Το Φεστιβάλ Γρίφων Καστελλορίζου είναι ένα μεγάλο επιστημονικό γεγονός, που γεννήθηκε στο Καστελλόριζο και απευθύνεται στους κατοίκους του. Πρόκειται για μια εθνικής σημασίας εθελοντική πρωτοβουλία, μία διοργάνωση υψηλού επιστημονικού επιπέδου και κυρίως μια μεγάλη γιορτή επιστήμης, προσφοράς νέας γνώσης και χαράς στο κοινό του νησιού –κάθε ηλικίας και γνωστικού επιπέδου– και όχι μόνο. Το Φεστιβάλ αυτό ξεκίνησε από την ύπαρξη του «Μουσείου Γρίφων» του μοναδικού διαδραστικού Μουσείου Γρίφων στον Κόσμο, που δημιούργησε ο Πανταζής Χούλης, ένας ιδιοφυής μαθηματικός, μηχανολόγος και γριφολόγος που έταξε σαν σκοπό της ζωής του, το ταλέντο και την ιδιοφυία του να τα προσφέρει στην υπηρεσία του τόπου καταγωγής του το Καστελλόριζο.

Η Ελένη Γραμματικοπούλου, ιθύνων νους του Φεστιβάλ και γνωστή για τη μέχρι σήμερα ενασχόλησή της στον χώρο της επικοινωνίας, υλοποίησε την ιδέα της από τον υπέρμετρο θαυμασμό της για τον Πανταζή Χούλη και τη δράση του και για την ανάδειξη ενός από τα πιο όμορφα νησιά, αναλαμβάνοντας την οργάνωση του «Φεστιβάλ Γρίφων». Οι εκπαιδευτικές δράσεις, οι ξεναγήσεις, οι ομιλίες, τα θεατρικά παιγνίδια, τα πρωτότυπα δρώμενα, τα διαδραστικά πειράματα, από αξιόλογους επιστήμονες διαφόρων ερευνητικών φορέων της χώρας, στοχεύουν να ενθουσιάσουν το κοινό, κάθε ηλικίας, που θα τις παρακολουθήσει και κυρίως θα συμμετάσχει ενεργά.

Ευχαριστούμε θερμά τον Δρα Πανταζή Χούλη, την κα Ελένη Γραμματικοπούλου και τον κ. Κοσμά Γαζέα, για τη θερμή ανταπόκρισή τους στο κάλεσμα του «Εθνικού Κήρυκα».

Ο Πανταζής Χούλης, ιδρυτής του Μουσείου των Γρίφων, ανοίγει «το κουτί» του Καστελλόριζου

Με 75 μεγάλες κούτες γεμάτες με γρίφους ξεκίνησε το ταξίδι του ο Πανταζής Χούλης από τη μακρινή Αυστραλία στο μακρινό Καστελλόριζο και κάπου εκεί στην περιοχή Χωράφια, πίσω από τη γνωστή ταβέρνα, όπου το 1991 γυρίστηκε το «Mediterraneo», που έκανε το νησί διεθνώς γνωστό, στο πατρογονικό του από το 1887 σπίτι, έβαλε τις κούτες με περισσότερους από 4.000 γρίφους από κάθε γωνιά της Γης και μετέτρεψε τον χώρο σε «Μουσείο Γρίφων» το μοναδικό διαδραστικό «Μουσείο Γρίφων» στον Κόσμο, το οποίο έχει κηρυχθεί Ευρωπαϊκό Κέντρο STARTS (Science, Technology, Arts).

Οι 700 απ' αυτούς που στην ουσία είναι τρισδιάστατα λογικά και εκπαιδευτικά παιχνίδια αποτελούν έμπνευση, σχεδιασμό και κατασκευή του ίδιου, από διάφορα υλικά, όπως πλαστικό, ξύλο, μέταλλο αλλά και ύφασμα.

Αφορμή για την συνέντευξή μας υπήρξε το «Φεστιβάλ Γρίφων» το οποίο θα γίνει στο Καστελλόριζο από τις 24-26 Σεπτεμβρίου, ένα σπάνιο Φεστιβάλ, το οποίο θα περιλαμβάνει εκθέσεις βραβευμένων γρίφων από το ΔOΓ, Αστρονομία, Μαθηματικά, Χημεία, Φυσική, Θέατρο, Μουσική, Κυνήγι Θησαυρού, Ρομποτική, Βιολογία, Διαλέξεις, Διαγωνισμούς Γρίφων (ΜΑΑ), και ξεναγήσεις στο Μουσείο Γρίφων. Ο στόχος του ιδιοφυούς μαθηματικού και λάτρη του Καστελλόριζου, είναι να πάρει το «Μουσείο Γρίφων» τη θέση που του αξίζει και το Καστελλόριζο μέσα από το «Φεστιβάλ Γρίφων», να γίνει Επιστημονικό και Πολιτιστικό Κέντρο. Στα 50 χρόνια του σήμερα, μετά από μια λαμπρή πανεπιστημιακή καριέρα στην Αυστραλία, όπου και γεννήθηκε το 1970, επίπονες σπουδές, και έρευνες, επέστρεψε στο Καστελλόριζο τον τόπο καταγωγής του, αλλά και διαμονής του, αφού στα έξι του χρόνια οι γονείς τον έφεραν στην Ελλάδα.

Στα 18 του χρόνια πήρε υποτροφία για το Πανεπιστήμιο Δυτικής Αυστραλίας, όπου απέκτησε Μάστερ στην Αλγεβρική Θεωρία Γραφημάτων και διδακτορικό στην Ηλεκτρονική Μηχανολογία (Συστήματα Ελεγχου). Ηταν τόσο δημοφιλής, που οι φοιτητές του τον ψήφισαν το 2007, ως τον κορυφαίο λέκτορα Θετικών Επιστημών από όλα τα σχολεία, κολλέγια ή πανεπιστήμια της Δυτικής Αυστραλίας, ενώ σε όλη την Αυστραλία πήρε τη 141η θέση ανάμεσα σε 20.162 υποψηφιότητες.

Ο Πανταζής Χούλης από παιδί αγάπησε τους γρίφους. Κανείς δεν ξέρει γιατί. Ούτε και ο ίδιος. Αλλωστε πώς μπορείς να δώσεις απαντήσεις για έναν άνθρωπο που κάνει έρευνες για το σύστημα ελέγχου των μαχητικών F-16, ανοίγει μονοπάτια σε παρθένα μέρη του νησιού, φτιάχνει περιπατητικούς χάρτες, ανεβοκατεβαίνει το βουνό μέρα-νύχτα, κολυμπάει χιλιόμετρα στη θάλασσα χειμώνα-καλοκαίρι, και λατρεύει το Καστελλόριζο, τα παιδιά, τον πολιτισμό, τα μαθηματικά και τους γρίφους.

