Δεν είναι δάκρυ κορομηλιάς ούτε χαμόγελο νούφαρου.

Ούτε φανέλα περιστεριού και μαντολίνο Σουλτάνου.

Ούτε μεταξωτή φορεσιά για το κεφάλι της φάλαινας.

Είναι πριόνι θαλασσινό που πετσοκόβει τους γλάρους

Νίκος Γκάτσος, Αμοργός (απόσπασμα)

Η γυναικεία ενδυμασία της Αμοργού, αποτελείται από μεταξωτό πουκάμισο με δαντέλες, φόρεμα και τζάκα (γιλέκο) από μεταξωτή στόφα και κεντημένο μαντίλι μέσης. Στα πόδια η γυναίκα φορά δερμάτινες κοντούρες (παντόφλες), ενώ το περίτεχνο στόλισμα του κεφαλιού αποτελείται από βαμβακερά και μεταξωτά μαντίλια.

«Φουτάς» (ο) λέγεται το άσπρο γυναικείο μαντίλι που φορούσαν όλες οι γυναίκες της Αμοργού. Η αναμαλλιάρα γυναίκα θεωρούνταν άσεμνη. Ο Μηλιαράκης (1884) γράφει: «αι νέαι (ενν. της Αμοργού) καλύπτουσι την κεφαλήν διά μεγάλου λευκού, λεπτού και διηνθισμένου, διαφανούς μανδηλίου, όπερ καθιστά έτι ωραιοτέρας τας λευκάς και ανθηράς μορφάς, τας πλήρεις υγείας, έτι δε ζωηροτέρας τους μέλανας αμυγδαλοειδείς οφθαλμούς και τας τοξοειδείς οφρύς».

Με αφετηρία τις πολυσχιδείς όψεις, την επίπονη εργασία κεντητικής με αντικείμενο μια παράδοση του νησιού που συνεχίζεται έως σήμερα και με πεδίο συνομιλίας τη φόρμα και την ύλη, τα μοτίβο και τους συμβολισμούς του παραδοσιακού αμοργιανού μαντηλιού, του φουτά, σχεδιάστηκε ένας εικαστικός διάλογος μεταξύ παλαιότερης και νεότερης δημιουργίας, με πηγή έμπνευσης το γυναικείο μαντήλι της παραδοσιακής ενδυμασίας της Αμοργού. Η έκθεση, σε διοργάνωση του Δήμου Αμοργού και της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης, εγκαινιάστηκε την Κυριακή 9 Ιουλίου 2023 με την επιμέλεια της Ιριδας Κρητικού, στο Λαογραφικό Μουσείο της Αμοργού, ένα από τα ωραιότερα στολίδια της Χώρας.

Ο τίτλος της έκθεσης προτείνεται από την επιμελήτρια Ιριδα Κρητικού ως ένα ανοιχτό πεδίο συνύπαρξης παλαιών και νέων συμβάντων και εικόνων, ανοιχτών διαλόγων ελαφριάς ύλης και αιωρούμενων επιτόπιων περιπάτων του βλέμματος και του νου, δίνοντας διακριτό τόπο σε πολυσχιδείς προσεγγίσεις και σε προφανείς ή και αθέατες συγκλίσεις και εσοχές μιας εκλεκτικής διαχρονικής εξιστόρησης που επιβεβαιώνει και ενδυναμώνει την οργανική συνέχεια της ελληνικής πρωτογενούς δημιουργίας.

«Η ζωτική σύνδεση του φουτά με την παραδοσιακή αμοργιανή γυναικεία ενδυμασία και την κεντητική παράδοση, με το Αμοργιανό σπίτι και τη γυναικεία υπόσταση αιωρούμενη μεταξύ θεατού και αθέατου, επιτρεπτού και απαγορευμένου, η κατανόηση της επίπονης χειρονακτικής διαδικασίας και η αποτίμηση της ενδοχώρας του μοναχικού γυναικείου χρόνου, η διάσωση ενός πρωτογενούς αλφαβηταρίου συμβόλων και η αποτύπωση της διαχρονίας, που διαπνέει τον διάκοσμο και τη χρήση, αποτελούν τους κύριους άξονες αναφοράς και έμπνευσης των συμμετεχόντων εικαστικών από ολόκληρη την Ελλάδα αλλά και από την Αμοργό, που εργαζόμενοι με διαφορετικά μέσα (κεντητική, ύφανση, ζωγραφική, γλυπτική, decoupage, μεταλλοτεχνία, design, ψηφιακά μέσα, εγκατάσταση κ.ά.), σύγχρονες και παραδοσιακές τεχνικές, χειροποίητη διαδικασία και πληθώρα υλικών, δημιουργούν πρωτότυπα έργα ιστορικής και ενδυματολογικής αναφοράς με εξέχουσες διαφορετικότητες. Τα έργα τους τοποθετούνται ως μικρές εμβόλιμες πτυχές παρουσίας και διαλόγου ανάμεσα στα μόνιμα εκθέματα του μουσείου», σημειώνει η επιμελήτρια  Ίρις Κρητικού με αφορμή την παρουσίαση της έκθεσης.

Στο πλαίσιο της έκθεσης, παράλληλες δράσεις όπως εκπαιδευτικά προγράμματα και εργαστήρια για παιδιά και ενήλικες, ενισχύουν με τρόπο διαδραστικό την ουσιαστική έννοια της κατανόησης της εξακολουθητικά αναβλύζουσας παράδοσης και την πολύτιμη διαχρονία των μέσων, των κωδίκων και των συμβόλων έκφρασης.

Το πρώτο εργαστήριο για ενήλικες στο πλαίσιο της έκθεσης, διοργανώθηκε στο Λαογραφικό Μουσείο τη Δευτέρα 10 Ιουλίου από τη συμμετέχουσα Αμοργιανή Ειρήνη Βεκρή, μετά από ξενάγηση που πραγματοποιήθηκε από την επιμελήτρια Ιριδα Κρητικού.

Στην έκθεση συμμετέχουν: Ειρήνη Βεκρή, Μαίρη Γαλάνη-Κρητικού, Χάρις Γαύρου, Μαρία Γέρουλα, Ειρήνη Γκόνου, Κρίστι Γρηγορίου, Μαρία Διακοδημητρίου, Ειρήνη Ζαΐμη, Κατερίνα Καλιτσουνάκη, Τίνα Καραγεώργη, Δήμητρα Κωνσταντινίδη, Μαρία Κώτσου, Σοφία Λαμπροπούλου, Λούλα Λεβέντη, Βαρβάρα Μαλτέζου, Μηνάς Μαυρικάκης, Ποθητή Μεντρινού, Άγαθα Μίγγου, Φραντζέσκα Μπούτση, Αλέκα Μυρίλλα  Σοφία Πάσχου, Βιβή Περυσινάκη, Κλάρα Πουλαντζά, Ιφιγένεια Σδούκου, Ελένη Σιούστη, Νίκος Τριανταφύλλου, Κλαίρη Τσαλουχίδη-Χατζημηνά, Εύη Φωστιέρη, Νίκος Χιωτίνης.

Διάρκεια έκθεσης έως 20 Σεπτεμβρίου 2023.

Ωρες λειτουργίας: Δε-Πα 8:30-15:30.

* Η έκθεση πραγματοποιείται με τη στήριξη της Διεύθυνσης Νεότερης Πολιτιστικής Κληρονομιάς και με τη στήριξη της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και τελεί υπό την αιγίδα του υπουργείου Πολιτισμού.