Οι αποκαλούμενες αστικές δημοκρατίες στον πλανήτη αναδεικνύουν όλο και περισσότερο τα τρωτά τους, την αχίλλειο πτέρνα τους, βασικά την πραγματική τους φυσιογνωμία, ότι δηλαδή, όλες είναι δημοκρατίες κατ’ όνομα. Εχουν, δηλαδή, το όνομα αλλά όχι τη χάρη. Οι εικόνες που παρακολουθούμε στις οθόνες της τηλεόρασης με την περίπτωση του Τραμπ είναι τραγελαφικές και προμηνύουν, όχι μόνον για τις ΗΠΑ, για όλο τον κόσμο, ότι τα χειρότερα έρχονται. Η περίπτωση της αμερικανικής κατάστασης δεν αποτελεί καλό παράδειγμα και αναδεικνύει τις τάσεις προς μια κατεύθυνση χωρίς επιστροφή.

Στην Ευρώπη ο κίνδυνος του πολέμου, από τότε που ο Πούτιν άρχισε τον πόλεμο στην Ουκρανία, πλανάται παντού, ενώ στα μητρώα του ΟΗΕ η Ρωσία είναι καταγραμμένη ως δημοκρατία. Εάν κανείς διαβάσει τον κατάλογο θα εντυπωσιαστεί με τον μεγάλο αριθμό «δημοκρατιών» που διαθέτει ο πλανήτης. Και τι δημοκρατίες; Δημοκρατίες για όλα τα γούστα, όπως σαν αυτή του Ιράν που διαθέτει επιθετικό προσδιορισμό: ισλαμική δημοκρατία. Διάολε, άμα έχεις χριστιανοδημοκρατίες, γιατί όχι και ισλαμικές. Αχ μονάκριβή μου δημοκρατία όλοι σε πολεμούν ή σε αγνοούν αλλά το όνομά σου κανείς, γιατί τους βολεύει. Αλλωστε το ομιλείν δημοκρατικά ακούγεται καλά.

Η κατάσταση, πάντως, στις ΗΠΑ δείχνει να αγριεύει ξανά. Ο διχασμός της αμερικανικής κοινωνίας είναι πλέον βαθύς και αυτή η κατάσταση εμπνέει σοβαρές ανησυχίες σε όλη την οικουμένη. Σε μια πραγματική δημοκρατία ο λαός δεν διχάζεται αλλά συζητά και μπορεί να διαφωνεί με τις απόψεις της άλλης πλευράς, όμως ο σεβασμός της διαφορετικής άποψης είναι δεδομένος. Αυτή η κατάσταση που επικρατεί σήμερα δεν συνάδει με δημοκρατικό πολίτευμα. Στα χαρτιά υπάρχει, αλλά στην πράξη αυτό δεν φαίνεται να ισχύει και το ερώτημα που προκύπτει είναι, γιατί αφού σε τακτά χρονικά διαστήματα γίνονται εκλογές σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους νόμους η δημοκρατία δεν υφίσταται; Γιατί μη μου πει κανείς πως η απόβαση του όχλου στο Κογκρέσο μπορεί να χαρακτηριστεί ως δημοκρατική πράξη.

Είναι προφανές ότι η διεξαγωγή εκλογών, που επιλέχτηκε και χρησιμοποιείται, διαχρονικά, ως το μέσο διά του οποίου θεωρείται ότι είναι δυνατή η ικανοποίηση των αξιωματικών αρχών του δημοκρατικού πολιτεύματος, στην πράξη δεν ανταποκρίνεται καθόλου ικανοποιητικά. Αποδεικνύεται, με βάση τα αποτελέσματα, ότι οι εκλογές ως μέσο ικανοποίησης των αξιωματικών αρχών της δημοκρατίας είναι άκρως ακατάλληλον.

Σαν να μην έφτανε η ακαταλληλότητα του μέσου, του φορέσανε και ζουρλομανδύες, όπως τα εκλογικά συστήματα, με αιτιολογία την κυβερνησιμότητα της χώρας, με αποτέλεσμα μεγάλα ποσοστά ψηφοφόρων να μην διαθέτουν ούτε στο Κογκρέσο ούτε στην κυβέρνηση στοιχειώδη εκπροσώπηση. Και αυτό να θεωρείται δίκαιο και ηθικό, όταν σε δημοκρατικό πολίτευμα η εκπροσώπηση όλων των πολιτών είναι επιβεβλημένη.

Συμπέρασμα: Αυτό που διαδραματίζεται δεν έχει σχέση με τη δημοκρατία. Οτιδήποτε άλλο είναι εκτός από δημοκρατία.

