, με τις οικογένειές μας ή και μόνοι μας, στις γραφικές πλατείες και τα ευρύχωρα πεζοδρόμια πολλών πόλεων και νησιών της όμορφης Ελλάδας, νοιώθουμε ευτυχισμένοι όταν η ανθρώπινη τέχνη συναντά τις καθημερινές ανάγκες του ανθρώπου.

Ωστόσο, ενώ η μόλυνση του πλανήτη μας ήδη ξεπερνάει σε θύματα τους νεκρούς πολλών πολέμων, οι άνθρωποι πλήρωσαν το 2018 για έναν πίνακα με μια πισίνα και ένα νεαρό να κολυμπάει μέσα της του σύγχρονου ζωγράφου Ντέιβιντ Χόκνεϋ, 95,3 εκατομμύρια δολάρια. Ξόδεψαν επίσης δισεκατομμύρια σε πράγματα που ικανοποιούν λίγους και δεν υπηρετούν την ευτυχία και την ασφάλεια του κοινωνικού συνόλου.

Στον αντίποδα, ο Ιταλός αναγεννησιακός πανεπιστήμων και καλλιτέχνης Λεονάρντο ντα Βίντσι προσέφερε περισσότερο από κάθε άλλον της εποχής του ανεκτίμητες υπηρεσίες στην ανθρωπότητα με τις πρωτοποριακές εφευρέσεις του. Κανείς επίσης δεν επηρέασε τον δυτικό άνθρωπο όσο οι δημιουργοί της Ακρόπολης και του Παρθενώνα, επειδή κατασκεύασαν τέλεια κτίσματα με τέλεια γλυπτά και αγάλματα, για το σύνολο και όχι μόνον τους λίγους. Στο ερώτημα συνεπώς αν η τέχνη πρέπει να υπηρετεί αποκλειστικά την τέχνη και τους λίγους, ή τον άνθρωπο και τους πολλούς, απαντάμε ανεπιφύλακτα ότι πρέπει να υπηρετεί τον άνθρωπο και τους πολλούς, αρχίζοντας μάλιστα από τις βασικές, καθημερινές ανάγκες τους σε ό,τι αφορά το αστικό τους περιβάλλον και τη μείωση της μόλυνσης.

Προϋπόθεση για να γίνουν πιο ανθρώπινες οι πόλεις στις οποίες ζούμε είναι ο αλληλοσεβασμός μεταξύ των δημοτικών αρχών, κράτους και πολίτη. Οι δήμαρχοι και οι υπουργοί οφείλουν να λαμβάνουν υπόψη τις επιθυμίες των πολιτών και οι πολίτες πρέπει να τους συνδράμουν με οποιοδήποτε τρόπο μπορούν. Το σύνολο των Αθηναίων συμφώνησε με τον Περικλή για τη δημιουργία των πανανθρώπινων αριστουργημάτων της Ακρόπολης και της υπόλοιπης Αθήνας. Στο σύγχρονο Λονδίνο οι κάτοικοί του πρέπει να συμφωνήσουν για να πραγματοποιηθεί η ανάπλαση των δημόσιων χώρων, η δημιουργία πεζοδρομίων, πάρκων, δρόμων, χώρων αναψυχής κ.λπ.

Τον σχεδιασμό και την επιμέλεια της ανάπλασης του δημόσιου χώρου τον αναλαμβάνουν προικισμένοι άνθρωποι που πρέπει να συνδυάσουν την αρχιτεκτονική με τη γλυπτική, τη ζωγραφική και τις άλλες τέχνες, την πανεπιστημιακή εμπειρία και την εμπειρία της ανάπλασης άλλων πόλεων του πλανήτη. Ενας από αυτούς στην Ελλάδα υπήρξε ο ζωγράφος, ποιητής, αρχιτέκτονας και ακαδημαϊκός Δημήτρης Πικιώνης που άλλαξε την καθημερινή ζωή των Αθηναίων και ανέδειξε την Ακρόπολη και το λόφο του Φιλοπάππου, αναπλάθοντας το περιβάλλον γύρω τους.

Θα σταθούμε λίγο περισσότερο στον γλύπτη, Καθηγητή Πλαστικής στη Σχολή Αρχιτεκτονικής του Μετσόβιου Πολυτεχνείου της Αθήνας και συγγραφέα Θόδωρο (Παπαδημητρίου) από το Αγρίνιο, που αφιέρωσε τη ζωή του στην ένωση της Τέχνης με τον Δημόσιο Χώρο. Αντισυμβατικός και βαθειά ελληνικός, ο Θόδωρος γεννήθηκε το 1931, έζησε αρκετά χρόνια στο Παρίσι και επέστρεψε στην Ελλάδα μετά την πτώση της χούντας το 1974, την οποία «σφράγισε» με την αγάπη του για ένα πιο ανθρώπινο αστικό περιβάλλον.

Ο Θόδωρος εξέθεσε έργα του, τοποθέτησε μόνιμα έργα του, δίδαξε σε πανεπιστήμια και βελτίωσε αστικά περιβάλλοντα στην Ελλάδα και στις ΗΠΑ, Γαλλία, Βέλγιο, Ιταλία, Ολλανδία, Πορτογαλία, Τουρκία, Κύπρο, Ελβετία, Βραζιλία, Αίγυπτο, Καναδά, Ουγγαρία και άλλες χώρες. «Οργωσε» κυριολεκτικά την Ελλάδα με εκθέσεις, μελέτες, υποδείξεις και συμβουλές, για το πώς θα γίνουν οι πόλεις πιο άνετες για να ζει κανείς και όμορφες.

Στην Αθήνα εκτίθενται μόνιμα αρκετά από τα πιο εμβληματικά γλυπτά του, όπως το «Ωρολόγιον του Μετρό» στο σταθμό του Μετρό της πλατείας Συντάγματος, το «Ολυμπιακό Δίπτυχο» στο κτίριο της Ελληνικής Ολυμπιακής Επιτροπής και οι «Μετέωροι Δείκτες» στο Χρηματιστήριο Αθηνών. Επίσης, γλυπτά του εκτίθενται μόνιμα στην Εθνική Πινακοθήκη, στην Εθνική Γλυπτοθήκη, στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης κ.λπ.

Πριν φύγει από τη ζωή το 2018, ο Θόδωρος δημιούργησε μαζί με την αρχιτέκτονα του Μετσόβιου Πολυτεχνείου και ειδική στην πολιτισμική επικοινωνία μέσω της τέχνης στο δημόσιο χώρο, κόρη του Νεφέλη, τον γνωστό αρχιτέκτονα Ανδρέα Λαμπρόπουλο και την καθηγήτρια Κινηματογραφίας Λύδια Παπαδημητρίου, τον μη κερδοσκοπικό οργανισμό Cities in Balance. Στόχος του οργανισμού που έχει την επωνυμία «Διεπιστημονικό Κέντρο Μελέτης, Γλυπτικής, Αρχιτεκτονικής και Επικοινωνίας» είναι η διευκόλυνση της επικοινωνίας του κοινού με τις αρχές της κάθε πόλης, μέσω σειράς εξειδικευμένων σεμιναρίων και ανάπτυξης προγραμμάτων βελτίωσης των συνθηκών διαβίωσης στο φυσικό χώρο, με εργαλεία την τέχνη και την αρχιτεκτονική. Η έδρα του οργανισμού βρίσκεται στο εργαστήριο του Θόδωρου, στους πρόποδες της Ακρόπολης, δίπλα σχεδόν στο Μουσείο της Ακρόπολης και έχει την ίδια θέα του Παρθενώνα με αυτό.

* Ο Γιώργος Χατζηιωάννου διετέλεσε Σύμβουλος Τύπου στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία της Ελλάδας στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και στις πρεσβείες Λονδίνου και Μόσχας.