x
 

Εκκλησία

Η ομιλία του Γέροντος Χαλκηδόνος Εμμανουήλ κατά την ανακήρυξη του σε επίτιμο διδάκτορα

01 Νοεμβρίου 2022

«Ας μου επιτραπεί, παρακαλώ, να στηρίξω την ταπεινή σκηνή του λόγου μου σε δύο σημεία υπερβατικά και συνάμα απόλυτα φυσικά· στο φως και στο θαύμα. Το φως μεγαλύνει την πόλη των Αθηνών· ο τόπος λαμβάνει άλλες προοπτικές, ενίοτε και συντεταγμένες, αισθητοποιείται υπερβατικώς -δηλαδή στον κόσμο των ιδεών- και γεννά ό,τι δικαιώνει τον οίστρο της ζωής έναντι του φόβου του θανάτου. Δημιουργείται στο Αττικό άστυ το πρόπλασμα της αληθείας του Λόγου. Η φιλοσοφία αγωνιά για την αλήθεια, την αισθάνεται και την εκφράζει εν σπέρματι. «Τι γαρ εστί Πλάτων η Μωυσής αττικίζων;»  συμπεραίνει ο ελληνιστικός Ιουδαϊσμός, που διψά για ένωση με το μεγάλο ποτάμι του Έλληνος λόγου. Είχε ήδη τμηθεί η Ιστορία από τον Αλέξανδρο, και ο Ελληνισμός οδηγήθηκε από την αττική αυτάρκεια στον κοσμοπολιτισμό της οικουμενικότητας».

«Ο Θεός θέτει τις συντεταγμένες του θαύματος πάνω στον χάρτη της ανθρώπινης ιστορίας. Το θαύμα δεν είναι τρομακτικό γεγονός, που συνταράσσει τον άνθρωπο. Είναι η θεοκίνητη φανέρωση της ασφαλούς οδού προς τον σκοπό του ταξιδιού μας. Όμοια με το χέρι της μητέρας, που τρυφερά ξυπνά το παιδί και πλένει το πρόσωπό του, έτσι και ο Θεός μας δείχνει πως η υπαρκτική μας αιτία είναι η ένωση μαζί Του. Σκάβοντας την χέρσα γη του Λάβαν, η ζωή μας θεοφορείται από απροσδόκητες ανορθώσεις. Και γι’ αυτό ο Ιωάννης έγραψε «ο Λόγος σαρξ εγένετο και εσκήνωσεν εν ημίν, και εθεασάμεθα την δόξαν αυτού, δόξαν ως μονογενούς παρά πατρός, πλήρης χάριτος και αληθείας» . Σκεφτείτε μιάν αγάπη τόσο δυνατή, ώστε το αγαπόν πρόσωπο κατοικεί μέσα στο αγαπώμενο. Μιάν αγάπη, που δεν τροφοδοτείται από πρόσκαιρα υλικά αλλά από την Χάρη και την Αλήθεια. Αυτό είναι το θαύμα, η αγάπη που ξεπερνά όλα τα εμπόδια -ακόμα και την άρνηση- και μεταμορφώνει τον άνθρωπο σε Θεό, και τον Θεό σε άνθρωπο».