Είναι προφανές ότι κάποιοι ισχυροί παράγοντες δεν ήθελαν τη δημοκρατία ως πολίτευμα της χώρας. Ηθελαν ένα πολίτευμα που να φαίνεται σαν δημοκρατία και η επιλογή του μέσου για το οποίο δεν πάλεψαν και πολύ να το επιτύχουν ήταν η χρήση των εκλογών για την ανάδειξη των πολιτικών αξιωματούχων. Αυτό τους οδήγησε στην επιλογή του ρεπουμπλικανικού συστήματος των Λατίνων. Το επιχείρημα ήταν ότι οι εκλογές εκφράζουν τη λαϊκή βούληση και όλοι αυτό το θεώρησαν αυτονόητο.

Είναι όμως έτσι; Δηλαδή, το αποτέλεσμα των εκλογών εκφράζουν τη λαϊκή βούληση ή εκφράζουν μια κατασκευασμένη από ειδικούς «λαϊκή» βούληση; ’Η, ακόμα χειρότερα, κάποιοι έχουν στο τσεπάκι τους τους πολιτικούς;

Στις εκλογές ξοδεύονται μυθικά ποσά για διαφήμιση κομματικών προγραμμάτων και υποψηφίων για τα διάφορα πολιτικά αξιώματα. Στις τελευταίες εκλογές των ΗΠΑ διάβασα πως το ποσό έφτασε τα 16 δισ. δολάρια! Αυτές τις μέρες μια μέση προεκλογική δραστηριότητα ενός υποψηφίου βουλευτή στην περιοχή της Αθήνας κοστίζει 100 χιλιάδες ευρώ. Αντιλαμβάνεται κανείς ότι το πολιτικό άθλημα είναι για πλούσιους υποψήφιους ή για υποψήφιους που διαθέτουν τους κατάλληλους χορηγούς. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΗΕ, το παραγόμενο μαύρο χρήμα στον πλανήτη ανέρχεται ετησίως σε 1,5 τρισ. δολάρια από τα οποία το 1 τρισ. ξοδεύεται για εξαγορά κυβερνητικών αξιωματούχων.

Τα κόμματα και οι υποψήφιοι ξοδεύουν αυτά τα μυθικά ποσά για να γίνουν γνωστά/οί στους ψηφοφόρους. Αυτό, πέρα από τις προσωπικές επαφές, επιτυγχάνεται διά της διαφήμισης σε τηλεοράσεις και άλλα συναφή μέσα, τα οποία στις ΗΠΑ είναι κυρίως ιδιωτικά. Ποιοι μπορούν να επενδύουν σε ΜΜΕ και συναφείς οργανισμούς; Προφανώς αυτοί που διαθέτουν τα απαραίτητα κεφάλαια. Ποιοι δημιουργούν τη μεγάλη αυτή αγορά στους εν δυνάμει επενδυτές. Μα οι ανάγκες των υποψηφίων να εκλεγούν στο αξίωμα και οι ανάγκες ανανέωσης της θητείας τους, δηλαδή ο επαγγελματισμός της πολιτικής. Ομως τα ΜΜΕ των ιδιωτών δεν τσεπώνουν μόνον τα κόστη των διαφημίσεων, τα οποία προέρχονται από χορηγίες, τα οποία στην πράξη πληρώνονται από τους καταναλωτές πολίτες που αγοράζουν τα προϊόντα των χορηγών των υποψηφίων, αλλά μπορούν και κατασκευάσουν αυτό που αποκαλούμε το είδος της κοινής γνώμης με αποτέλεσμα και με το αζημίωτο να ελέγχουν διά της κατασκευής της κοινής γνώμης την πολιτική και τους πολιτικούς. Οπότε με όλα αυτά που συμβαίνουν μπορεί κανείς να ισχυριστεί ότι το πολίτευμα είναι δημοκρατικό;

Για περισσότερα υπάρχει και το βιβλίο μου με τίτλο: «A Therapy for Dying Democracies», Dorrance Publishing Co. ή το ελληνικό με τίτλο: «Δούρειος Ιππος της Δημοκρατίας», εκδόσεις Αμμων.

* Ο Θεόδωρος Στάθης έζησε για χρόνια στις ΗΠΑ. Είναι πρώην βουλευτής Λάρισας με το ΠΑΣΟΚ, ενώ διετέλεσε υφυπουργός Εθνικής Αμυνας, αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού και υπουργός Γεωργίας. Είναι διδάκτωρ του Columbia University και πρόεδρος του Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών.