x
 

ΑΠΟΨΕΙΣ

Μία προσέγγιση για την ταφή, την καύση, το γεύμα της μακαρίας και τα μνημόσυνα

Οχι λίγες φορές γίνεται λόγος ή εγείρονται ερωτήματα γύρω από την καύση των νεκρών, ενώ υπάρχουν άνθρωποι οι οποίοι κακίζουν την Ορθόδοξη Εκκλησία η οποία αντιτίθεται στην καύση του ανθρώπινου σώματος. Οι λόγοι τους οποίους επικαλούνται συνήθως οι υπερασπιστές της καύσης των νεκρών είναι η έλλειψη χώρων για καθιέρωση καινούργιων κοιμητηρίων ή για επέκταση των υπαρχόντων ιδιαίτερα στις μεγαλουπόλεις. Κι ακόμα προσπαθούν να αποφύγουν την διαδικασία του προσκυνήματος του νεκρού, τη Νεκρώσιμη Ακολουθία, τον ενταφιασμό και τα λοιπά της κηδείας όχι τόσο για οικονομικούς, όσο για συναισθηματικούς λόγους, ενώ λανθασμένα ανάγουν το θέμα «σε κοινωνικό».

Θα πρέπει να υπογραμμίσουμε ότι πρόκειται κατ’ ουσία για καθαρώς θεολογικό, ανθρωπολογικό και πνευματικό θέμα. Κατ’ αρχήν ο λόγος εδώ είναι για την ιερότητα του σώματος ως έργον και είδος του Δημιουργού Θεού και το οποίο δεν είναι ένα απλό περιχάραγμα πηλού, αλλά το ένζωο μυστήριο, ανεξήγητο ακόμα και ως βιολογικό σύνολο και μηχανισμός και σ’ αυτούς ακόμα τους ειδικούς της Βιολογίας και της Ιατρικής.

Η τοποθέτηση της χριστιανικής πίστης είναι ξεκάθαρη για το ανθρώπινο σώμα, το οποίο δεν είναι ένα απλό πήλινο σκεύος, ούτε μία περιοριστική φυλακή της ψυχής κατά τους Πλατωνικούς, αλλά είναι «ναός του ενοικούντος εν ημίν Αγίου Πνεύματος». Με άλλα λόγια το σώμα μας δεν είναι μια χούφτα γης, αλλά είναι «κατοικητήριο του Θεού», το οποίο ως δημιούργημά Του το κατασκεύασε «καλώς λίαν» και ως τέτοιο, δηλαδή ως «Θεϊκό είδος», του αξίζει κάθε τιμή, σεβασμός και φροντίδα όχι μόνο όταν λειτουργούν εναρμονισμένα και συγχρονισμένα τα βιολογικά του όργανα και συστατικά, αλλά και όταν ο άνθρωπος πεθαίνει, δηλαδή όταν βγαίνει από τον χρόνο, αλλά δεν βγαίνει από την ύπαρξη ως οντολογικό είναι και υπάρχειν.

Η καύση του ανθρώπινου σώματος θα μπορούσε να λογιστεί και ως μία κατά πρόσωπο εναντίωση ή και βλασφημία του Θεού-Δημιουργού αφού έχει μέσα του την δική Του «πνοή ζώσα». Επίσης η ανάσταση των νεκρών, η οποία αποτελεί βασική πίστη μας, προϋποθέτει είδος τι σώματος «τεθεωμένου», απαλλαγμένου από οποιαδήποτε μορφή φθαρτότητας και αναγκαιοκρατίας. Τα άφθαρτα και αδιάφθορα ιερά λείψανα των αγίων, όχι μόνο τα οστά αλλά και τα ολόσωμα μετά της σαρκός αυτών, είναι μία θεατή απόδειξη της ιερότητας ή κι ακόμα θα τολμούσα να πω της θεϊκότητας του ανθρώπινου σώματος.

Και κάτι άλλο ακόμα, με την σάρκωση του Θεού-Λόγου, το κορμί του ανθρώπου απόκτησε μία άλλη διάσταση, ασύλληπτη ενδεχομένως στο περατό μυαλό μας.

Τα μνημόσυνα

Αναπόσπαστο στοιχείο της ορθόδοξης πίστης και παράδοσής μας είναι η τέλεση των μνημοσύνων. Στο ερώτημα γιατί κάνουμε τα μνημόσυνα, η βασική απάντηση είναι διότι με αυτά βρισκόμαστε σε επικοινωνία με τα αγαπημένα μας πρόσωπα που έφυγαν από κοντά μας, αλλά και διότι τα μνημόσυνα παρέχουν ένα είδος ανακούφισης, «ώνησιν τινά», στους νεκρούς, όπως λέγει ο Αγιος Νικόλαος Καβάσιλας.