«Τώρα αυτό το θαύμα, που βρίσκεται στην σάρκωση, τον θάνατο και την ανάσταση του Χριστού είναι, πάνω απ’ όλα, προσωπική κοινωνία. Είναι κάτι που απευθύνεται ξεχωριστά σε κάθε άνθρωπο. Ο καθένας από εμάς, εντρυφώντας στα μυστήρια της ζωής του Κυρίου μας, έχει την δυνατότητα να κάμει τις δικές του σκέψεις και να λάβει από το μυστήριο τον καρπό που του ταιριάζει, την ευαισθησία που εγείρεται στην καρδιά του, την θεληματική πράξη που προκύπτει απ’ την συνείδησή του, και όλα αυτά υφίστανται ως δυνατότητες για την ελευθερία του. Η λύτρωση είναι πάνω από όλα εφικτή προς πάντας, ανεξάρτητα από τα φυσικά ταλέντα η τις ευκαιρίες μας, την μορφωτική, πολιτιστική η πνευματική μας ανάπτυξη. Επιπλέον, επειδή η ιστορία ανήκει στον Θεό, και ο Θεός εισέρχεται στην ιστορία, η κοινωνία Του με τον άνθρωπο, αποτελεί γεγονός, που σημαίνει τον αγιασμό, την μεταμόρφωση και την θέωση του ανθρώπου. Δεν είναι κάποια αφηρημένη θεωρητική πρόταση αλλά μια πράξη ολοκλήρωσης. «Όμως, για να το αντιληφθεί αυτό κανείς, πρέπει να ‘χει περάσει απ’ όλες τις διεργασίες, όσες απαιτούνται για να μπορεί να διακρίνει που κείται το καίριο. Το καίριο στη ζωή αυτή κείται πέραν του ατόμου» Ο Απόστολος Παύλος -αυτός ο θαυμαστής της αττικής ευσέβειας- παρατηρεί: «Και απολείται ο ασθενών αδελφός επί τη ση γνώσει, δι᾽ ον Χριστός απέθανεν» . Ο Παύλος επιμένει στην συνάφεια της λύτρωσης για τον κάθε άνθρωπο. Τονίζει, ωστόσο, ότι η ατομική πρόσληψη και αντίληψη του λόγου του Χριστού μπορεί να είναι μια ελλιπής άποψη. Όχι λανθασμένη· λανθάνει μόνον γιατί είναι ελλιπής. Λανθάνει στον βαθμό, που τείνει να είναι αποκλειστική, καθώς περιορίζεται και καθίσταται στατική αντί να αυξάνεται, να αναπτύσσεται και να αρτιώνεται. Ο Αββάς Δωρόθεος, ο απλούς διδάσκαλος της ερήμου της Γάζας, περιέγραψε στους μαθητές του την φύση, την αξία και την σωτηριώδη πορεία της αγάπης: «Ας υποθέσουμε ότι είναι ένας κύκλος πάνω στην γη, σαν ένα στρογγυλό χάραγμα, γινωμένο με διαβήτη και έχοντας ένα κέντρο. Το κεντρικό σημείο του κύκλου είναι ο Θεός, οι δε ευθείες γραμμές που ξεκινούν από την περιφέρεια του κύκλου προς το κέντρο είναι οι δρόμοι, δηλαδή οι τρόποι ζωής των ανθρώπων. Εφόσον, λοιπόν, προχωρούν οι άγιοι προς το κέντρο, θέλοντας να πλησιάσουν τον Θεό, ανάλογα με το πόσο προχωρούν, πλησιάζουν και τον Θεό και μεταξύ τους. Και όσο πλησιάζουν τον Θεό, πλησιάζονται μεταξύ τους και όσο πλησιάζονται, πλησιάζουν τον Θεό. Κατά τον ίδιο τρόπο εννοήστε και τον χωρισμό. Γιατί, όταν απομακρύνονται οι άνθρωποι από τον Θεό και γυρίζουν πίσω, προς τα έξω, είναι ολοφάνερο ότι, όσο βγαίνουν προς τα έξω και απομακρύνονται από τον Θεό, τόσο απομακρύνονται και μεταξύ τους. και όσο απομακρύνονται μεταξύ τους, τόσο

απομακρύνονται και από τον Θεό. Αυτή, λοιπόν, είναι η φύση της αγάπης» . Αυτή η δημιουργική στροφή από το ανθρώπινο πρόσωπο στην κοινωνία των ανθρώπων, στο εκκλησιαστικό γεγονός, συμφωνεί με την μέθοδο που χρησιμοποίησε ο Θεός για να αποκαλύψει τον εαυτό Του στον κόσμο και να εγκαινιάσει την αμφίδρομη σχέση μεταξύ Θεού και ανθρώπου, της οποίας η Εκκλησία είναι και όργανο και έκφραση. Διότι, ενώ είναι αλήθεια πως η Θεία Αποκάλυψη έγινε «πατρικαίς του Θεού μεθόδοις»  σε ένα αδιαμφισβήτητο ιστορικό πλαίσιο, εντούτοις εισήχθη στην ανθρώπινη ζωή με τους κατάλληλους τρόπους διά του Λόγου και της Θείας Χάριτος, που μεταδίδεται στις ψυχές εσωτερικά και εμβαθύνεται με την κατάφαση της Πίστεως ως αρχή της σωτηρίας μας. Και η χρησιμότητα της Θεολογίας η της θεολογικής θεώρησης είναι, ότι προσπαθεί να προσφέρει μια συνολική έποψη, όχι για να αντικαταστήσει αυτό που ήδη κατέχει, αλλά με σκοπό την δημιουργική διαπλάτυνση της κοινωνίας του αιωνίου μηνύματος. Του μηνύματος της ενανθρωπήσεως, όπως περιεγράφη τέτοιες μέρες πριν από 1571 χρόνια στον τόπο της διακονίας μου, την Χαλκηδόνα.

