ΑΘΗΝΑ. Η δημοφιλής Ελληνίδα ηθοποιός, Καρυοφυλλιά Καραμπέτη, η οποία πρωταγωνιστεί στην ταινία «Η Φόνισσα» σε σκηνοθεσία Εύας Νάθενα, ενσαρκώνοντας την «σκοτεινή» λογοτεχνική κεντρική ηρωίδα του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη, θα βρίσκεται στη Νέα Υόρκη για τις εκδηλώσεις του 14ου Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου, που ξεκινάει στις 11 Σεπτεμβρίου.

Μιλώντας στον «Εθνικό Κήρυκα» («Ε.Κ.»), η κ. Καραμπέτη αναφέρει τις ιδιαίτερες προκλήσεις της -εσωτερικής και εξωτερικής- «μεταμόρφωσής» της σε Φραγκογιαννού για τις ανάγκες της ταινίας, το βαθύτερο μήνυμα του έργου για τις κοινωνικές ανισότητες εναντίον των γυναικών που δεν έχουν ακόμη εξαλειφθεί αλλά και την σημασία της παρουσίας της στο Φεστιβάλ.

«Εθνικός Κήρυκας»: Κυρία Καραμπέτη, αρχικά θα θέλαμε να μας εκφράσετε τα συναισθήματά σας για την επικείμενη προβολή της «Φόνισσας» στο 14ο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Νέας Υόρκης, αλλά και την δική σας παρουσία στις εκδηλώσεις του.

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Είναι πολύ μεγάλη χαρά και τιμή για μένα, όπως και για όλους τους συντελεστές της ταινίας μας, η επικείμενη προβολή της «Φόνισσας» στο Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου Νέας Υόρκης. Μετά την τεράστια καλλιτεχνική και εισπρακτική της επιτυχία στην Ελλάδα, τώρα, μέσα από τις προβολές αυτές στα διεθνή φεστιβάλ, δίνεται η ευκαιρία, τόσο στην Ομογένεια, όσο και σε ένα ευρύτερο κοινό στο εξωτερικό, να παρακολουθήσουν αυτές τις ταινίες, πόσο μάλλον στη Νέα Υόρκη, όπου το Φεστιβάλ εκεί είναι ιδιαίτερης σημασίας, ως γέφυρα πολιτισμού ανάμεσα στην Ελλάδα και την Αμερική.

«Ε.Κ.: Πόσο μεγάλη πρόκληση ήταν να ενσαρκώσετε την Φραγκογιαννού, ένα από τα πλέον «σκοτεινά» και εν πολλοίς μισητά πρόσωπα της ελληνικής λογοτεχνίας;

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Η Φραγκογιαννού είναι μια από τις πιο εμβληματικές γυναικείες μορφές της ελληνικής λογοτεχνίας, βγαλμένη από την πένα του σπουδαίου Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη. Εχουν γραφτεί παγκοσμίως πολλές μελέτες, άρθρα και αναλύσεις γύρω από το μυθιστόρημα, αλλά και από το πρόσωπο της Φραγκογιαννούς, μέσα από διαφορετικά πρίσματα: Σε επίπεδο κοινωνικολογικό, εγκληματολογικό αλλά και αυτό της Ψυχανάλυσης. Οπότε, το να δεχτώ αυτήν την πρόταση να την ερμηνεύσω ήταν για εμένα μια μεγάλη τιμή, αλλά και μια τεράστια πρόκληση υποκριτικά. Παλαιότερα, διαβάζοντας το μυθιστόρημα είχα σοκαριστεί από τα εγκλήματα της Φραγκογιαννούς, είχα νοιώσει φρίκη και απέχθεια για την σκοτεινή της προσωπικότητα. Οταν όμως μου δόθηκε η ευκαιρία, μέσω της ταινίας, να την μελετήσω καλύτερα, κατάλαβα κάτι που δεν είχα αντιληφθεί τότε σε νεότερη ηλικία. Οτι ο ηθικός αυτουργός πίσω από τις πράξεις της Φραγκογιαννούς είναι η κοινωνική βία, της οποίας θύμα είναι και η ίδια. Στοίχημα λοιπόν για εμένα και για την σκηνοθέτιδά μας, Εύα Νάθενα, ήταν, αφενός, να μην δικαιώσουμε τις πράξεις αυτές, διότι είναι απεχθείς έτσι κι αλλιώς, αλλά, από την άλλη μεριά, να δώσουμε στον κόσμο να καταλάβει τις συνθήκες που οδήγησαν στην διαμόρφωση ενός τέτοιου τέρατος. Αλλωστε η ταινία έγινε με αφορμή την ανάγκη μας να μιλήσουμε για ένα από τα τεράστια θέματα της σύγχρονης κοινωνίας -και μάλιστα μετά τον κορωνοϊό εποχή- που είναι η εκρηκτική αύξηση των γυναικοκτονιών και γενικότερα των ποσοστών της γυναικείας κακοποίησης και της έμφυλης βίας, επιθυμώντας να στρώσουμε κι εμείς τον δικό μας λόγο σε αυτήν την δημόσια συζήτηση και να θέσουμε τους προβληματισμούς μας στο κοινωνικό σύνολο. Δηλαδή, ξεκινώντας από εκεί, θελήσαμε να κάνουμε αυτήν την ταινία. Αυτό που είπατε λοιπόν, σχετικά με το γεγονός ότι ερμηνεύω ένα μισητό πρόσωπο, για εμένα στόχος ήταν όχι να την κάνω ακόμη πιο μισητή, αλλά να δείξω τον αληθινό ένοχο στα μάτια του θεατή.

«Ε.Κ.»: Ο οποίος φαίνεται ότι τελικά δεν είναι η Φραγκογιαννού…

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Η Φραγκογιαννού είναι μια γυναίκα που ζει εκεί γύρω στα 1900, σε ένα δυστοπικό νησί, σε μια κλειστή πατριαρχική κοινωνία, μια πολύ βασανισμένη ζωή. Ξέρει πολύ καλά τι σημαίνει να είσαι γυναίκα σε μια τέτοια κοινωνία. Εχει κακοποιηθεί η ίδια σωματικά και ψυχικά, ακόμη κι από την ίδια της την μητέρα. Γι’ αυτό, άλλωστε, δίνεται στην ταινία μεγάλο βάρος και στην σχέση με την μητέρα της. Είναι ένα φάντασμα από το παρελθόν, που το κουβαλάει συνέχεια μαζί της, στην σκέψη της. Θεωρεί λοιπόν ότι σκοτώνοντας τα μικρά κοριτσάκια, ουσιαστικά επιτελεί το θέλημα του Θεού και ότι τους χαρίζει ένα δώρο αγάπης, γιατί τα λυτρώνει, τα ελευθερώνει μάλλον από την σκληρή ζωή που τα περιμένει. Οπότε κι εγώ, κατά την διάρκεια των γυρισμάτων, που μου ήταν πολύ δύσκολο να μπαίνω καθημερινά μέσα στα σκοτάδια της ψυχής της, έπρεπε όμως να βρίσκω τις ισορροπίες ανάμεσα στην σκληρότητα, την τρυφερότητα και την απόγνωσή της. Και κυρίως στις σκηνές των φόνων, που έπρεπε να διατηρήσω μια δωρική ψυχραιμία, μετά το «cut» πήγαινα σε μια γωνιά μόνη μου και έκλαιγα με λυγμούς, για να αποφορτιστώ από όλη αυτήν την φρίκη και την βία.

«Ε.Κ.»: Με δεδομένο ότι οι φόνοι μικρών παιδιών είναι μια αποτρόπαια πράξη, πιστεύετε ότι το κοινό -ιδίως αυτό που δεν σχετίζεται με την Ελλάδα- μπορεί να δει το έργο από την σκοπιά της εποχής του;

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Θεωρώ ότι είναι αρκετά σαφή στην ταινία, τόσο το πλαίσιο μέσα στο οποίο ζει και δρα η Φραγκογιαννού όσο και τα συναισθήματά της. Αυτή η ανάγκη για απόδραση, για ελευθερία, μέσα στην ταινία βλέπουμε πολύ έντονα την γυναικεία κακοποίηση, είτε μέσα από την γυναικοκτονία που διαπράττει ένας άνδρας, είτε μέσα από την άμβλωση στην οποία βοηθά η Φραγκογιαννού που είναι και μαία ή η φυγή των ανδρών από το χωριό, αφού οι γιοι της έχουν φύγει στην ξενιτιά, αποζητώντας μια καλύτερη ζωή, αλλά ουσιαστικά δεν βοηθούν και οικονομικά. Και οι ίδιοι οι άντρες άλλωστε είναι δυστυχείς και καταπιεσμένοι μέσα σε αυτήν την τρομερά φτωχική αλλά και πατριαρχική κοινωνία, διότι έχουν ανατεθεί και σε αυτούς κάποιοι ρόλοι τους οποίους είναι υποχρεωμένοι να φέρουν εις πέρας. Ενας πολύ φτωχός πατέρας, ο οποίος βλέπει να έρχεται στον κόσμο ένα δεύτερο, τρίτο ή τέταρτο κορίτσι στην οικογένειά του, όντας είναι υποχρεωμένος να τα προικίσει όλα για να τα παντρέψει, δεν είναι σε θέση να ανταποκριθεί σε αυτό το αίτημα. Οπότε, η ευκολότερη λύση για αυτόν, δυστυχώς, είναι να δώσει την άδειά του σε κάποιο πρόσωπο που αναλάμβανε το πνίξιμο των θηλέων μωρών, αποδίδοντας τον θάνατο σε ένα αιφνίδιο, φυσιολογικό γεγονός. Κατόπιν τούτου, απαλλασσόταν από αυτήν την τεράστια υποχρέωση να μεγαλώσει ένα κορίτσι που δεν θα μπορούσε να δουλέψει, αλλά θα έπρεπε να λάβει χρήματα και περιουσία από την φτωχή ήδη οικογένεια, γιατί ήταν έτσι οι άγραφοι κανόνες της εποχής. Φυσικά αυτός ο πατέρας δεν θα το επιθυμούσε αυτό, να δώσει εντολή να σκοτώσει το νεογέννητο παιδί του. Το έκανε με τεράστια οδύνη, τεράστιο πόνο ψυχικό, ήταν όμως αναγκασμένος να το κάνει. Δυστυχώς ο θεσμός της προίκας καταργήθηκε διά νόμου μόλις το 1983 και ήδη από το 1836 έχουμε ένα ντοκουμέντο, μια γραπτή επιστολή της δημογεροντίας της Σκοπέλου προς την Γραμματεία του υπουργείο Δικαιοσύνης, για την κατάργησή του, γιατί συνέδεαν αυτό το νόμο με «ανομολόγητους θανάτους θηλέων βρεφών». Ηδη δηλαδή μας λένε αυτοί οι άνθρωποι κάτι που ήταν κοινό μυστικό. Οτι αυτοί οι θάνατοι δεν ήταν τυχαίοι. Δεν εισακούστηκαν βέβαια, χρειάστηκε να περάσουν 150 χρόνια για να καταργηθεί ο θεσμός αυτός διά νόμου, οπότε καταλαβαίνετε πόσες ψυχές, πόσα μωρά κοριτσάκια θυσιάστηκαν εξαιτίας αυτού του θεσμού, αυτής της κατάστασης. Δυστυχώς ακόμη και στις μέρες μας, σε όλο τον Πλανήτη και σε χώρες όπως στην Κίνα, την Ινδία, το Πακιστάν, το Αφγανιστάν κτλ τώρα που η τεχνολογία βοηθάει το να γνωρίζουν οι οικογένειες το φύλο του εμβρύου, προχωρούν σε επιλεκτική άμβλωση εάν το έμβρυο είναι κοριτσάκι. Μάλιστα στην Κίνα, όπου υπήρχε το πρόβλημα του υπερπληθυσμού, έπρεπε οι οικογένειες να έχουν μόνο ένα παιδί και όταν το έμβρυο ήταν κορίτσι το θυσίαζαν για να αποκτήσουν το πολυπόθητο αγόρι. Επρεπε να κάνουμε κάτι μέσα από την Τέχνη μας για να μιλήσουμε κι εμείς για αυτά τα τεράστια κοινωνικά θέματα Δεν είμαστε φυσικά απειλή ούτε εναντίον των ανδρών. Εκείνο που ζητάμε είναι την πολυπόθητη ισότητα σε όλους τους τομείς. Το γυναικείο κίνημα τις τελευταίες δεκαετίες έχει κατακτήσει πολλά από τα αυτονόητα δικαιώματα της γυναίκας, μέσα από τεράστιους και πολυετείς αγώνες βεβαίως, αλλά, δυστυχώς, βλέπουμε και στα δελτία ειδήσεων αλλά και στο γενικότερο κοινωνικό γίγνεσθαι πόσο δρόμο έχουμε ακόμα για να κατακτηθεί η ισότητα.

«Ε.Κ.»: Ποιοι πιστεύετε πως είναι οι βασικοί τομείς που βλέπουμε ακόμη την ανισότητα αυτή;

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Υπάρχουν ακόμη τεράστιες διαφορές στις αμοιβές, ενώ, ένα μικρό ποσοστό γυναικών δραστηριοποιούνται στην πολιτική σκηνή και γενικότερα τον επαγγελματικό στίβο. Επίσης, από τη γενικότερη αντιμετώπιση και στα ΜΜΕ και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, βλέπει κανείς πόσο διάχυτος είναι ο σεξισμός εις βάρος της γυναίκας και, περαιτέρω, βεβαίως, ο ηλικιακός ρατσισμός, το κουτσομπολιό εξαιτίας της εμφάνισης, της ερωτικής της συμπεριφοράς ή του ντυσίματός της. Το είδαμε ακόμη και απέναντι σε Πρωθυπουργούς χωρών όπως τότε στην Πρωθυπουργό της Φινλανδίας, μια νέα γυναίκα, που επικρίθηκε επειδή πήγε σε ένα πάρτι ή ήταν ντυμένη «κάπως». Σπάνια συμβαίνουν απέναντι στους αντίστοιχους άνδρες που βρίσκονται στα διάφορα πολιτικά αξιώματα.

«Ε.Κ.»: Ποιες ήταν οι ιδιαιτερότητες υλοποίησης της ταινίας, με δεδομένο ότι και εσείς η ίδια κυριολεκτικά μεταμορφώνεστε…
Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Οσον αφορά στον ρόλο μου, υπήρξε μια διαδικασία γήρανσης μέσα από το πολύωρο μακιγιάζ. Ασφαλώς, το πρόσωπο που εμφανίζεται στην οθόνη δεν είναι το πρόσωπο που έχω αυτήν την στιγμή. Καθημερινά και πριν από τα δεκάωρα γυρίσματα, για λόγους οικονομίας χρόνου συναντιόμασταν από τα χαράματα με την ομάδα του μέικ απ και κάναμε γύρω στις δυόμιση ώρες την διαδικασία της μεταμόρφωσής μου στο πρόσωπο του ρόλου. Επίσης, χρειαζόταν άλλη μιάμιση ώρα για να φύγει αυτό το λάτεξ που υπήρχε στο πρόσωπο, γιατί γινόταν ένα με το δέρμα μου και ήθελε διάφορα προϊόντα και μια ειδική διαδικασία ντεμακιγιάζ. Τα γυρίσματα έγιναν σε ένα εγκαταλελειμμένο χωριό τα Μουντανίστικα της Μάνης, το οποίο το συνεργείο της Εύας, που είναι επίσης σκηνογράφος και ενδυματολόγος στην ταινία, το είχε διαμορφώσει με τρόπο που να μοιάζει κατοικημένο, χτίστηκαν δηλαδή πηγάδια και πεζούλια όπως και κάποια γκρεμισμένα σημεία μέσα στο χωριό. Εκεί λοιπόν οι συνθήκες ήταν δύσκολες το Νοέμβριο του 2022, αφού ερχόμασταν αντιμέτωποι και με παγωμένους ανέμους, κρύο και βροχές. Παρ’ όλα αυτά όμως, η πίστη μας σε αυτό που κάναμε και ο ενθουσιασμός μας επειδή καταλαβαίναμε ότι γίνεται σπουδαία δουλειά, κρατούσε το ηθικό μας ψηλά και συνεχίζαμε ακάθεκτοι, αψηφώντας όλες αυτές τις δυσκολίες.