Τα υπόλοιπα ας μας τα πει μόνος του, ο δημιουργός του σπάνιου Μουσείου Γρίφων και του Μεγίστειου Αινιγμάτων Αγώνος. Το αξιοθαύμαστο μυαλό, που ο Erno Rubik, διάσημος για το πασίγνωστο Rubik’s cube, τον κάλεσε στη Βουδαπέστη, γιατί δεν μπορούσε να λύσει τον «γρίφο των θεών», που επινόησε ο Πανταζής Χούλης.

Πώς δημιουργήθηκε η ιδέα για το Φεστιβάλ των Γρίφων και ποιος το διοργάνωσε;

Το 2020 επρόκειτο να κάνω ένα επιστημονικό συνέδριο, αλλά λόγω πανδημίας ακυρώθηκε. Αναζητούσα ένα τρόπο να προσφέρω στο νησί μου που υπεραγαπώ. Επειδή το χειμώνα και το φθινόπωρο δεν γίνονται εκδηλώσεις που να βοηθούν τους ντόπιους, αποφάσισα να ξεκινήσω να κάνω κάτι για το νησί μου. Το καλοκαίρι έχουμε ήδη τουρισμό και τα δωμάτια γεμίζουν και τον Ιούλιο και τον Αύγουστο. Αρα τον Σεπτέμβριο μπορούσαμε να βοηθήσουμε, να γίνουν και άλλα πράγματα.

Το ξεκίνημα του Φεστιβαλ ήταν ιδέα της Ελένης Γραμματικοπούλου, της συνδιοργανώτριας του Φεστιβάλ, μιας εκπληκτικής γυναίκας, με μοναδικές οργανωτικές ικανότητες, πολύ γνωστής στους χώρους της επικοινωνίας. Είχαμε τη δυνατότητα να χρησιμοποιήσουμε και να αναδείξουμε το Μουσείο Γρίφων, ώστε να έχουμε μια βάση.

Στη συνέχεια, μιλώντας και με τον Πέτρο Ψωμά, που οργανώνει το «Κυνήγι του Κρυμμένου Θησαυρού» στην Πάτρα, τον εντάξαμε στην ομάδα μας και είχε την ιδέα να το ονομάσουμε «Φεστιβάλ Γρίφων», κάτι το οποίο με ενθουσίασε. Είναι βαθειά μου επιθυμία και σκοπός, το Καστελλόριζο να εξάγει πολιτισμό σε παγκόσμια κλίμακα, όπως του αξίζει.

Πού επικεντρώνεται η θεματική του Φεστιβάλ Γρίφων;

Η θεματική του Φεστιβάλ θα επικεντρώνεται κυρίως στους τομείς: Μηχανική Μάθηση, ΑΙ , Ψηφιακός Μετασχηματισμός, Ρομποτική, Εκπαίδευση STEM, Υγεία, Περιβάλλον, Τέχνη. Η όλη οργάνωση πραγματοποιείται από το Μουσείο Γρίφων Μεγίστης, το οποίο αποτελεί την κύρια δράση του Σωματείου ΕΝ.Ι.Γ.ΜΑ (Ενωση Ιδεών, Γρίφων, Μαθηματικών). Τελεί υπό την αιγίδα της Γενικής Γραμματείας Έρευνας και Καινοτομίας, του υπουργείου Ανάπτυξης και Επενδύσεων ενώ υπάρχει έκδηλο ενδιαφέρον από τον Δήμο Μεγίστης και την Περιφέρεια Ν. Αιγαίου.

Επιπρόσθετα, έχει εξασφαλισθεί η συμμετοχή του Πανεπιστημίου Κρήτης, του Ελληνικού Ινστιτούτου Παστέρ, του Ελληνικού Κέντρου Θαλασσίων Ερευνών, Planets In Your Hand, του Ιδρύματος Ευγενίδου, της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών, του Science is fun, του STEM Education, του «Πληρώματος 94», των Science Reactors, των Δράσεων του Μουσείου Γρίφων, της Φωτεινής Μπαξεβάνη, του Χρήστου Στανίση, του Μισέλ Κιόσογλου, του Χρίστου Καλουντζόγλου, του Μιχάλη Τούλουζα, του Μιχάλη Λάμπρου, του Μιχάλη Περάκη και άλλων επιστημονικών/εκπαιδευτικών φορέων. Η επιλογή της ημερομηνίας δεν είναι άλλωστε τυχαία. Ορίστηκε στα τέλη Σεπτεμβρίου (24-26/9), όταν πια τα σχολεία θα λειτουργούν και οι ντόπιοι δε θα είναι απασχολημένοι με τον τουρισμό. Έτσι, παιδιά και ενήλικες θα το απολαύσουν και κυρίως θα συμμετάσχουν ενεργά σε αυτό.

Είστε ιδρυτής του Μουσείου Γρίφων. Τι είναι αυτό που κάνει διαφορετικό το Μουσείο αυτό;

Ο πιο σημαντικός λόγος είναι, ότι το μουσείο καλύπτει όλα τα είδη των γρίφων που υπάρχουν στον Κόσμο. Στην Αθήνα φερ’ ειπείν υπάρχει το Μουσείο με τα Illusions που καλύπτει μόνον αυτά, στη Μαλαισία υπάρχει το μουσείο μόνο για συνδεδεμένους κύβους. Υπάρχουν περίπου 15 είδη γρίφων, οι λαβύρινθοι, τα illusions, οι ανοιγόμενοι, οι διασυνδεδεμένοι, τα ανεξήγητα αντικείμενα, οι εκλειπόμενοι, που χρησιμοποιούν πλασματική εξαφάνιση, οι εκπαιδευτικοί, οι κούπες, μία ειδική κατηγορία, όπως η κούπα του Πυθαγόρα. Ο δεύτερος λόγος που διαφοροποιεί το συγκεκριμένο μουσείο από τα υπόλοιπα είναι ότι εδώ ο επισκέπτης μπορεί να περιεργαστεί όλα τα εκθέματα – γρίφους, να προσπαθήσει να τα λύσει και να μάθει την ιστορία τους μέσα από την ξενάγηση που του γίνεται. Είναι δηλαδή μουσείο διαδραστικό. Το μουσείο αυτό είναι η χαρά των παιδιών. Τα συνολικά πενήντα πέντε παιδιά του νησιού που φοιτούν σε όλες τις τάξεις (νηπιαγωγείο, δημοτικό, γυμνάσιο, λύκειο) είναι οι συχνότεροι θαμώνες του μουσείου.

Ποιοι αγαπούν τους γρίφους περισσότερο. Τα παιδιά ή οι ενήλικες;

Ολοι αγαπούν τους γρίφους, αυτό έχω διαπιστώσει τόσα χρόνια. Ακόμα και αυτοί που λένε «δεν μπορώ να τον λύσω». Υπάρχουν γρίφοι για τον καθένα. Δεν χρειάζεται να ταλαιπωρείσαι, για να λύσεις ένα γρίφο και να παιδευτείς. Το θέμα είναι να τον απολαμβάνεις. Αν δεν τον απολαμβάνεις, αλλάζεις γρίφο και πας σε κάποιον άλλο. Γιατί κάθε είδος γρίφου αντανακλά και σε κάποιο είδος αθλήματος του εγκέφαλου, όπως είναι το μπάσκετ, το τένις, το ποδόσφαιρο. Καμμιά φορά χρειάζεσαι λογική για να τους λύσεις, καμμιά φορά χρειάζεσαι μόνο φαντασία και λίγο τύχη. Υπάρχουν γρίφοι, που αν σκεφτείς λογικά μπορεί και να μην τους λύσεις ποτέ. Συνήθως βασίζονται σε μαθηματική σκέψη και βοηθούν πολύ στο να διδάσκονται οι επιστήμες πιο εύκολα, πιο δημιουργικά και πιο αποτελεσματικά. Τα μαθηματικά δεν είναι δύσκολο μάθημα, απλά διδάσκεται λάθος. Αν τα μαθηματικά διδάσκονταν με γρίφους, θα αποτελούσαν το πιο εύκολο μάθημα!

Πείτε μας ένα γρίφο…

Ο δεύτερος πιο αρχαίος γρίφος είναι ο γρίφος της Σφίγγας. Η Σφίγγα σύμφωνα με την τραγωδία του Αισχύλου καθόταν σε ένα πέρασμα και όποιος περνούσε του έκανε μια ερώτηση. «Ποιο πλάσμα περπατάει το πρωί με 4 πόδια, το μεσημέρι με 2 και το βράδυ με 3». Κανένας δεν μπορούσε να τον βρει και η σφίγγα που είχε κεφάλι σφίγγας, στήθη γυναίκας, σώμα λιονταριού και φτερά γερακιού τον κατασπάραζε. Ο Οιδίποδας όμως βρήκε την απάντηση και είπε «ο Ανθρωπος», που όταν γεννιέται περπατάει με τα 4, όταν μεγαλώνει με τα 2 και όταν γερνάει περπατάει με το μπαστούνι του άρα 3. Οι Σουμέριοι έχουν ένα άλλο γρίφο που είναι και ο πιο παλιός στην αρχαιότητα. «Σε ποιο σπίτι μπαίνει κάποιος που είναι τυφλός και όταν βγαίνει βλέπει;». Η απάντηση είναι το Σχολείο. Εγώ θα έλεγα το «Μουσείο των Γρίφων».

Γιατί φύγατε από την Αυστραλία, με τόσο λαμπρή καριέρα;

Οταν μεγαλώσει κάποιος στο Καστελλόριζο, δεν υπάρχει άλλος τόπος, κι έχω γυρίσει όλον τον Κόσμο (συνέδρια πανεπιστημίου, συναντήσεις γριφολόγων, κ.ά.). Ισως όλοι μας θα έπρεπε να ταξιδέψουμε, ώστε να εκτιμήσουμε τον παράδεισο της Ελλάδας και να τον προστατέψουμε. Υπήρχαν όμως και άλλοι λόγοι… Για παράδειγμα, η αύξηση των φοιτητών υπό την ευθύνη μου –300 στο μάθημα Risk Engineering και 700 στο General Engineering– μου είχε δημιουργήσει τεράστιο άγχος, όσο κι αν αγαπούσα αυτό που έκανα. Και για κάποιον σαν κι εμένα που υπερ-αγαπάει τη φύση, η Αυστραλία δεν ήταν το πιο φιλικό περιβάλλον… Ο ωκεανός με καρχαρίες, δηλητηριώδη χταπόδια, πετρόψαρα και κοχύλια, σε συνδυασμό με τις επικίνδυνες αράχνες και φίδια στην εξοχή, περιόριζαν τις επιλογές μου. Αντίθετα, εδώ στο Καστελλόριζο, σχεδόν καθημερινά έχω προσωπική εμπειρία για την εκπληκτική θετική επίδραση που έχει η φύση στην υγεία μας. Κολυμπάω χιλιόμετρα και σκαρφαλώνω στα βουνά κάθε μέρα.

Ποιος ήταν ο πρώτος γρίφος που λύσατε και σε ποια ηλικία;

Τον πρώτο γρίφο που ερωτεύτηκα, όταν παιδί γύρω στα 8, είχα έρθει από την Αυστραλία, τον είδα στην ΥΕΝΕΔ σε μια εκπομπή για το «Μαγικό Τετράγωνο» το οποίο είναι ένα 3Χ3 τετράγωνο που έχει μέσα τους αριθμούς από το 1-9 και πρέπει να βρούμε άθροισμα που να είναι ίσο και διαγώνια και κάθετα και οριζόντια. Εγώ την βρήκα την λύση, αλλά κανείς άλλος δεν μπορούσε, ούτε οι γονείς, ούτε τα αδέλφια μου, ούτε οι φίλοι μου.

Από τότε ξεκίνησα να λύνω γρίφους. Οταν εκτεθείς σε γρίφους αποκτάς μια πολύ καλή εμπειρία και μπορείς να κάνεις πολλά πράγματα. Αρα πρέπει να προσπαθήσουμε να δείξουμε τους γρίφους σε όλους, ώστε να μάθουν οι άνθρωποι να αντιμετωπίζουν και τα καθημερινά προβλήματά τους πολύ εύκολα.

Eλένη Γραμματικοπούλου, ο ιθύνων νους της συμπλοκής Τέχνης και Επιστήμης

Το πάθος της είναι να προβάλλει την επιστήμη, πέρα από συμβατότητες και ακαδημαϊκισμούς. Το κίνητρό της, η αγάπη της για τη γνώση, που χωρίς αυτήν δεν μπορεί ο άνθρωπος να κατανοήσει τη ζωή και την ομορφιά της. Συνδιοργανώτρια ενός από τα πιο σπάνια Φεστιβάλ του κόσμου, του Φεστιβάλ Γρίφων στο Καστελλόριζο, η Ελένη Γραμματικοπούλου έχει επιλέξει τον δύσκολο δρόμο να «εκλαϊκεύσει» την επιστήμη και να την κάνει ένα απολαυστικό συμπόσιο χαράς και κεφιού συνδυασμένο με τις τέχνες. Την γνωρίσαμε από το Stand up Science και τη μοναδική στην Ελλάδα ομάδα των Science Reactors, που με τη σκηνοθεσία του Κώστα Βρεττού έδρεψαν στην κυριολεξία δάφνες στα πάλκα θεάτρων και πολυχώρων, όπου και «κοινοποιούσαν» την επιστήμη με ατέλειωτο χιούμορ στο ευρύ κοινό. Διοικητικό στέλεχος του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών και αργότερα υπεύθυνη του πρωτοπόρου προγράμματος των Μορφωτικών του Εκδηλώσεων «Επιστήμη- Κοινωνία» με στόχο το άνοιγμα της γνώσης στο ευρύ κοινό, δραστηριοποιήθηκε, στην καταπολέμηση του επιστημονικού αναλφαβητισμού ως μέλος επιτροπών σχεδιασμού, προβολής και διοργάνωσης μεγάλων επιστημονικών φεστιβάλ και προγραμμάτων. Μέσα από τις αναζητήσεις της δημιούργησε την ανατρεπτική ομάδα επιστημόνων, των Science Reactors, οι οποίοι παντρεύουν τις πρακτικές του Stand up Science, Science on Stage με την ευρηματικότητα και το χιούμορ του Stand up Comedy. Το 2018 της απονεμήθηκε το βραβείο Επικοινωνίας της Επιστήμης – ΕΠΙ2 2018 που θεσμοθέτησε η SciCo και πρωτοπαρουσίασε στο Αthens Science Festival18. Είναι μέλος του ΔΣ του Σωματείου ΕΝ.Ι.Γ.ΜΑ (Ενωση Ιδεών, Γρίφων, Μαθηματικών) στους στόχους του οποίου εντάσσεται και το Μουσείο Γρίφων.

Επιπλέον, ενδιαφέρεται για τον χώρο του κινηματογράφου, της τηλεόρασης και του βιβλίου και εκτός από τη διεύθυνση παραγωγής σειράς ιστορικών και επιστημονικών ντοκιμαντέρ, ταινιών μικρού μήκους και διαφημιστικών spots, υπέγραψε και την επιμέλεια 60 επιστημονικών εκδόσεων του ΕΙΕ.

Κυρία Γραμματικοπούλου, λύστε μας τον γρίφο. Τι σας ενέπνευσε να οργανώσετε το «Φεστιβάλ Γρίφων» στο Καστελλόριζο;

Η ιδέα να διοργανώσω κάτι στο Καστελλόριζο ξεκίνησε με αφορμή την γνωριμία μου με τον Δρα Πανταζή Χούλη, μαθηματικό και ιδρυτή του Μουσείου Γρίφων Μεγίστης μια μεγάλη και αναγνωρισμένη φυσιογνωμία παγκοσμίως στα μαθηματικά. Είχα ακούσει για το ιδιαίτερο αυτό μουσείο, για τον ίδιο και τα όνειρά του, να αναδείξει το νησί του μέσα από πρωτοπόρες δραστηριότητες, να διευρύνει το Μουσείο του και να γίνει τόπος κατασκευής και διοχέτευσης γρίφων σε όλο τον Κόσμο. Τον κάλεσα σε δύο φεστιβάλ στην Αθήνα και πραγματικά εντυπωσιάστηκα από αυτόν και τον αγώνα του να προσφέρει στον τόπο του. Αποφάσισα λοιπόν να βοηθήσω και εγώ την προσπάθειά του με τον τρόπο που γνωρίζω. Με κίνητρα την αγάπη μου και το ενδιαφέρον μου για τα παιδιά, αλλά και με τη βαθειά πεποίθηση, ότι πρέπει να ενισχύσουμε τα ακριτικά μας νησιά.

Το τριήμερο 24-26/9 δεν το επιλέξαμε τυχαία, αλλά με βάση το σκεπτικό ότι τα παιδιά θα έχουν γυρίσει στο σχολείο, ο τουρισμός θα είναι λιγοστός και το ενδιαφέρον για συμμετοχή, πιστεύουμε, πως θα είναι μεγάλο.

Σε τι κοινό απευθύνεστε; Θα μπορεί ο οποιοσδήποτε να παρακολουθήσει αυτό το «επιστημονικό συμπόσιο-φεστιβάλ»;

Απευθυνόμαστε κυρίως σε μαθητές, αλλά και σε όποιον άλλον ενδιαφέρεται, άσχετα από το μορφωτικό του επίπεδο. Αρκεί η περιέργεια και το ενδιαφέρον για την επιστήμη. Το Φεστιβάλ θα είναι κατά κύριο λόγο διαδραστικό. Μας ενδιαφέρει να σπάσουμε τον πάγο και να κεντρίσουμε το ενδιαφέρον του κοινού χρησιμοποιώντας ένα αλλιώτικο τρόπο. Τον επιστημονικό λόγο και τρόπο σκέψης τον απλουστεύουμε μέσα από το παιχνίδι, το θέατρο, τη μουσική, το πείραμα, τους γρίφους.

Είναι γνωστό ότι έχετε αφιερώσει την επαγγελματική σας ζωή στο χώρο της επικοινωνίας και της επιστήμης. Πώς ακολουθήσατε αυτό τον δρόμο και γιατί;

Η αλήθεια είναι πως ήταν ένα αρκετό τολμηρό εγχείρημα. Τρία όμως ήταν τα καθοριστικά στοιχεία που με έστρεψαν προς τα εκεί. Η ενασχόλησή μου από 1993 με τον χώρο της επικοινωνίας της επιστήμης που ήταν άγνωστο πεδίο την εποχή εκείνη, ως υπεύθυνη του Προγράμματος «Επιστήμης Κοινωνία» του Εθνικού Ιδρύματος Ερευνών η οποία με έφερε σε επαφή με πολλούς και διακεκριμένους επιστήμονες και συνειδητοποίησα την ανάγκη, ότι η γνώση πρέπει να απλωθεί, μέσα από έναν άλλο τρόπο παρουσίασής της, όχι τόσο στενά ακαδημαϊκό, δηλαδή με χιούμορ, επινοητικότητα και ευφράδεια, που βοηθούσε το κοινό να αφομοιώσει καλύτερα και ευκολότερα την επιστημονική γνώση.

Δεύτερος λόγος ήταν η εμπλοκή μου στη διοργάνωση του Famelab (British Council), ενός διεθνούς διαγωνισμού για την ανάδειξη νέων ταλέντων στην επικοινωνία της επιστήμης και τέλος ήταν αγάπη μου για το Stand up Comedy.

Παρακινούμενη από το Stand up Comedy δημιουργήσατε το Stand up Science και τη μοναδική στην Ελλάδα ομάδα των Science Reactors. Ορίστε μας τι ακριβώς είναι το Stand up Science και ποιοι οι στόχοι της ομάδας αυτής;

Μια παράσταση από νέους επιστήμονες, στα χνάρια του Stand up Comedy, με ενδιαφέροντα επιστημονικά θέματα που μας απασχολούν καθημερινά, με στόχο την εξωστρέφεια της επιστήμης, τον επαναπροσδιορισμό της εικόνας του ερευνητή/επιστήμονα, και την προσέγγιση της επιστήμης με τρόπο εύληπτο, κατανοητό και κυρίως χιουμοριστικό.

Οι Science Reactors είναι μια ομάδα νέων επιστημόνων, που προέρχονται από διάφορους επιστημονικούς τομείς τόσο των ανθρωπιστικών όσο και των θετικών επιστημών, με ταλέντο στην Επικοινωνία της Επιστήμης. Δουλεύουν συλλογικά με στόχο να κεντρίσουν, με τρόπο διασκεδαστικό, την περιέργεια, αλλά και την αγάπη του νεανικού, κυρίως, κοινού για την επιστήμη. Οι επιστήμονες λοιπόν, ανεβαίνουν στη σκηνή και παρουσιάζουν δύσκολα επιστημονικά θέματα με χιούμορ και διασκεδαστικές ιστορίες.

Η επιστήμη και η τέχνη τελικά συναντώνται;

Ασφαλώς η Τέχνη και Επιστήμη αλληλοσυμπληρώνονται και μπορούν να συνεργαστούν. Είναι μύθος πως είναι δυο κόσμοι τελείως ξεχωριστοί. Μαζί βρίσκουν τον τρόπο να μαγεύουν το κοινό και να το οδηγούν σε διαφορετικά μονοπάτια. Η επιστήμη και η τέχνη συνδέονται με πιο πολλά στοιχεία απ’ όσα φανταζόμαστε! (βλ. έκθεση του Van Gogh το πρόγραμμα art@CMS του CERN, κ.ά.) Στο πλαίσιο αυτό θελήσαμε να δώσουμε και εμείς ένα άλλο στίγμα και να συμβάλλουμε στην επικοινωνία της επιστήμη …αλλιώς

Κοσμάς Γαζέας, μελετητής των άστρων από τη γειτονιά του ήλιου μας

Ο Δρ Κοσμάς Γαζέας, παιδί ακόμα, αγνάντευε τα αστέρια με ένα ζευγάρι κιάλια στο σκοτεινό ουρανό της Καστοριάς και αυτό συνεχίζει να κάνει μέχρι σήμερα ως Λέκτορας Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ με ένα πολύ πλούσιο ερευνητικό έργο που αντικατοπτρίζεται από το μεγάλο αριθμό επιστημονικών δημοσιεύσεων σε ποικιλία αστρονομικών εφαρμογών, ενώ η αγάπη και το ενδιαφέρον του για τη διάδοση της αστρονομίας στο ευρύ κοινό τον ώθησε να ασχοληθεί με την επικοινωνία της επιστήμης.

Τα τελευταία χρόνια έχει δώσει πλήθος ομιλιών σε σχολεία, συλλόγους, πανεπιστήμια και άλλους φορείς, ενώ αποτελεί ενεργό μέλος της ομάδας διοργάνωσης του Athens Science Festival. Με καταγωγή από την Καστοριά όπου έζησε τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια σπούδασε Φυσική στο ΑΠΘ και πήρε το μεταπτυχιακό και διδακτορικό του δίπλωμα στην Παρατηρησιακή Αστροφυσική του ΕΚΠΑ. Η μετα-διδακτορική του έρευνα πραγματοποιήθηκε στο Harvard-Smithsonian Center for Astrophysics (CfA) στις ΗΠΑ, όπου εργάστηκε με εικόνες του διαστημικού τηλεσκοπίου Hubble (NASA). Στη συνέχεια, εργάστηκε στην Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (European Space Agency – ESA) στην Ολλανδία, με κατεύθυνση τη διαστημική οπτική και τεχνολογία.

Σήμερα ο Δρ Γαζέας είναι Λέκτορας Αστροφυσικής στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ. Το εκπαιδευτικό και ερευνητικό του έργο εστιάζεται στην αστρονομική παρατήρηση διπλών εκλειπτικών αστέρων, υπερκαινοφανών, blazar, μελανών οπών και άλλων εξωτικών αντικειμένων στο σύμπαν, καθώς παράλληλα ασχολείται με την αστεροσεισμολογία, τη διαστημική τεχνολογία, την εφαρμοσμένη οπτική και την αστρονομική οργανολογία.

Παράλληλα με την ερευνητική του δραστηριότητα, η αγάπη του για το Διάστημα τον οδήγησε να λάβει μέρος και στη διαδικασία επιλογής αστροναυτών της ESA το 2008. Κατάφερε να φτάσει σε τελικό στάδιο επιλογής, αφού κρίθηκε ως ένας από τους 500 επικρατέστερους υποψηφίους διεθνώς. Επί σειρά ετών (2000-2020) διεξάγει ερευνητικές αστρονομικές παρατηρήσεις από το Πανεπιστημιακό Αστεροσκοπείο Αθηνών (UOAO) και πραγματοποιεί τις εκδηλώσεις για το κοινό με τίτλο «Βραδιές Κοινού – Αστρονομία για Όλους» στο Τμήμα Φυσικής του ΕΚΠΑ.

Κύριε Γαζέα, θα συμμετάσχετε και εσείς στο 1ο Φεστιβάλ Γρίφων, από 24 έως 26 Σεπτεμβρίου 2021 όπου θα παρουσιάσετε μαζί με τους συνεργάτες σας τη διαδραστική έκθεση για το πλανητικό σύστημα «Planets In Your Hand». Τι σκέψεις και συναισθήματα σας δημιούργησε αυτή η εξαιρετική πρωτοβουλία;

Η συμμετοχή της ομάδας του «Planets In Your Hand» στο 1ο Φεστιβάλ Γρίφων είναι μια εξαιρετική ευκαιρία να διαδώσουμε τη γνώση της Αστρονομίας και ειδικά της Πλανητολογίας σε έναν ακριτικό τόπο και σε ανθρώπους που δεν έχουν άμεση ή εύκολη πρόσβαση σε μεγάλα αστικά κέντρα. Μια τέτοια ευκαιρία γεμίζει χαρά και ενθουσιασμό τα μέλη της ομάδας μου, αλλά κι εμένα προσωπικά.

