Τελικά υπάρχει διαχωριστική γραμμή ανάμεσα στις φυσικές επιστήμες και την Τέχνη; Αν κρίνουμε από το έργο του εικαστικού Νίκου Παπαδόπουλου, μάλλον όχι. Και όχι μόνο δεν υπάρχει διαχωριστική γραμμή, αλλά υπάρχει ένα κοινό στοιχείο που ενώνει τους επιστήμονες με τους καλλιτέχνες: η ονειροπόληση.

Ο καλλιτέχνης αξιοποιώντας ένα πλούσιο υλικό (τόσο αρχειακό όσο και βιωματικό) από την παραμονή του το 2015 στο πειραματικό κέντρο πυρηνικών ερευνών και σωματιδιακής φυσικής CERN της Γενεύης, παρουσίασε για περίπου 3 και πλέον μήνες την έκθεσή του «Κήπος Σωματιδίων» στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, στο πλαίσιο του εικαστικού προγράμματος του annexM, σε επιμέλεια της Αννας Καφέτση. Και μέσα από αυτή προσπάθησε να ερμηνεύσει καλλιτεχνικά τον μεγάλο Επιταχυντή και να τον αποδώσει με τη δική του οπτική.

Με αφορμή την ιδιαίτερη αυτή έκθεση που προσέλκυσε το ενδιαφέρον του κοινού ο Νίκος Παπαδόπουλος μίλησε στο «Περιοδικό».

Τι είναι ο «Κήπος Σωματιδίων»;

Από το Μάρτιο μέχρι και τα τέλη Ιουνίου του 2024 παρουσίασα την νέα μου ατομική έκθεση με τίτλο Κήπος Σωματιδίων, υπό την επιμέλεια της Αννας Καφέτση, στο annexM του Μεγάρου Μουσικής της Αθήνας. Πρόκειται για μια έκθεση που εικονοποίησε το αποτέλεσμα μιας έρευνας που ξεκίνησα στο CERN (Conseil Européen pour la Recherche Nucléaire), Γενεύη, το 2014, μετά από βράβευσή μου από τη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση. Ο στόχος της διαμονής μου ήταν η πιθανή ιχνηλάτηση των σχέσεων μεταξύ τέχνης-επιστήμης. Στην υποβληθείσα πρόταση αντιπαρέβαλα την περίφραξη ενός κήπου (όπου μέσα του ο καλλιεργητής/κηπουρός μπορεί να φυτεύσει/καλλιεργήσει οποιοδήποτε φυτό από τον πλανήτη), με τον κλειστό επιταχυντή LHC του CERN (όπου οι επιστήμονες επίσης μελετούν/καλλιεργούν οποιοδήποτε χημικό στοιχείο του κόσμου μας) και τα δύο προσβλέπουν στο ευ ζην. Από την άλλη, η προσωπική μου γραφή που βασίζεται στην επανάληψη της τελείας ως δομικό στοιχείο των έργων μου καθώς τελεία-τελεία χτίζω το δικό μου κόσμο, φλέρταρε στην πρόταση αυτή, με τη διαδικασία της «σωματιδιακής» φυσικής όπου από όλο το σύμπαν οι επιστήμονες καταλήγουν στην τελεία, τη μελέτη των σωματιδίων.

Από αυτή τη συνύπαρξη μπορούμε να πούμε ότι η επιστήμη είναι τελικά Τέχνη;

Το ρήμα επίσταμαι που σημαίνει γνωρίζω καλά, είναι λέξη που δεν απαντάται συχνά στον κόσμο της τέχνης με την έννοια της προϋπόθεσης που απαιτείται για τις επιστήμες. Η τέχνη εκφράζει κάτι πιο ποιητικό, πιο αινιγματικό. Σε μια συζήτηση που είχα στο CERN με τον φυσικό Γιάννη Φλωράκη (θεωρία χορδών) και συντονιστή τον Πάνο Χαρίτο (επικοινωνία ερευνητικών αποτελεσμάτων CERN), ακριβώς για το λόγο αυτό (το πώς δουλεύει το μυαλό ενός θεωρητικού φυσικού σε σχέση με το δικό μου), διαπιστώσαμε κοινά και αποκλίσεις. Ο διάλογος εκδόθηκε πρόσφατα σε βιβλίο από τις εκδόσεις Ροπή με τον τίτλο Η γοητεία της εμμονής. Τόσο ο διάλογος αυτός καθώς και η καθημερινή μου τριβή και συζητήσεις με τους επιστήμονες με οδήγησαν στο να διαπιστώσω πως υπάρχει ένα βασικό κοινό στοιχείο μεταξύ μας: η ονειροπόληση. Πρέπει πρωτίστως να ονειρευτούμε το πώς θα φτάσουμε στο φεγγάρι για να μπούμε στη διαδικασία να κατασκευάσουμε το μέσο που θα επιτεύξει το όνειρο αυτό. Ίσως ακούγεται κοινότοπο αλλά θα ήθελα να τονίσω τη σημασία της φαντασίας στη ζωή του ανθρώπου.

