Ο Δρ Δημήτρης Δημητρίου γεννήθηκε και μεγάλωσε στην Αθήνα, είναι Παιδίατρος – Νευροαναπτυξιολόγος, Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών και Μέλος της Αμερικανικής Εταιρείας Αναπτυξιακής και Συμπεριφορικής Παιδιατρικής. Ο Δρ Δημητρίου έχει εξειδικευτεί πάνω στον αυτισμό με μεταδιδακτορικές σπουδές στο Πανεπιστήμιο Yale και στο UCSB Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια Σάντα Μπάρμπαρα στο PRT –Pivotal Response Treatment, δηλαδή την επιστημονικά τεκμηριωμένη Μέθοδο Εκπαίδευσης Καίριων Δεξιοτήτων του Drs Koegel. Αγαπάει πολύ τα παιδιά, ιδιαίτερα αυτά που αντιμετωπίζουν Διάχυτες Αναπτυξιακές Διαταραχές (ΔΑΔ) και έχει κάνει σκοπό της ζωής του να τους δώσει τη δυνατότητα να επικοινωνούν, να έχουν μια ζωή όπως τους αρέσει και να βοηθήσει τις οικογένειές τους. Σήμερα έχουμε την τιμή να τον φιλοξενούμε στο «Περιοδικό» του «Ε.Κ.».

Κύριε Δημητρίου, αν σας ζητούσαμε να δώσετε έναν απλό, κατανοητό σε όλους, ορισμό του αυτισμού, πώς θα τον ορίζατε;

Ο αυτισμός είναι το σφίξιμο στην ψυχή, όταν περιμένεις το παιδί σου να σε κοιτάξει στα μάτια με νόημα, να γυρίσει στο όνομά του και δεν το κάνει. Όταν περιμένεις να σε πει «μαμά» και δεν το λέει αλλά μπορεί να λέει όλους τους αριθμούς και τα γράμματα. Αυτισμός είναι η ματιά της μάνας που με ρωτάει εκείνη την ώρα «τι έχει το παιδί μου». Είναι προσωπική υπόθεση για μένα.

Τι ήταν αυτό που σας ώθησε να στρέψετε με τόσο μεγάλο πάθος το επαγγελματικό σας ενδιαφέρον στον αυτισμό;

Οταν διάβαζα για την ειδικότητα της Παιδιατρικής στην Αθήνα, θυμάμαι να αποστηθίζω τα κριτήρια του αυτισμού αλλά να μην καταλαβαίνω πραγματικά τι είναι σαν νέος άπειρος γιατρός. Ομως, η οικογένειά μου, έχει μια παράδοση περίπου 80 ετών στην ειδική εκπαίδευση. Η γιαγιά μου, κα Μαρία Παπαβασιλείου, περίφημη δασκάλα και διευθύντρια του καιρού της, από το 1940 και μετά, ήταν η μόνη που δεχόταν παιδιά με ειδικές ανάγκες στην Κύπρο. Πήγαιναν και τα άφηναν έξω από την πόρτα της στο σχολείο οι γονείς. «Κάμε τε τους εσείς μάθημα κα Μαρία» έλεγαν. Τότε η έννοια της ειδικής εκπαίδευσης δεν υπήρχε. Όμως η γιαγιά μου, τα δεχόταν και τους έκανε ξεχωριστό μάθημα, μαθαίνοντάς τα ανάγνωση και γραφή και παίρνοντάς τα στα διαλείμματα βόλτα στη Λευκωσία για να μάθουν βασικές διαδρομές. Ηταν επίσης υπότροφος και του Carnegie Near East Foundation και η πρώτη που έσπασε το «δεσποσυνάτο», τον νόμο των Αγγλων που έλεγε ότι μόνο ανύπαντρες παρέμεναν δασκάλες.

Τη σκυτάλη πήρε η μητέρα μου που ήταν για περίπου 25 χρόνια παιδίατρος που βοηθούσε την Ειδική Σχολή Λευκωσίας και πάντα στις γιορτές στο σπίτι έρχονταν παιδιά που τότε δεν είχαν κάποια ειδική διάγνωση αλλά ήταν όλα κάτω από την ομπρέλα της νοητικής υστέρησης.

Ερχόμενος στην Αμερική για τις μεταδιδακτορικές μου σπουδές στο Τμήμα Αναπτυξιακής και Συμπεριφορικής Παιδιατρικής του Yale University, η οπτική γωνία της αντιμετώπισης που έχουμε στην Ελλάδα, Κύπρο και γενικότερα στον ευρωπαϊκό χώρο, άλλαξε.

