Μία οικογενειακή επιχείρηση αναψυκτικών Ελλήνων μεταναστών, του Στιβ (Σταύρος) Τζ. Σουράπα (Steve (Stavros) J. Sourapas) και της Ροζάν Γκόστοβιτς Ρόγιερ (Rosanne Gostovich Royer), είναι μια σύνθετη ιστορία που τραβάει αμέσως την προσοχή του αναγνώστη και τη διατηρεί μέχρι το τέλος.

Η ιστορία αυτή περιλαμβάνει τρεις γενιές της οικογένειας Σουράπα, ενώ παράλληλα προσφέρει μια λεπτομερή αλλά με σαφήνεια αποδιδόμενη περιγραφή των καθημερινών δοκιμασιών, των μακροχρόνιων δυσκολιών και της βαθιάς και διαρκούς ικανοποίησης που προσφέρει η διατήρηση μιας επιχείρησης αναψυκτικών.

Οι ερευνητές, σε όλο τον κόσμο, ονειρεύονται να βρουν τέτοιες λεπτομερείς αφηγήσεις οποιουδήποτε επιτυχημένου ζαχαροπλάστη, εστιάτορα ή άλλου αυτοδημιούργητου ανεξάρτητου επιχειρηματία – που να παρουσιάζουν τέτοιες καθημερινές (πόσω μάλλον γενεών) εμπειρίες σε πραγματικές συνθήκες.

Η ιστορία αυτής της διευρυμένης οικογένειας και των συλλογικών εμπειριών της παρασύρει τον αναγνώστη στην αφήγησή της από ένα ακόμη τεκμήριο. Αυτός ο σκληρόδετος τόμος έχει διαστάσεις 8 3/4″ x 11 1/4″ και 310 σελίδες από σκληρό γυαλιστερό εσωτερικό χαρτί. Το εν λόγω επιλεγμένο χαρτί προσφέρει την επιφάνεια με την οποία οι έγχρωμες φωτογραφίες και ακόμη και οι ασπρόμαυρες εικόνες μοιάζουν να ξεπηδούν από τη σελίδα με εκπληκτική καθαρότητα. Τεχνικά, αυτή η οπτική καθαρότητα οφείλεται στο βάρος και τη σύνθεση του χαρτιού. Το μελάνι ακουμπά την επιφάνεια αυτού του είδους χαρτιού σε στρογγυλό κύκλο (αντί για το σχήμα μπάλας ποδοσφαίρου που είναι τυπικό για το χαρτί των καθημερινών εφημερίδων), με αποτέλεσμα όλες οι εικόνες να ξεπηδούν οπτικά από τη σελίδα με μια σαφήνεια που σπάνια συναντάται στις καλύτερες εκδόσεις τέχνης υψηλής ποιότητας.

Η σύνθεση αυτής της ιστορίας πολλών γενεών δομείται ως εξής: Εισαγωγή – Ερχομός στην Αμερική – Εγκατάσταση στο Σιάτλ – Η οικογενειακή επιχείρηση – Η οικογένεια, οι εργαζόμενοι – Κοινοτικές και φιλανθρωπικές δράσεις – Ρυθμιστικά και νομικά ζητήματα – Συνδέσεις και βραβεία – Συνδρομές και επιχειρηματικές αναφορές – Επισκόπηση αναψυκτικών ΗΠΑ και Σιάτλ – Πώληση της επιχείρησης – Ο Στιβ Σουράπας, συλλέκτης – Η οικογένεια Σουράπα σήμερα – Χρονολόγιο (Χρονολόγιο επιχειρήσεων και οικογένειας Σουράπα) – στη συνέχεια, Ευχαριστίες, Βιβλιογραφία και αναφορές και Ευρετήριο. Αυτό το λιτό περίγραμμα αποκαλύπτει ελάχιστα για το πώς αυτή η συναρπαστικά γραμμένη αφήγηση είναι, ανά πάσα στιγμή, μια αφήγηση με πρώτο τον άνθρωπο.

Αυτή η ιστορία της οικογένειας και των επιχειρήσεων πηγαίνει σε άλλο επίπεδο χάρη στο σύνθετο οπτικό μείγμα κειμένου με ιστορικές φωτογραφίες, απολογισμούς εφημερίδων, επιμελώς επιλεγμένη επιχειρηματική χαρτούρα, διαγράμματα και αλληλογραφία, καταχωρίσεις ελληνικών επαγγελματικών καταλόγων, δείγματα διαφημίσεων και πλήθος φωτογραφιών προσώπων, αποκομμάτων εφημερίδων, μηχανημάτων επιχειρήσεων και γραφείων μας προσφέρει μια εκπληκτική συλλογή καταγραφών του πραγματικού κόσμου. Πέρα από την προφανή συμβολή αυτού του τόμου στις ελληνοαμερικανικές σπουδές, στην τοπική εμπορική ιστορία του Σιάτλ και σίγουρα σε όποιον ενδιαφέρεται για τη μακροχρόνια αμερικανική βιομηχανική ανάπτυξη και αλλαγή, o διά βίου ενθουσιασμός και η συλλογή του Σουράπα από διαφημίσεις, μπουκάλια και άλλα παρελκόμενα/αναμνηστικά σχετιζόμενα με τα αναψυκτικά καθιστούν αυτόν τον τόμο θησαυρό για συλλέκτες.

Παρ’ όλα αυτά, ο τόμος αυτός είναι πάντα μια ελληνοαμερικανική ιστορία, δεδομένου ότι ο Σουράπας αποδίδει ελεύθερα την επιτυχία της εταιρείας (και τη δική του) στο παράδειγμα που έδωσαν οι μετανάστες γονείς του και κατ’ επέκταση η ελληνική κοινότητα στην οποία μεγάλωσε. Δεδομένου ότι αυτή η ιστορία είναι -πάντα- μια εξαιρετικά λεπτομερής αφήγηση, ο Σουράπας φροντίζει πάντα να αναγνωρίζει την αφοσίωση και τη μακροχρόνια καθημερινή συνεισφορά των γενεών των αμερικανικής καταγωγής εργαζομένων της εταιρείας στο γραφείο και το εργοστάσιο. Οι ριζοσπάστες Ελληνες στην Ελλάδα (και αλλού) θα ήταν καλό να διαβάσουν προσεκτικά την πλήρη αναγνώριση του Σουράπα για το πώς η επιχείρηση εμφιάλωσης που ο ίδιος και η οικογένειά του διοικούσαν θα ήταν πολύ λιγότερο επιτυχημένη χωρίς την αφοσιωμένη προσοχή εκείνων που (τεχνικά) εργάζονταν για την οικογένειά του. Αν και αυτό μπορεί να φαίνεται μια κοινή λογική αναγνώριση της συμβολής των εργαζομένων, θα ήταν δύσκολο να βρει κανείς μια τέτοια επιχειρηματική αναφορά που να θέτει τη συμβολή των αφεντικών και των εργαζομένων σε ίση βάση.

Οι αναγνώστες που μπορεί να μην ενδιαφέρονται για τις ελληνοαμερικανικές πτυχές αυτής της αφήγησης, αλλά που είναι παθιασμένοι με τα ιστορικά αναμνηστικά, θα απολαύσουν ένα σπάνιο οπτικό θέαμα, καθώς ο Σουράπας υπήρξε συστηματικός συλλέκτης μπουκαλιών «Hines Root Beer», διαφημιστικών αφισών και άλλων τέτοιων πραγμάτων.

Σε συνδυασμό με φωτογραφίες από την αλληλογραφία που σχετίζεται με την επιχείρηση, σκηνές εργασίας, φορτηγά διανομής και εκδηλώσεις, μας προσφέρεται μια σύνθετη οπτική καταγραφή αυτής της ίδιας της εταιρείας που εκτείνεται σε τρεις γενιές.

Ο Σουράπας είναι πολύ σαφής σχετικά με το γεγονός ότι δεν θα ήταν σε θέση να γράψει μία τέτοια ιστορία γενεών αν οι γονείς του (και διάφορα άλλα μέλη της οικογένειας) δεν είχαν επίσης τη δυνατότητα να κρατούν αρχεία, φωτογραφίες επαγγελματικών εγγράφων και άλλα αντικείμενα στα οποία μπόρεσε να βασίσει την εξαιρετικά λεπτομερή αφήγησή του. Ηταν αυτό το προηγούμενο παράδειγμα εστίασης στις λεπτομέρειες και τα έγγραφα που εξασφάλιζαν αυτή την εστίαση που επηρέασε το δικό του ενθουσιασμό με τέτοια καθημερινά επιχειρηματικά αναμνηστικά.

Για όσους ασχολούνται με τους ελληνοαμερικανικούς ιστορικούς επιχειρηματικούς χώρους και τον πολιτισμό, είναι γνωστή η παρουσία των Ελλήνων μεταναστών και των απογόνων τους στην παραγωγή αναψυκτικών στο Βαθύ Νότο καθώς και στο Μεγάλο Βορειοδυτικό τμήμα. Αν και είναι ίσως αλήθεια ότι οι Ελληνες ως κατασκευαστές ή/και διανομείς μπύρας και ποτών στις μεγάλες πόλεις είναι περισσότερο γνωστοί στον μέσο Ελληνοαμερικανό, ο συνολικός ρόλος των Ελλήνων στην παραγωγή τροφίμων και ποτών αγνοείται σε μεγάλο βαθμό.

Με βάση τα ελάχιστα που έχω αναφέρει μέχρι στιγμής για αυτόν τον εντυπωσιακό τόμο, δεν θα πρέπει να αποτελεί έκπληξη το γεγονός ότι η οικογένεια Σουράπα θα συνεργαζόταν με κάποιον με την εμπειρία και την εξειδίκευση της Ροζάν Γκόστοβιτς Ρόγιερ ως οδηγό και συνεργάτη σε αυτό το εξαιρετικό έργο. «Η Ρόγιερ γεννήθηκε σε μια κοινότητα εξόρυξης άνθρακα στο βορειοδυτικό Νέο Μεξικό από γονείς μετανάστες από τη Σερβία και την Κροατία. Εχει πτυχία στην Εκπαίδευση στη Ρωσική Γλώσσα και στις Ανατολικοευρωπαϊκές Σπουδές. Ιδρύτρια του Συμβουλίου Εθνικής Κληρονομιάς του Σιάτλ, παροτρύνει τις οικογένειες να αφήσουν κληρονομιά γράφοντας την προσωπική τους ιστορία και την ιστορία των κοινοτήτων τους. Η Ρόγιερ έχει βοηθήσει πολλούς ‘νέους συγγραφείς’ στη συγγραφή των απομνημονευμάτων και των μυθιστορημάτων τους».

Οπως αναφέρει η Ρόγιερ, «ήταν τεράστια χαρά και τιμή να συνεργαστώ με τον Στιβ Σουράπα, ο οποίος έχει υποδείξει μια τέτοια αφοσίωση να πει την ιστορία του».

Συνεργαζόμενοι, ο Σουράπας και η Ρόγιερ μάς προσφέρουν μια πληθώρα πληροφοριών για τους χώρους εργασίας που σπάνια καταγράφονται, πόσω μάλλον με τόσο απίστευτη λεπτομέρεια. Αναμφίβολα πρόκειται για το είδος της ακριβούς μαρτυρίας που θα ήθελαν οι Ελληνοαμερικανοί ιστορικοί να είχαν για τις επιχειρήσεις ζαχαροπλαστικής, τα εστιατόρια ή την ελληνική εμπλοκή στην αμερικανική καπνοβιομηχανία. Απροσδόκητα, από τη σκοπιά του Αναγνώστη, οι καθημερινές λεπτομέρειες των συνθηκών εργασίας που βρίσκονται σε αυτή την αφήγηση αναβαθμίζονται από τον απίστευτο πλούτο των οπτικών στοιχείων.

Η μόνη μου κριτική σε αυτό το συνολικό έργο είναι ότι, δεδομένης της ιδιωτικής έκδοσης, αντίτυπα αυτού του ιστορικού τόμου μπορεί να είναι δύσκολο να βρεθούν. Ο καλύτερος τρόπος που γνωρίζω είναι μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου: [email protected].

Ωστόσο, για άλλη μια φορά, αυτό είναι επίσης ένα τυπικό στοιχείο των ελληνοαμερικανικών ιστοριών που γράφονται και παράγονται τώρα – σχεδόν σε καθημερινή βάση. Αυτές οι ιστορικές αφηγήσεις δημιουργούνται για να μοιραστούν μεταξύ της οικογένειας του συγγραφέα, της ευρύτερης οικογένειας και εκείνων που αποτέλεσαν την «κοινότητα» του συγγραφέα, μη Ελλήνων καθώς και Ελληνοαμερικανών. Ο πάντα ανταγωνιστικός χαρακτήρας της καθημερινής αλληλεπίδρασης των Ελλήνων και των Ελληνοαμερικανών περιορίζει πολύ συχνά το πόσος έπαινος μπορεί να δοθεί σε κάποιο άτομο ή έργο. Από την πλευρά μου, πιστεύω ότι το βιβλίο αυτό είναι μια από τις καλύτερα γραμμένες και οπτικά εμπλουτισμένες ελληνοαμερικανικές ιστορίες που έχουν εκδοθεί μέχρι σήμερα.