Θα ήθελα να σας δείξω την Χαλκηδόνα, να σας ξεναγήσω από το Ρύσιον έως την Άμυκο, να σας θυμίσω ότι υπήρξε μέλος της Αθηναικής Συμμαχίας και θυγατέρα των Μεγαρέων, μια Αττική κόρη στις ακτές της Βιθυνίας, αλλά προκρίνω τους αιώνιους, υπερβατικούς δρόμους της, που μας επιτρέπουν να ανακαλύψουμε την εσώτερη ομορφιά της – μυρίσαι το άριστον, όπως θα έλεγε ο Μελωδός . Το γεγονός της Χαλκηδόνος λαμβάνει το νόημά του από όλο το παρελθόν που συνοψίζει, αλλά και, ίσως ακόμη περισσότερο, από την μετέπειτα εξέλιξη που εγκαινιάζει: η Σύνοδος του 451 δεν αντιπροσωπεύει ούτε ένα οριστικό τέλος ούτε μία απόλυτη αρχή. Όμως, εάν η ιστορία του δόγματος πρόκειται να κατανοήσει το σύνολο της εν χρόνω ανάπτυξής του, θα το κάνει χωρίς να προδώσει την μοναδικότητα της πεπερασμένης στιγμής, εφόσον μεταφέρει την ήρεμη βεβαιότητα της ωριμότητας στις αβεβαιότητες μιάς έξαρσης, που εξακολουθεί να εγκυμονεί ποικίλες δυνατότητες. Η Σύνοδος της Χαλκηδόνος συνήλθε για να αντιμετωπίσει την Χριστολογική έριδα, που τον 5ο αιώνα είχε φτάσει στο αποκορύφωμά της. Εάν η ανθρώπινη φύση του Χριστού υποβιβαζόταν σε κατώτερη θέση σε σχέση με την θεία φύση Του, ο ρόλος Του ως ένσαρκου Θεού Σωτήρος θα σμικρύνετο. Αν περιοριζόταν η θεότητα του Χριστού, η λυτρωτική του δύναμη θα εκμηδενιζόταν. Αν η ανθρώπινη και η θεία φύση Του δεν ήταν αληθινά ενωμένες, η ενσάρκωση του Λόγου δεν θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί, και η απόσταση μεταξύ Θεού και ανθρώπου θα παρέμενε τεράστια και αδιάβατη, όπως και προηγουμένως.

Κεντρικό ζήτημα της χριστολογικής έριδας υπήρξε η αριστοτέλεια φιλοσοφική και κοσμολογική αντίληψη, ότι δύο τέλεια είναι αδύνατον να γίνουν ένα: «αδύνατον γαρ είναι εκ δύο εν η εξ ενός δύο γενέσθαι» . Οι λεπτές θεολογικές συζητήσεις και η αλληλογραφία κορυφαίων Πατέρων με επίκεντρο τον Κύριλλο Αλεξανδρείας, καταδεικνύουν την σημασία και την δυσκολία της υπέρβασης αυτής της φιλοσοφικής θέσης, που είχε καταστεί και θεολογική. Η «Έκθεσις πίστεως των Διαλλαγών», που το 433 είχε γίνει δεκτή ως πρόσθετος δογματικός Όρος της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου και επέφερε σχετική ειρήνευση στην έριδα, ανατράπηκε από την Ληστρική Σύνοδο της Εφέσου το 439. Μέσα σ’ αυτό το ζοφερό ιστορικό υπόβαθρο, μπορούμε να κατανοήσουμε την σημασία της ομολογίας Πίστεως της Χαλκηδόνος. Ωστόσο, πρέπει να παραδεχτούμε ότι -μιλώντας ιστορικά- αυτή η ευγενής προσπάθεια για την ανάκτηση της ενότητας της Εκκλησίας απέτυχε ως προς αυτό. Ο Όρος της Συνόδου προκάλεσε βίαιη αντίδραση σε ορισμένες ανατολικές επαρχίες της Αυτοκρατορίας. Για περισσότερους από δύο αιώνες, η Εκκλησία θα κλυδωνιζόταν και πάλι από θεολογικές διαμάχες.

Η δογματική άμπελος της Χαλκηδόνος δίδει ως καρπό σαφήνειας την απόφανση, ότι ο Υιός και Λόγος του Θεού προσέλαβε την ανθρώπινη φύση, κατέχοντας δύο πλήρεις και τέλειες φύσεις, μη δεχόμενες τροπή και σύγχυση, σύγκραση η φυρμό, αδιαίρετες και αχώριστες, έχοντας ανθρώπινη φύση ομοούσια με τους ανθρώπους κατά την ανθρωπότητα και θεία φύση ομοούσια με τον Θεό κατά την θεότητα, γεννηθέντα προ των αιώνων εκ του Πατρός, εν χρόνω δε ανθρωπίνως και διασώζοντας τις ιδιότητες εκάστης φύσεως σε ένα πρόσωπο και μία υπόσταση. Πολλές φορές, έγιναν προσπάθειες να αποδυναμωθεί η γλώσσα και η στιβαρή λογική του Χαλκηδονίου δόγματος. Αλλ’ η δύσθεος γλωσσαλγία εξεφαυλίσθη. Ωστόσο, αν και η αλήθεια επικράτησε, η ειρήνη δεν αποκαταστάθηκε ποτέ στην Χριστιανική Ανατολή. Και, τελικά, ένα μεγάλο τμήμα του Χριστιανικού κόσμου αποσχίστηκε από την εκκλησιαστική κοινωνία των Ορθοδόξων, αντιτιθέμενο σθεναρά στην Σύνοδο.

Οι νεο-αριστοτελικές λογικές και ανθρωπολογικές απόψεις έμελλε να ταλανίσουν το σώμα της Εκκλησίας μέχρι τους χρόνους της πνευματικής εποποιίας του Ησυχασμού. Όπως ο Αδάμ προσπάθησε -προοδεύοντας κατά την δική του άποψη σε γνώση- να γίνει θεός, έτσι κι εκείνοι που ακολούθησαν έναν άγονο θεολογικό αριστοτελισμό, αγωνίζονταν να γίνουν θεοί με την κατά Αδάμ σοφία και λογική. Όμως, οι Πατέρες κήρυξαν, όπως λέει ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος, κατά τον τρόπο των Αποστόλων και όχι του Αριστοτέλους: «δογματικώς αλλ’  ουκ αντιλογικώς, αλιευτικώς αλλ’ ουκ αριστοτελικώς, εκκλησιαστικώς αλλ’ ουκ αγοραίως» . Και την δογματική διαύγαση που δεν αντιλαμβάνονταν όσοι προτιμούσαν να εκλογικεύουν το αιώνιο έαρ της χαρισματικής θεολογίας, την κήρυξε σιωπηρώς η Αγία του τόπου μου, η ματωμένη ανεμώνα του Χαλκηδονίου Βοσπόρου, μεγαλομάρτυς Ευφημία, που έπειτα από αιώνες θεοφορούμενης αγάπης στο μακάριο πέλαγος της θείας σιγής, κράτησε στην αγκαλιά της, σαν το βρέφος, που δεν αξιώθηκε να γαλουχήσει, τους κανόνες της Πίστεως.