Πώς ξεκίνησε η ιδέα για το «Planets In Your Hand»;

Η ιδέα της έκθεσης «Planets In Your Hand» προέκυψε το 2017, σε μια από τις τακτικές συναντήσεις της ερευνητικής μου ομάδας στο Πανεπιστήμιο. Στη συνάντηση αυτή συζήτησα με τους φοιτητές μου το ενδεχόμενο συμμετοχής μας στον διαγωνισμό του Europlanet Funding Scheme 2017. Μέσα σε λίγα λεπτά, οι πολύ ενδιαφέρουσες ιδέες που έπεσαν στο τραπέζι οδήγησαν στην ιδέα της δημιουργίας μιας φορητής έκθεσης με τη μορφή κάδρων, όπου θα παρουσιάζονται οι επιφάνειες των 8 πλανητών του Ηλιακού Συστήματος, αναδεικνύοντας τα βασικά χαρακτηριστικά τους: Τη θερμοκρασία, το φωτισμό, τον άνεμο και το στερεό ανάγλυφο στους γήινους πλανήτες. Ο βασικός στόχος της έκθεσης όμως δεν ήταν απλά η κατασκευή ενός αισθητικά όμορφου συνόλου πλανητικών επιφανειών.

Η έκθεση σχεδιάστηκε και κατασκευάστηκε με γνώμονα τη διάδοση της γνώσης γύρω από το πεδίο της πλανητικής εξερεύνησης, δίνοντας την ευκαιρία ακόμη και σε άτομα με περιορισμένη όραση να επισκεφτούν την έκθεση και να αγγίξουν τις επιφάνειες σε μία μοναδική διαδραστική εμπειρία.

Τι είναι το πιο σημαντικό που πρέπει να γνωρίζουμε για το Ηλιακό Σύστημα;

Η εξερεύνηση των πλανητών αναδεικνύει συνεχώς νέα στοιχεία, που ήταν εντελώς άγνωστα σε εμάς πριν λίγα χρόνια. Καθημερινά ανακαλύπτουμε πράγματα που εντυπωσιάζουν με την ποικιλία, που δημιουργήθηκαν οι πλανήτες και εξελίχθηκαν μέσα σε 4,5 δισεκατομμύρια χρόνια. Ανάμεσα στα πιο σημαντικά ευρήματα των τελευταίων ετών είναι η ανακάλυψη τεράστιας ποσότητας νερού σε δορυφόρους του Δία και του Κρόνου. Το γεγονός αυτό αποδεικνύει ότι το νερό συναντάται συχνά στους πλανήτες και τους δορυφόρους του Ηλιακού Συστήματος και δίνει ελπίδες για τον αποικισμό άλλων ουρανίων σωμάτων της γειτονιάς μας.

Απέχουμε χιλιάδες έτη φωτός από πολλούς πλανήτες. Αυτό μεταφράζεται σε γλώσσα απλή, ότι δεν θα καταφέρουμε ποτέ να φτάσουμε τόσο μακριά;

Ενα ταξίδι στους πλανήτες του Ηλιακού Συστήματος μπορεί να διαρκέσει μερικούς μήνες ή λίγα χρόνια. Ειδικά σχεδιασμένα ρομποτικά διαστημόπλοια έχουν καταφέρει να ταξιδέψουν σε όλους τους πλανήτες της γειτονιάς μας. Παρόλα αυτά δεν έχουμε καταφέρει να επισκεφτούμε άλλα πλανητικά συστήματα έξω από το δικό μας. Κάτι τέτοιο θα απαιτούσε εκατοντάδες ή και χιλιάδες χρόνια ταξιδιού με την υπάρχουσα τεχνολογία. Η επίσκεψη του ανθρώπου σε άλλους πλανήτες είναι ακόμη πιο δύσκολη, καθώς ο άνθρωπος είναι πολύ πιο απαιτητικός από ένα άψυχο διαστημόπλοιο. Είναι ακόμη μεγάλη πρόκληση η επίσκεψη του ανθρώπου σε κάποιο γειτονικό πλανήτη, όπως για παράδειγμα στον Άρη, καθώς ένα τέτοιο ταξίδι θα απαιτούσε τουλάχιστον 2 χρόνια για να πραγματοποιηθεί, συμπεριλαμβάνοντας και την επιστροφή πίσω στη Γη.

Τι σημαίνει το Καστελλόριζο για σας;

Το Καστελλόριζο είναι ένα νησί με πολύ σπουδαία γεωπολιτική σημασία για τη χώρα μας. Είναι αισθητά απομακρυσμένο από την ηπειρωτική χώρα και αυτό καθιστά δύσκολη την άμεση επαφή των κατοίκων με τα μεγάλα αστικά κέντρα. Ταυτόχρονα όμως, είναι ένα πανέμορφο μέρος, ένα πραγματικό διαμάντι της Ελλάδας, που σίγουρα όσοι το επισκεφθούν θα αποκομίσουν τις καλύτερες εντυπώσεις. Για μένα το Καστελλόριζο υπήρξε για χρόνια ο προορισμός των θερινών διακοπών μου. Είναι ένας τόπος ηρεμίας, γαλήνης και εσωτερικής αναζήτησης. Είναι ένα μέρος, που έχω βαθειά χαραγμένο στην καρδιά μου και το σκέφτομαι πάντα με ένα χαμόγελο.

Γιατί αστροφυσικός; Τυχαία, προδιάθεση ή επιρροή;

Από μαθητής είχα έμφυτη κλίση στις θετικές επιστήμες. Τα Μαθηματικά, η Φυσική, η Χημεία, η Βιολογία, η Γεωλογία αλλά και γενικότερα οι επιστήμες της επιστημονικής αναζήτησης ήταν κάτι που ανέκαθεν με συνάρπαζε. Η επιλογή μου να γίνω Αστροφυσικός ήταν συνειδητή από νεαρή ηλικία, καθώς η έρευνα του Σύμπαντος με συνάρπαζε από τότε που ήμουν παιδί. Η ενασχόληση με την ακαδημαϊκή έρευνα στο Πανεπιστήμιο Αθηνών συνδυάζεται με τον ενθουσιασμό που επιδεικνύω για τη διάδοση της αστρονομικής γνώσης στα παιδιά και τους φοιτητές που παρακολουθούν τις διαλέξεις μου. Η επικοινωνία της επιστήμης, η διάχυση της επιστημονικής γνώσης στους νέους επιστήμονες είναι κάτι που θεωρώ πολύ σημαντικό κομμάτι της παιδείας γενικότερα.

Ενας καθηγητής Πανεπιστημίου δεν αρκεί να είναι καλός ερευνητής, εάν δεν μπορεί να μεταλαμπαδεύσει τις γνώσεις του, εάν δεν μπορεί να εμπνεύσει τη νέα γενιά επιστημόνων και εάν δεν μπορεί να επικοινωνήσει με απλό και κατανοητό τρόπο με το ευρύ κοινό. Αυτό φροντίζω να το υπηρετώ στο μέγιστο δυνατό τρόπο μέσα από εκπαιδευτικές δράσεις στο Πανεπιστήμιο, σε συνδυασμό με άλλους φορείς εκπαίδευσης και έρευνας.