Στην ηλεκτρονική εποχή που ζούμε υπάρχει ενδιαφέρον για την Τέχνη;

Είναι αυτονόητο πως στον σύγχρονο κόσμο που ζούμε υπάρχει αυξανόμενο ενδιαφέρον για την τέχνη. Πρόκειται για δύο πεδία εντελώς διαφορετικά μεταξύ τους. Δείτε τι συμβαίνει με τα ολοένα αυξανόμενα μουσεία σύγχρονης τέχνης ανά τον κόσμο, τη δημιουργία όλο και περισσοτέρων σχολών τέχνης, την αύξηση των Μπιενάλε επίσης. Πριν εξήντα χρόνια υπήρχε μόνον η Μπιενάλε της Βενετίας. Η τέχνη είναι βασική ανάγκη του ανθρώπου να εκφραστεί με μύχιο και ποιητικό τρόπο εδώ και χιλιετηρίδες. Δείτε για παράδειγμα την αναπτυξιακή πορεία ενός παιδιού. Πρωτίστως εκφράζεται με ένα μαρκαδόρο ή ένα μολύβι κάνοντας μουτζούρες σε ένα κομμάτι χαρτί, όλες οι άλλες εκφάνσεις έκφρασης ακολουθούν. Ο ηλεκτρονικός κόσμος είναι κάτι πολύ πρόσφατο, δεν ξέρουμε πού θα οδηγήσει. Ο κόσμος της τέχνης υφίσταται γιατί πρεσβεύει το διαφορετικό, το καινούριο, το μη αυτονόητο, το ονειρικό, κάτι αναζωογονητικό, την κάθαρση. Ακόμη και ο ηλεκτρονικός κόσμος διά μέσω των social media βλέπουμε ότι διακατέχεται από την ισχυρότατη παρουσία της εικόνας παρόλο που τις περισσότερες φορές γίνεται διαχειρίσιμη με λανθασμένο τρόπο. Ο κόσμος της τέχνης είναι εκείνος που διυλίζει το δεδομένο και γνωστό ως τώρα κόσμο και παράγει άλλου είδους σκέψη, ίσως κι ένα είδος ουτοπίας.

Πώς και πότε προέκυψε η δική σας επιθυμία για έκφραση μέσα από τη δημιουργία;

Μεγάλωσα στην επαρχία, παίζοντας με την πρώτη μου ξαδέρφη που είχαμε διαφορά δεκαπέντε ημερών, στις γειτονικές μας αυλές. Εκείνη κέρδισε χρονιά στο σχολείο με τα τότε δεδομένα της εποχής, εγώ πάλι όχι. Κλάμα στη μάνα μου εγώ για να πάω κι εγώ στο νηπιαγωγείο. Με πήραν αλλά μιας και δεν ανήκα στην κανονική τάξη η δασκάλα με έβαζε μόνο μου στο τελευταίο θρανίο. Μη έχοντας τι να κάνω όλη την ημέρα ζωγράφιζα με μολύβι στα νύχια μου, εικόνες αφαιρετικές, στον τόσο χώρο που μπορεί να σου προσφέρει ένα παιδικό νύχι, τις έσβηνα και ξανα-ζωγράφιζα, ολημερίς έκανα αυτό. Από τότε «στοίχειωσε»…

Ποιοι άνθρωποι/καλλιτέχνες σας έχουν επηρεάσει;

Δεν αναρωτήθηκα ποτέ πάνω σε αυτό το ερώτημα γιατί ήμουν και είμαι πάντα ο εαυτός μου. Προφανώς δεν είμαι οπαδός της παρθενογένεσης αλλά ποτέ δεν εντόπισα κάτι πολύ συγκεκριμένο ώστε να αναφερθώ. Προφανώς είναι πολλά μαζί, η οικογένειά μου, η ιστορία της τέχνης που διδάχτηκα και εν γένει οι σπουδές, οι σχέσεις με τους φίλους, η παρακολούθηση άλλων μορφών τέχνης, η καθημερινότητά μου εν γένει. Θεωρώ όμως τη μεγαλύτερη δασκάλα μου την καθημερινή μου επαφή με τη φύση στην επαρχία όπου μεγάλωσα. Τέλος, θα ήθελα να προσθέσω τις δασκάλες μου, τη Ρένα Παπασπύρου στο προπτυχιακό και τη Φαίη Ζήκα στο μεταπτυχιακό της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών.

Ποια είναι τα επόμενα σχέδιά σας;

Υπάρχουν πάντα στο μυαλό μου πολλές σκέψεις για καινούρια πράγματα, προς στιγμή είμαι σε μια ομαδική έκθεση στη Μονή Ουρσουλινών στην Τήνο με τον τίτλο «+θλιψις» μέχρι τις 20 Αυγούστου. Το βασικό που θέλω μετά από μια τόσο μεγάλη έκθεση και μια έρευνα που διήρκησε έντεκα χρόνια είναι να κάνω ένα διάλειμμα ανατροφοδοτώντας το μυαλό και το σώμα μου, να ξαναγυρίσω στα διαβάσματά μου, να επανέλθω στο εργαστήριό μου και να επαναπροσδιορίσω τον εαυτό μου. Η καθημερινότητα για εμένα δεν είναι μια βαρεμάρα αλλά μια νέα αρχή.

Ποιος είναι ο Νίκος Παπαδόπουλος

Γεννήθηκε το 1970. Ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Σπούδασε ζωγραφική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (1998-2003), απ’ όπου, το 2010, απέκτησε και μεταπτυχιακό δίπλωμα (Καλές Τέχνες). Από το 2000 είναι μέλος της Ομάδας Φιλοπάππου. Εχει επίσης σπουδάσει Νοσηλευτική και δούλεψε για 11 χρόνια σε νοσοκομεία των Αθηνών.
Έχει πραγματοποιήσει 12 ατομικές με τελευταία υπό τον τίτλο «Κήπος Σωματιδίων» στο annexM του Μεγάρου Μουσικής της Αθήνας σε επιμέλεια της Αννας Καφέτση (2024). Επίσης έχει συμμετάσχει σε πάνω από εκατό ομαδικές εκθέσεις, ενώ έργα του βρίσκονται σε πολλές δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και το εξωτερικό, καθώς και στο Εθνικό Μουσείο.