Ενα μεγάλο μέρος των σπουδών σας πάνω στον αυτισμό έλαβε χώρα στην Αμερική. Τι πρόσφερε η Αμερική στον Δημήτρη Δημητρίου και με ποια πανεπιστήμια συνεχίζετε τη συνεργασία σας;

Στην Αμερική η γνώση μού δόθηκε απλόχερα. Δούλεψα πολύ σκληρά και από το 2008 και στο εξής και δεν έχω διακόψει μέχρι σήμερα την συνεργασία μου με κορυφαία Πανεπιστήμια των ΗΠΑ, όπως το Stanford University, ως Pivotal Response Treatment International Program’s Coordinator μέσω των ιδρυτών της Μεθόδου Εκπαίδευσης Καίριων Δεξιοτήτων, Drs Koegel, το Yale University, το Drexel University στη Φιλαδέλφεια, μέσω της καθηγήτριας Diana Robins, που είναι υπεύθυνη για τη δημιουργία του έγκυρου ανιχνευτικού εργαλείου MCHATRF, το οποίο και μετέφρασα και στα Ελληνικά, το Center for Excellencein Autismat the Southern Connecticut State University και πριν λίγες μέρες προστέθηκε η θέση μου ως Advisory Board Member for ABAprograms, στο University of California Santa Barbara.

Ποια μέθοδο παρέμβασης χρησιμοποιείτε εσείς και ποιες είναι κάποιες από τις βασικές αρχές της;

Επιστρέφοντας προσωρινά στην Ελλάδα το 2009, έχοντας δει ότι στην Αμερική όλα είναι πιο εξελιγμένα και κυρίως η επιστημονική τεκμηρίωση ήταν πολύ πιο υψηλή, είχα την ανάγκη να προσφέρω κάτι στη χώρα μου.

Επικοινώνησα με τον καθηγητή μου στο Πανεπιστήμιο του Yale και τον ρώτησα, τι θα ήταν καλό να φέρω στην Ελλάδα, δεδομένης της οικονομικής κατάστασης και της διαφοράς στην εκπαίδευση του τότε επιστημονικού προσωπικού.

Με ενθουσίασε η μέθοδος που συζητήσαμε, καθώς ήταν φυσική, ακολουθεί τη ρουτίνα του σπιτιού και της οικογένειας. Είναι κατά κύριο λόγο λεκτική μέθοδος και στόχος της είναι κυρίως η λεκτική επικοινωνία. Θέλουμε να κάνουμε το παιδί να μιλήσει με νόημα.

Και καθώς αναλαμβάνει όλη η οικογένεια μέσα από εκπαίδευση, ήταν ιδανική για την Ελλάδα ενώ παράλληλα θα μείωνε το κόστος θεραπείας και θα αυξάνονταν οι ώρες!

Κάπως έτσι άρχισα να εκπαιδεύω οικογένειες, παιδιά και θεραπευτές στην Αθήνα, καλύπτοντας ένα μεγάλο κόστος ο ίδιος προσωπικά. Είναι η προσωπική μου σταυροφορία.

Θέλω να κάνω τα παιδιά να μιλάνε. Να ακούνε το «μαμά» οι γονείς. Όχι μόνο να αναγνωρίζουν τις κάρτες εκπαιδεύσεις σε ένα στείρο θεραπευτικό περιβάλλον.

Η εκπαίδευση γίνεται με φυσικό τρόπο. Τα παιδιά δεν αντιμετωπίζονται σαν ρομποτάκια. Είμαι αυστηρός με τους γονείς και γλυκός με τα παιδιά. Κανένας δεν μπορεί να προδικάσει την εξέλιξη ενός παιδιού. Οι ταμπέλες δεν ανήκουν σε μένα. Όλοι έχουμε δικαίωμα να προσπαθήσει κάποιος για μας για το τέλειο. Και δεν θέλω τίποτα λιγότερο.

Πόσο εύκολο είναι να αναζητάει κάποιος την τελειότητα, όταν έχει να κάνει με μια τόσο δύσκολη κατάσταση όπως ο αυτισμός;

Θέλει δύναμη αυτό και πίστη. Γι’ αυτό, όταν ήμουν πριν λίγο καιρό στην Κωνσταντινούπολη και συνάντησα τον Οικουμενικό Πατριάρχη, του ζήτησα να μου δώσει την ευλογία του, να έχω υπομονή και δύναμη για τα παιδιά. Γιατί έχει στιγμές που φοβάσαι ή λυπάσαι. Και δεν έχουμε το δικαίωμα να κοντοσταθούμε ούτε στιγμή.