Μια από αυτές τις δράσεις είναι και το πρόγραμμα «Planets In Your Hand», με το οποίο θα συμμετέχω φέτος μαζί με μέλη της ομάδας μου στο 1ο Φεστιβάλ Γρίφων στο Καστελλόριζο.

Πώς θα περιγράφατε την επαφή σας με τον νυχτερινό ουρανό; Ως αστροφυσικός έχετε μια πιο «πεζή» αντιμετώπιση από τη δική μας, που η άγνοια μάς κάνει να τον ωραιοποιούμε ή να τον φοβόμαστε;

Κάθε άλλο. Η γνώση που έχω αποκτήσει έπειτα από τόσα χρόνια έρευνας μου προκαλεί ολοένα και περισσότερο ενθουσιασμό όταν κοιτάζω τον νυχτερινό ουρανό. Κάθε γωνιά του Σύμπαντος που κοιτώ με το τηλεσκόπιο ή με γυμνό μάτι είναι μια ιστορία για μένα. Μια ιστορία εξέλιξης δισεκατομμυρίων ετών, που έφτασε στα μάτια μας σήμερα, επεξεργάστηκε, αναλύθηκε και κατέληξε σε ένα λογικό συμπέρασμα, συνδυάζοντας τη θεωρητική γνώση με την αστρονομική παρατήρηση. Η αστρονομική παρατήρηση είναι ο θεμελιώδης λίθος της Αστρονομίας και της Αστροφυσικής. Χωρίς την παρατήρηση δε θα γνωρίζαμε τίποτα από αυτά που ξέρουμε για το Σύμπαν και δεν θα είχαμε την ανάγκη να δημιουργήσουμε θεωρίες για να ερμηνεύσουμε κανένα φαινόμενο. Η αστρονομική παρατήρηση είναι αυτή που παρέχει νέες πληροφορίες στους επιστήμονες, και προσφέρει συνεχώς την ευκαιρία για νέες ανακαλύψεις και την καταγραφή συγκλονιστικών και όμορφων φαινομένων.

Θα θέλατε να ταξιδέψετε στο Διάστημα; Εστω ιδεατά πού και γιατί;

Θα ήθελα να ταξιδέψω παντού! Σαν ερευνητής έχω έντονη την επιθυμία της αναζήτησης και της εξερεύνησης του αγνώστου. Μου αρέσουν άλλωστε τα ταξίδια και ταξιδεύω συχνά σε όλες τις γωνιές του πλανήτη μας. Ιδεατά θα ήθελα να επισκεφτώ τους πλανήτες και τους δορυφόρους του Ηλιακού Συστήματος, να γνωρίσω από κοντά τις συνθήκες που επικρατούν σε αυτούς, να μάθω από το μεγαλείο του Σύμπαντος και να ζήσω συναρπαστικές εμπειρίες που θα γεμίσουν το μυαλό μου με όμορφες εικόνες. Πολύ βασικό όμως είναι αυτό το ταξίδι να τελειώσει με την επιστροφή στη Γη, ώστε να μοιραστώ με όλους τους υπόλοιπους ανθρώπους τις εικόνες και τις ιστορίες από αυτήν τη συναρπαστική εμπειρία και να μεταλαμπαδεύσω στις επόμενες γενεές τη γνώση που θα αποκομίσω. Αυτό για μένα θα είναι μια πραγματική ευτυχία και μια επιτυχής αποστολή σαν άνθρωπος και σαν επιστήμονας.

Αν συναντιόσασταν με μια μορφή εξωγήινης ανώτερης μορφής ζωή και είχατε τη δυνατότητα να συνομιλήσετε τι θα ρωτούσατε;

Η συνεχής αναζήτηση ζωής στο Σύμπαν θέτει αναπόφευκτα το ερώτημα εάν είμαστε μόνοι ή υπάρχουν και αλλού οι κατάλληλες συνθήκες για την ανάπτυξη ζωής όπως τη γνωρίζουμε στον πλανήτη μας. Η πλανητική εξερεύνηση μελετά με λεπτομέρεια τις συνθήκες δημιουργίας και εξέλιξης των πλανητών του Ηλιακού Συστήματος και των δορυφόρων τους, ενώ η έρευνα για την ανακάλυψη εξωπλανητών αποσκοπεί στην εύρεση άλλων πλανητών όπως και η Γη μας.

Το μυστικό του Σύμπαντος που θα ήθελα να μάθω είναι εάν είμαστε μόνοι, εάν υπάρχουν κι άλλα όντα σαν κι εμάς, εάν έχουν φιλικές διαθέσεις και την πρόθεση για επικοινωνία και ανταλλαγή γνώσεων σε θέματα τεχνολογίας, ώστε να μάθουμε από αυτά και να μάθουν και αυτά από εμάς. Ίσως μελλοντικά να καταφέρουμε να ταξιδέψουμε πιο γρήγορα στο Διάστημα, να αναπτύξουμε νέες τεχνολογίες και να εντοπίσουμε προορισμούς, που θα μπορούσαν να φιλοξενήσουν τη ζωή.

Ταυτόχρονα, η γνώση αυτή μπορεί να οδηγήσει σε νέες μεθόδους εξοικονόμησης ενέργειας στον δικό μας πλανήτη, με απώτερο σκοπό τη διάσωση του δικού μας σπιτιού, ώστε η Γη να λειτουργήσει ως ένα είδος πρότυπου τόπου δημιουργίας και φιλοξενίας της ζωής.

Ποια είναι η ωραιότερη ανάμνηση από τα παιδικά σας χρόνια ή τα χρόνια γενικά που ζήσατε στην Καστοριά;

Στην Καστοριά έζησα τα παιδικά και εφηβικά μου χρόνια. Ανάμεσα στις ατελείωτες και υπέροχες αναμνήσεις που μπορεί να έχει κάποιος από το μέρος όπου μεγάλωσε σαν παιδί, θυμάμαι χαρακτηριστικά τις πρώτες μου εξορμήσεις στη φύση και τις παρατηρήσεις του νυχτερινού ουρανού με ένα ζευγάρι κιάλια που είχα δανειστεί από τον πατέρα μου. Ο σκοτεινός ουρανός της Καστοριάς, οι ιδανικές συνθήκες για αστρονομική παρατήρηση και ο ενθουσιασμός των πρώτων μου «ανακαλύψεων» στο πεδίο της Αστρονομίας είναι από τις ομορφότερες αναμνήσεις που έχω από εκείνα τα χρόνια.