Η ανύψωση του χοικού σε θεικό μέγεθος και η κατάβαση του θεικού στα ανθρώπινα μέτρα είναι η ουσία του Χαλκηδονίου δόγματος, η βελόνα στην πυξίδα της Πίστεως, που μας οδηγεί στην αληθινή μας πατρίδα. Ο αρχαικός τύπος της θεολογικής απόφανσης ίσως να φαίνεται ανεπίκαιρος στην σύγχρονη αναζήτηση της αλήθειας, σε ένα περιβάλλον καταιγισμού πληροφοριών. Μπορεί να ισχύει, ότι οι παλαιοί τύποι αποτυγχάνουν να εντυπωσιάσουν τον σύγχρονο νού. Ωστόσο, όταν παύει να μας γοητεύει το «παρά θιν᾽ αλός»  του Ομήρου, ο «ήρος άγγελος»  της Σαπφούς η ο «ύψους ανάσσων ουρανών»  του Δαμασκηνού, το λάθος δεν βρίσκεται στην αρχαική έμπνευση, αλλά μάλλον στον «σύγχρονο νού». Το δόγμα δεν είναι ένας τύπος αυθαίρετα επιβεβλημένος, μία μορφή «εργαστηριακής» θεολογίας. Είναι η έκφραση -με αιώνια γόνιμο τρόπο- της ουσιαστικής πραγματικότητας της χριστιανικής ζωής εν πίστει στο Σώμα του Χριστού, που είναι η Εκκλησία. Ο Όρος της Χαλκηδόνος δεν ήταν μια αυτονόητη μεταφυσική δήλωση. Ήταν μια δογματική απόφανση, μια ομολογία, μια δήλωση πίστεως. Δεν πρέπει να απομονώνεται από το συνολικό όραμα του μεγάλου μυστηρίου της ευσεβείας , που οφείλει να συλλαμβάνεται δια της πίστεως. Ήταν ένα θεολογικό κλειδί τόσο για την ιστορία της Καινής Διαθήκης όσο και για την εμπειρία της Εκκλησίας, που η ίδια ανήκει σε αυτό το μυστήριο, όντας το Σώμα του Ένσαρκου Λόγου. Ήταν, κατά μίαν έννοια, ένα θεολογικό τείχος γύρω από το Μυστήριο. Ολόκληρο το πνευματικό οπλοστάσιο, που χρησιμοποίησαν οι Πατέρες, είχε σκοπό να εξυπηρετήσει έναν μόνον στόχο – να τονίσει αυτό το μοναδικό και καινό μυστήριο.

Δεν είναι περίεργο, που η θεολογική του περιγραφή είναι «λεπτή» και «περίπλοκη». Δεν μπορεί κάποιος να αποφύγει την διαλεκτική ένταση στην πιστοποίηση του μυστηρίου. Απλότητα σ’ αυτή την περίπτωση θα σήμαινε αναπόφευκτα απλούστευση και απώλεια της ουσίας. Το μυστήριο της Ενσάρκωσης δεν μπορεί ποτέ να γίνει πλήρως κατανοητό από έναν πεπερασμένο νού. Η πίστη φέρνει φώτιση στην ανθρώπινη διάνοια. Και αυτή είναι η κινητήρια δύναμη όλης της θεολογικής σπουδής. Η ασαφής διατύπωση η το ακατάλληλο λεξιλόγιο μπορούν να συσκοτίσουν και να προδώσουν την αλήθεια. Η πρώιμη Εκκλησία είχε απόλυτη ανάγκη από ένα επαρκές λεξιλόγιο. Έπρεπε να επινοήσει νέους όρους για να καταδείξει ότι «ο Υιός του Ανθρώπου» είναι «ο Υιός του Ζώντος Θεού». Αυτό ήταν το μεγάλο χριστολογικό επίτευγμα του «Χρυσού Αιώνος» της Θεολογίας: η ξεκάθαρη επιβεβαίωση της Θεότητας του Χριστού. Η Σύνοδος της Χαλκηδόνος διατήρησε την ισορροπία μεταξύ των δύο φύσεων με έμφαση στην ενότητα Θεότητας και Ανθρωπότητας, δηλώνοντας, ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ένα Πρόσωπο με δύο φύσεις χωρίς σύγχυση, τροπή, διαίρεση η αποκοπή. Η διαφορά μεταξύ των δύο φύσεων δεν καταργείται λόγω της ένωσης, αλλά η τελειότητα της καθεμιάς διατηρείται, και ενούνται σε ένα Πρόσωπο και μία Υπόσταση.