Ο δίσκος με τα κόλλυβα από το σιτάρι είναι το ορατό σημείο αναφοράς και ενότητας ημών των ζώντων με τους κεκοιμημένους, ενώ ο σίτος έχει εσχατολογική σημασία διότι όταν φυτεύεται στη γη αναζωογονείται και βλαστάνει, κι έτσι το σώμα του ανθρώπου θα αναστηθεί και θα αναζωογονηθεί εν τη αναστάσει.

Τα μνημόσυνα τελούνται «τριήμερα» αναγωγικά για την Αγία Τριάδα, αλλά και συμβολικά για την τριήμερο ταφή και ανάσταση του Χριστού. Επίσης τελούνται τα «εννιάμερα» επειδή στις εννιά μέρες αρχίζει πλέον να προχωρεί η αποσύνθεση του σώματος. Στη συνέχεια τελούμε τα σαράντα, τα τρίμηνα, τα εξάμηνα, τα εννεάμηνα και τα ετήσια.

Η κατ’ εξοχήν ημέρα των μνημόσυνων είναι το Σάββατο το οποίο το έχει καθιερώσει η Εκκλησία ως ημέρα μνημοσύνης των κεκοιμημένων διότι η Κυριακή είναι χαρμόσυνη και αναστάσιμη ημέρα. Κατ’ οικονομία τελούνται σήμερα τις Κυριακές τα μνημόσυνα και βασικώς για πρακτικούς λόγους επειδή το Σάββατο λόγω των απασχολήσεων οι συγγενείς και οι φίλοι του τεθνεώτος δυσκολεύονται να μεταβούν στο ναό για το μνημόσυνο.

Μνημόσυνα δεν τελούνται από το Σάββατο του Λαζάρου μέχρι την Κυριακή του Θωμά, καθώς επίσης και κατά τις Δεσποτικές και Θεομητορικές εορτές.

Υπογραμμίζεται ότι η Εκκλησία έχει θεσπίσει τα Ψυχοσάββατα, τα οποία είναι αφιερωμένα στους κεκοιμημένους και κατά τα οποία γίνονται τα μνημόσυνα.

Η μακαρία

Το γεύμα που προσφέρεται έπειτα από τον ενταφιασμό, γνωστό ως μακαρία, έχει συμβολικό χαρακτήρα και προσφέρεται από τους συγγενείς για την ψυχή του κεκοιμημένου. Σήμερα προσφέρεται ψάρι, αλλά τα παλιότερα χρόνια προσφερόταν φασολάδα, ενώ όσοι συμμετέχουν σ’ αυτό «συγχωρούν» τον απελθόντα επαναλαμβάνοντας τη γνωστή ευχή «ο Θεός να τον συγχωρήσει ή ο Θεός να τον αναπαύσει».

Να τονίσουμε ότι δεν ήταν εξ’ αρχής χριστιανική συνήθεια και παράδοση το γεύμα της μακαρίας, αλλά την υιοθέτησε η χριστιανική παράδοση από την ελληνική αρχαιότητα, όπως άλλωστε και πολλές άλλες συνήθειες και έθιμα. Συγκεκριμένα, το έθιμο του γεύματος της μακαρίας συναντάται στον Ομηρο, αλλά και στους Ρωμαίους, τους Βαβυλωνίους και άλλους λαούς, οι οποίοι όχι μόνο ετοίμαζαν «νεκρικά γεύματα», αλλά συνέτρωγαν κοντά ή ακόμα και πάνω στους τάφους των αγαπημένων τους νεκρών πιστεύοντας πως και ο νεκρός συμμετέχει στο σύνδειπνο. Ακόμα, οι Αιγύπτιοι αλλά και άλλοι λαοί όπως οι Ιάπωνες, άφηναν φαγητά πάνω στους τάφους πιστεύοντας ότι η ψυχή θα πήγαινε στον τάφο έστω και υπό μορφή πτηνού για να φάγει.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

Καλημέρα από την Αθήνα που σηκώθηκε το πρωί με έναν υπέροχο ήλιο να την ζεσταίνει με 73-75 βαθμούς, αλλά και τις πρώτες ρίπες του έτους από αφρικανική σκόνη.

Σχόλια

Η ηλ. διεύθυνση σας δεν δημοσιεύεται. Τα υποχρεωτικά πεδία σημειώνονται με *

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

Πολιτισμός

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Μαρίνα Πλούμπη, μας χάρισε φέτος ένα παιδικό βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα.

ΒΙΝΤΕΟ