Πλανήτης Γη ή κάπου αλλού. Θα μπορούσατε να ζήσετε την υπόλοιπη ζωή σας σε άλλο πλανήτη για να κάνετε έρευνες;

Η έρευνα της Αστροφυσικής δε γνωρίζει σύνορα ή άλλου είδους όρια. Η δική μου έρευνα εστιάζεται στην παρατήρηση του νυχτερινού ουρανού και τη μελέτη της εξέλιξης των αστέρων. Με αυτό το σκεπτικό, δεν θα είχα κανέναν περιορισμό να ζήσω σε οποιονδήποτε πλανήτη εντός ή και εκτός του Ηλιακού Συστήματος για να κάνω την έρευνά μου. Ο Ηλιος μας, το δικό μας αστέρι, είναι ένας απλός νάνος ανάμεσα στα δισεκατομμύρια αστέρια που περιλαμβάνει ο Γαλαξίας μας. Υπάρχουν χιλιάδες περιοχές στον Γαλαξία με εξωτικά αντικείμενα, μαύρες τρύπες, αστέρες νετρονίων, διπλά ή πολλαπλά αστρικά συστήματα, νεφελώματα, που σίγουρα θα προσέφεραν μια συναρπαστική εμπειρία για κάποιον που θα ήθελε να ζήσει την περιπέτεια. Αλλά δεν είναι όλα τόσο ασφαλή, όσο είναι η γειτονιά του Ηλιου μας. Ενώ λοιπόν θα μπορούσα να ζήσω σε κάποια άλλη γωνιά του Σύμπαντος, θα προτιμούσα να κάνω την έρευνά μου από την ασφάλεια που μας παρέχει το πλανητικό μας σύστημα.

e-mail: [email protected]

web page: http://users.uoa.gr/~kgaze

Δράσεις του Φεστιβάλ Γρίφων

Ενδεικτικά αναφέρονται οι δράσεις που έχουν μέχρι στιγμής προγραμματιστεί να ενταχθούν στο 3ήμερο φεστιβάλ:

1. Ελληνικό Κέντρο Θαλασσίων Ερευνών. Ερευνητές του σε συνεργασία με ερευνητές από το Ενυδρείο Κρήτης θα παρουσιάσουν καινοτόμες δράσεις με θέμα το θαλάσσιο περιβάλλον.

2. Ινστιτούτο Παστέρ– παρουσιάσεις με αντικείμενο τη βιολογία (ιοί, μικρόβια, κ.ά.) και την προστασία της δημόσιας υγείας.

3. Κοσμάς Γαζέας, αστροφυσικός (Λέκτορας στο Τμήμα Αστροφυσικής ΕΚΠΑ). Θα μιλήσει για το σύμπαν και με 2 φοιτητές του θα παρουσιάσουν τη διαδραστική του έκθεση Planets In Your Hand.

4. Πειράματα Φυσικής και Χημείας – από τον Δημήτρη Κονιδιτσιώτη. Δημιουργό του «Science is fun». Με την υποστήριξη της Ένωσης Ελλήνων Φυσικών.

5. Ιδρυμα Ευγενίδου/Κέντρο Επιστήμης και Τεχνολογίας.

6. Μία διαδραστική παράσταση με μαθηματικά τεχνάσματα (διάρκεια 90 ́, για παιδιά 10+ και για ενήλικες, σύνολο συμμετεχόντων: απεριόριστο).

7. Ενα εργαστήριο Χημείας (1 ή 2 sessions, διάρκεια 90 ́, απευθύνεται σε παιδιά 6-13 ετών, σύνολο συμμετεχόντων: 12 παιδιά ανά session).

8. Μαθήματα ρομποτικής/stem από τη Διερευνητική Μάθηση, η οποία τα τελευταία χρόνια βραβεύεται σε διεθνείς διαγωνισμούς ρομποτικής.

9. Κυνήγι Θησαυρού – από το «Πλήρωμα 94», μία ομάδα 21 συμμετεχόντων από την Πάτρα με εμπειρία στη διοργάνωση παιχνιδιών πλοήγησης. Θα οργανώσουν εναλλακτικές δράσεις που θα απευθύνονται σε διάφορες πληθυσμιακές ομάδες (μαθητές όλων των βαθμίδων, κατοίκους του νησιού, επισκέπτες, ολιγομελείς ή πολυπληθείς ομάδες, ποικίλες ή ανάμικτες κ.ά.). Η φύση των γρίφων μπορεί επίσης να προσαρμοστεί (απλοί, σύνθετοι, επιστημονικοί, θεματικοί κ.λπ.). Θα είναι, λοιπόν, μία σειρά «Κρυμμένων Θησαυρών» απόλυτα ταυτισμένων με τις ανάγκες, τις επιθυμίες και τις θεματικές του προγράμματος.

10. Stand up Science – από την ομάδα των ταλαντούχων νέων επιστημόνων Science Reactors. Παρουσίαση σύγχρονων επιστημονικών θεμάτων με τρόπο χιουμοριστικό (ρομποτική, πληροφορική, υγεία, αστροφυσική, κ.α.) που αγγίζουν την καθημερινότητά μας.

11. Μουσικο-θεατρικό εργαστήριο γραφής και Καραγκιόζη από την ηθοποιό Φωτεινή Μπαξεβάνη και τον Χρήστο Στανίση, καλλιτέχνη Θεάτρου Σκιών.

12. Παράσταση Καραγκιόζη: «Ο Καραγκιόζης και ο γρίφος του ’21 στο Καστελλόριζο».

13. Δράσεις από τον Πανταζή Χούλη, ιδρυτή του Μουσείου Γρίφων:

14. Ξενάγηση στο Μουσείο Γρίφων.

15. Παρουσίαση των γρίφων μέσα από απλές ομιλίες («Δούρειος Γρίφος», «Αρχιμήδους Οστομάχιον»), bonus μια σφαιρική διάλεξη με 300 slides για το Καστελλόριζο (ιστορία, μνημεία, πανίδα, χλωρίδα, κ.τ.λ.).

16. Ξενάγηση στο βουνό όπου έχει πάρα πολλά μονοπάτια.

17. Ο Καθηγητής Πανεπιστημίου Κρήτης Μιχάλης Λάμπρου: Θα προσεγγίσει τα μαθηματικά μέσω διασκεδαστικών αφηγήσεων.

18. Ο Μιχάλης Τούλουζας (πολυβραβευμένος κατασκευαστής γρίφων, Μέλος του Διεθνούς Οργανισμού Γρίφων) θα παρουσιάσει μια εντυπωσιακή έκθεση με δείγματα των βραβευμένων γρίφων του.

19. Ο Μιχάλης Περάκης (μαθηματικός, με τη μεγαλύτερη συλλογή αστρονομικών εργαλείων στην Ελλάδα) θα διοργανώσει μια μοναδική «βραδιά αστροπαρατήρησης», όπως μόνο ο ίδιος ξέρει να παρουσιάζει.

Βρισκόμαστε στο ερευνητικό στάδιο για τη διοργάνωση συναυλίας από μουσικά σύνολα με παραδοσιακή νησιώτικη μουσική της περιοχής στο κλείσιμο του φεστιβάλ.