«Ε.Κ.»: Θεωρείτε ότι τα Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου στο εξωτερικό συμβάλλουν τελικά στην προώθηση των ελληνικών ταινιών;

Καρυοφυλλιά Καραμπέτη: Ολα αυτά τα Φεστιβάλ συμβάλλουν τα μέγιστα στην διάδοση και την γνωριμία του ξένου κοινού με τον ελληνικό κινηματογράφο, ο οποίος, μετά από ένα πολύ μεγάλο χρονικό διάστημα που ήταν περιορισμένος στον ελλαδικό χώρο, τα τελευταία χρόνια γνωρίζει πια πολύ μεγάλη επιτυχία. Η επιτυχία αυτή καταδεικνύεται τόσο σε διεθνή Φεστιβάλ, όπου έχουμε πάρει πολλές διακρίσεις και συνεχίζουν και βραβεύονται κάθε χρόνο ελληνικές ταινίες νέων δημιουργών, ενώ έχουμε παρακολουθήσει έτσι κι αλλιώς όλοι την πορεία του Γιώργου Λάνθιμου και την τεράστια επιτυχία του. Ολα αυτά είναι σήματα πολύ αισιόδοξα για το μέλλον του ελληνικού κινηματογράφου.

Ευχαριστούμε πολύ το Φεστιβάλ Νέας Υόρκης και τους διοργανωτές, όπως και άλλων αντίστοιχων Φεστιβάλ Ελληνικού Κινηματογράφου στα οποία έχει προβληθεί η «Φόνισσα», όπως το Λος Αντζελες τον Ιούνιο, ή το Σαν Φρανσίσκο που είχε πάει νωρίτερα τον Απρίλιο η Εύα ή στο Λονδίνο και αλλού στην Ευρώπη. Μάλιστα, η ταινία απέσπασε και το βραβείο σκηνοθεσίας και σε ένα καθαρά διεθνές φεστιβάλ, το Φεστιβάλ της Σαγκάης. Αυτό ήταν πολύ μεγάλη επιτυχία της ταινίας και της Εύας Νάθενα. Ηταν ένα διεθνές φεστιβάλ όπου διαγωνίστηκε με πολύ σημαντικές ξένες ταινίες. Ειδικά στην Κίνα που έγινε και αυτή η συζήτηση μετά την προβολή της ταινίας όπου δόθηκαν και αυτά τα δεδομένα της χώρας, οι άνθρωποι είχαν συγκλονιστεί με αυτά που άκουσαν.

Αν δεν κάνω λάθος σύμφωνα με επίσημα στοιχεία, μέσα σε έ μια 20ετία είχαν εκλείψει γύρω στα 200 εκατομμύρια γυναίκες από τον Παγκόσμιο πληθυσμό και τα 40 εκατομμύρια ήταν μόνο από την Κίνα. Οι άνθρωποι είχαν συγκλονιστεί με τα στοιχεία αυτά. Τις μεγάλες μας ευχαριστίες για την μεγάλη τιμή και την μεγάλη ευκαιρία. Χαιρόμαστε πολύ που θα είμαστε εκεί για να δούμε από κοντά τις αντιδράσεις και του ελληνικού κοινού της Ομογένειας αλλά και των ξένων φίλων μας. Εκείνες τις μέρες θα γίνει μια προβολή και στο Μαλλιώτειο Πολιτιστικό Κέντρο στην Βοστώνη, όπου μιλήσαμε με την διευθύντρια, κ. Χρυσούλα Κουρκουντή, ενώ τον Οκτώβριο θα γίνει προβολή στο Greek Film Expo στη Νέα Υόρκη αλλά και σε πόλεις του Καναδά.