Με την αγαθότητα και την σοφία Του ο Θεός επέλεξε να αποκαλυφθεί και να μας κάνει γνωστό τον σκοπό του θελήματός Του μέσω του Ένσαρκου Λόγου, προκειμένου οι άνθρωποι να μπορούν διά του Αγίου Πνεύματος να μετέχουν των ακτίστων ενεργειών της Υπερουσίου Τριάδος. Μέσω αυτής της αποκάλυψης ο Θεός από την αφθονία της αγάπης Του απευθύνεται στους ανθρώπους ως φίλος και ζει ανάμεσά τους, ώστε να τους προσκαλέσει και να τους φέρει σε κοινωνία μαζί Του. Η Εκκλησία είναι το σώμα του Χριστού, που μας αγαπά τόσο πολύ, ώστε διακινδυνεύει να συνομιλήσει μαζί μας και να μας καλέσει σε μία σχέση μέσω του προσώπου του Ιησού. Ο Χριστός είναι το πρόσωπο του Θεού σε διάλογο με τον άνθρωπο.

Τούτη η ύψιστη πράξη διαλόγου, η επανανοηματοδότηση της έννοιάς του, θα πρέπει να μας βοηθήσει να προχωρήσουμε στην πρακτική και ρεαλιστική κατανόηση της φύσης και των δυνατοτήτων της εν Λόγω αγάπης. Ο διάλογος πρέπει να διασωθεί από την ρομαντική αισιοδοξία των νεωτεριστών και από τις συναισθηματικές φαντασιώσεις εκείνων, που βρίσκουν την ουσία στο ατομικιστικό συναίσθημα και βίωμα. Ο διάλογος της Εκκλησίας ως σώματος του Χριστού δύναται να έχει μόνον σωτηριολογική προοπτική. Η Ορθόδοξη Εκκλησία, με βαθιά πεποίθηση και συνείδηση, ότι είναι ο φορέας και ο μάρτυρας της Πίστεως και της Παραδόσεως της Μιάς, Αγίας Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας, πιστεύει ακράδαντα, ότι κατέχει κεντρική θέση σε θέματα που σχετίζονται με την προαγωγή της χριστιανικής ενότητας στον σύγχρονο κόσμο. Στην πορεία της ιστορίας, για διάφορους λόγους και με διαφορετικούς τρόπους, υπήρξαν πολλές και σημαντικές αποκλίσεις από την Παράδοση της αδιαίρετης Εκκλησίας. Έτσι, στον Χριστιανικό κόσμο προέκυψαν αποκλίνουσες αντιλήψεις για την ενότητα και την ίδια την ουσία της Εκκλησίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία θεμελιώνει την ενότητα στο γεγονός, ότι ιδρύθηκε από τον Κύριό μας Ιησού Χριστό, στην κοινωνία με την Αγία Τριάδα και στα Ιερά Μυστήρια. Αυτή η ενότητα εκδηλώνεται με την Αποστολική διαδοχή και την Πατερική Παράδοση, που ζει και θα ζει εν Αυτή μέχρι τερμάτων αιώνος.

Ζώντας με την πνοή του Αγίου Πνεύματος, η Μεγάλη του Χριστού Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως εκφράζει, σε κάθε εποχή, το θεικό φως προς οποιαδήποτε κατεύθυνση και με όποιον τρόπο θελήσει το Πνεύμα. Τούτο σημαίνει στον παρόντα χρόνο, ότι μεριμνά να διαφυλάξει αβλαβή, ενωμένη και άφθορη την οικογένεια των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, που συγκροτούν την Μία Εκκλησία, μετέχοντας του κοινού ποτηρίου της Ευχαριστίας και τηρώντας απαραχάρακτη την δογματική παρακαταθήκη της Πίστεως. Το πρωτεύθυνον της Κωνσταντινουπόλεως θεμελιώθηκε στην Σύνοδο της Χαλκηδόνος διά του 28ου Κανόνος και αποτελεί την ισχυρότερη ιεροκανονική και εκκλησιολογική παρακαταθήκη της. Τόσο για τους πρεσβυγενείς Θρόνους της Ανατολής όσο και για τις θυγατέρες και αδελφές Εκκλησίες, που προήλθαν από τα σπλάχνα Της, η Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως αποτέλεσε και θα αποτελεί εσαεί την ασφαλή μητρική και αδελφική καταφυγή, το πνευματικό ιατρείο κάθε προβλήματος, την σκέπη προστασίας και το κριτήριον της ευσπλαγχνίας. Οι πρόσκαιρες προστριβές χρειάζεται να λύονται και να συγχωρούνται άμεσα, πριν ο χρόνος παγιώσει την πικρία στις καρδιές των αδελφών. Οτιδήποτε δεν αποτελεί δογματική συνθήκη είναι επιλύσιμο, όπως μας έχει διδάξει η πείρα των αιώνων. Οι λόγοι παραπικρασμού ας μεταβληθούν σε πράξεις αγάπης και οικοδομής. Έχουμε το παράδειγμα των Αποστόλων, την διαδοχή των οποίων φέρουμε ως σθένος μαρτυρίου και μαρτυρίας.

Αποστολή και καθήκον μας είναι να μεταδώσουμε, σε όλη της την πληρότητα, την αλήθεια που περιέχεται στην Αγία Γραφή και την Ιερά Παράδοση, την αλήθεια που δίδει στην Εκκλησία τον οικουμενικό χαρακτήρα Της. Γραφή και Παράδοση δεν είναι δύο πηγές αποκάλυψης αλλά αλληλένδετοι τρόποι μετάδοσης του μηνύματος του Θεού στον κόσμο. Υπάρχει μόνον μία Αποκάλυψη – ο Λόγος του Θεού – που έχει διακηρυχθεί διά των Προφητών, ενσαρκώθηκε στον Ιησού Χριστό, ενεγράφη στην Παλαιά και την Καινή Διαθήκη, και ζει στην ζωή της Εκκλησίας, στα γεγονότα της ιστορίας σε όλες τις εποχές, έως τις μέρες μας. Η ευθύνη μας, καθώς και η οικουμενική αποστολή μας για την ενότητα της Εκκλησίας, εκφράστηκαν από τις Οικουμενικές Συνόδους. Σ’ αυτές, ιδιαίτερα, τονίστηκε ο άρρηκτος δεσμός, που υπάρχει μεταξύ της αληθινής πίστεως και της μυστηριακής κοινωνίας. Η Ορθόδοξη Εκκλησία πάντα προσπαθεί να φέρει τις Χριστιανικές Ομολογίες σ’ έναν κοινό τόπο με στόχο την αναζήτηση της χαμένης ενότητας των Χριστιανών, ώστε όλοι να φτάσουν στην ενότητα της Πίστεως. Ο χρόνος δεν μας καταβάλει, ούτε οι κόποι, διότι γνωρίζουμε, ότι Θεού παρόντος άπαν άπορον πόριμον.

Στο Οικουμενικό Πατριαρχείο έχουμε εντονότερη από όλους την πικρία των αποτυχημένων προσπαθειών διαλλαγής, όταν η Χριστιανική Αυτοκρατορία της Ανατολής ευρέθη σε πολιτική αδυναμία. Ακόμη, όμως, και στις πιο δύσκολες στιγμές του Γένους των Χριστιανών το εκκλησιαστικό φρόνημα της πιστεύουσας κοινότητας παρέμεινε ρωμαλέο. Για κάθε Σύνοδο της Λυώνος η Ορθοδοξία γεννά έναν Γρηγόριο Παλαμά, για κάθε Φερράρα-Φλωρεντία έναν Μάρκο Ευγενικό. Στους σημερινούς καιρούς οι φύλακες των τιμαλφών της Πίστεως παραμένουν άγρυπνοι. Ο Πρώτος της Ορθοδοξίας, ο χριστοτερπώς ποιμαίνων την Κωνσταντινουπολίτιδα Εκκλησία, Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, ο οραματιστής, ο δίκαιος, ο φιλάγιος και της Κανονικής Παραδόσεως εγκρατέστατος θεράπων και ερμηνευτής, μεριμνά για την κραταίωση της Ορθοδόξου μαρτυρίας και αυξάνει την παρακαταθήκη. Είμαι ευτυχής, διότι σε όλη την πορεία του σύγχρονου διαχριστιανικού διαλόγου δεν υπήρξαν ριψάσπιδες και μηδίσαντες από την πλευρά των Ορθοδόξων. Ίσως, σε ορισμένες περιπτώσεις παρατηρήθηκαν υπερβάλλων ενθουσιασμός και ζήλος, αλλά ποτέ προδοσία. Η Ορθοδοξία δεν θα ζήσει άλλη Φερράρα· στώμεν καλώς.

Καθώς το μελιχρό φως της Σελήνης αποκαθιστά τρυφερά την Αττική στην ονειρική της διάσταση, αντί για τα υλικά της σκηνής μου, βρίσκω την σκόνη των αιώνων. Ίσως αυτή η σκόνη να έπεσε στα κενά των στοχασμών σας. Γιατί το μόνο που έμαθα έως τα τώρα είναι να σκάβω ακατάπαυστα το φως. Θαρρώ ότι το Τμήμα Κοινωνικής Θεολογίας και Θρησκειολογίας με την αποψινή τιμή, που αποφάσισε, θέλησε να μου απευθύνει εκείνο το παλαιό επίγραμμα, που διασώζεται σε ένα ελληνιστικό επιτύμβιο: οι σύμψυχοί σου λέγουσιν ευψύχει.

Κύριε Πρύτανη,

Έδοξε υμίν και τη συγκλήτω, ως το αρχαιότερο πνευματικό καθίδρυμα της Ελλάδος, να αποδώσετε τιμή στο πρόσωπό μου. Την αποδέχομαι με συγκίνηση και ευχαριστώ εσάς και τον Καθηγητή κ. Καραγεωργούδη για τους λόγους ευαισθησίας και κατανόησης, το «άδοξον εύχος» , που ευτυχώς περιέγραψε την σκιά μου και όχι το δέμας μου. Οφείλω, συνάμα, ευχαριστίες σε δύο ακόμη Καθηγητές, που είχαν την πρωτοβουλία της προτάσεως, την κυρία Κομνηνού και τον κύριο Λιανό-Λιάντη· μηδείς σου της νεότητος καταφρονείτω .

Την εσχάτην παραβολήν για τον κρείττονα. Από τα πρώτα βήματα της λευιτικής μου πορείας με φώτιζε σαν ήλιος συμπυκνωμένης αγάπης ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος. Ο,τι καλό με αξίωσε η Χάρις του Παναγίου Πνεύματος να επιτύχω ενεργήθηκε μέσω του Σεπτού Προσώπου Του. Αυτός είναι ο οδηγός της διανοίας μου «μέσα στα άγρια ρουμάνια της Ορθοδοξίας», ο πνευματικός διδάσκαλος, ο εμπνευστής και το ζωηφόρον σέλας της εν Χριστώ ζωής μου· «Κ’ επότισέ μου την ψυχή που χόρτασεν αμέσως» .

Αγαπητοί φίλοι,

«Γεννήθηκα ανάμεσα σε νησιά, νησί κι εγώ, πρόσκαιρα αναδυόμενο, όσο να δω ένα φως, κι αυτό σαν πέτρα, και πάλι να βουλιάξω. Τα βουνά ήρθαν αργότερα. Τα διάλεξα. Έπρεπε κάπως να συμμεριστώ το βάρος, που αιώνες πλάκωνε τον τόπο» Αυτή η βιογραφική απεικόνιση του ποιητή είναι η μόνη που ειρηνεύει την ψυχή μου. Εισήλθατε λαμπαδηφόροι, ίσως για να αντικρύσετε κάποιο θαύμα. Σας ευχαριστώ από καρδιάς για τις μεγάλες προσδοκίες σας. Το μόνο θαύμα που μπορώ να σας αναγγείλω είναι η εν Χριστώ δικαίωση του Έλληνος λόγου. Δεν είναι λίγο, γιατί στην δική μου ιδανική Πολιτεία κυβερνούν οι ποιητές.

Σας ευχαριστώ

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής Ελπιδοφόρος μετέβη στο Καπιτώλιο της Νέας Υόρκης στο Ωλμπανι για τον εορτασμό της Ανεξαρτησίας της Ελλάδας από τους Τούρκους, όπου συναντήθηκε με την κυβερνήτη Κέιτι Χόκουλ.

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

Πολιτισμός

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Μαρίνα Πλούμπη, μας χάρισε φέτος ένα παιδικό βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα.

ΒΙΝΤΕΟ