Ο Οικουμενικός Πατριάρχης είναι ένας φωτισμένος άνθρωπος, απλός και μορφωμένος. Μέσα στην εποχή του, δεν αιθεροβατεί. Και μου έκανε εντύπωση με πόση αγάπη και γνώση μιλούσε, αναφέροντάς μου προσωπικές εμπειρίες από δικούς του ανθρώπους. Ο Αυτισμός δεν κάνει διακρίσεις. Αγγίζει τους πάντες.

Υπάρχει πρώιμη παρέμβαση στην Ελλάδα, όσον αφορά την έγκαιρη αντιμετώπιση του αυτισμού;

Όχι, και αυτό ήταν ένα άλλο κρίσιμο σημείο που τόνισα επιστρέφοντας στην Ελλάδα. Δεν υπήρχαν δομές ή ολοκληρωμένες εκπαιδεύσεις ούτε για παιδιά ούτε για θεραπευτές, ούτε υπήρχαν προγράμματα παρέμβασης για ηλικίες κάτω των τριών ετών. Δέχτηκα μεγάλο πόλεμο για αυτό το θέμα, καθώς πολλοί πίστευαν -κι ίσως πιστεύουν ακόμα- ότι δεν είναι δυνατό να εκπαιδευτεί αποτελεσματικά ένα παιδί πριν τα τρία του χρόνια. Ομως εγώ είχα την εμπειρία της Αμερικής, σε προγράμματα όπως το 0-3, σε προγράμματα μετάβασης στην εφηβεία αλλά και στην ενήλικο ζωή, όπως το Ben Haven, καθώς κι εργασιακά προγράμματα ημιαυτόνομης ή αυτόνομης διαβίωσης όπως στην πολιτεία του Κονέκτικατ.

Βέβαια, είναι δύσκολο να εξηγήσεις σε κάποιον τι πρέπει να κάνει, όταν δεν έχει δει ο ίδιος ότι είναι ρεαλιστικό και πραγματικό. Για αυτό και πολλοί μου έλεγαν ότι αυτά που έλεγα ήταν ανεδαφικά, ότι είμαι «Αμερικανάκι» και δεν έχω αίσθηση της ελληνικής πραγματικότητας.

Η απάντησή μου ήταν ότι την πραγματικότητά μου την φτιάχνω εγώ και κανένας άλλος.

Κάπως έτσι άρχισα εκπαιδεύοντας ο ίδιος, καθώς είμαι Trainer of Trainers, παιδιά και θεραπευτές.

Οταν άρχισαν τα αποτελέσματα να φαίνονται, κάποιοι έλεγαν ότι τα παιδιά δεν ήταν ποτέ εξαρχής αυτιστικά… Γι’ αυτό, όπως με είχαν μάθει στην Αμερική, είχαμε κρατήσει ταινίες βάσης, όπως τις λέμε, δηλαδή πώς ήταν το παιδί πριν και μετά.

Μιλάτε 19 ξένες γλώσσες και έχετε βραβευτεί στον Ευρωπαϊκό Διαγωνισμό Γλωσσομάθειας. Τι σας γοητεύει στην πολυγλωσσία ή στη διαδικασία εκμάθησης μιας ακόμη ξένης γλώσσας;

Η οικογένειά μου είναι φύση πολύγλωσση καθώς είμαστε απλωμένοι σε όλο τον Κόσμο. Η αγαπημένη μου θεία Σωτήρα Λούκας, που είναι σαν μητέρα μου, ζει στο Μπρονξ και ο θείος μου και τα ξαδέρφια μου έχουν το περίφημο «Laurel’s Diner» στο Λονγκ Αϊλαντ! Η ίδια εργαζόταν για χρόνια σε Ειδικά σχολεία στη Νέα Υόρκη!

Οπότε ήταν φυσικό να αρχίσουν οι γλώσσες. Μιλούσα με τα ξαδέρφια μου στη Γερμανία Γερμανικά και πρόσφατα ανακάλυψα ότι έχουμε οικογένεια στην Αργεντινή!

Ομως η κυρία αιτία ήταν όταν πήγα Κύπρο, από τη γενέθλια Αθήνα περίπου στα 10-12 έτη μου. Δεν καταλάβαινα καθόλου τα Κυπριακά κι έκανα περίπου δυόμιση χρόνια να τα μάθω. Εκεί κατάλαβα την ανάγκη να μάθεις πώς μιλάνε οι άλλοι! Και μετά «έδεσε» φυσικά με τον αυτισμό. Κι εκεί πρέπει να μάθεις τη γλώσσα του παιδιού. Να μπεις στον κόσμο του πριν τον φέρεις στον δικό σου! Κι αυτό είναι κάτι που θέλω να το καταλάβουν οι φίλοι αναγνώστες.

Σημαντικό ρόλο έπαιξε και ο δάσκαλος και παππούς μου Χάρης Παπαβασιλείου. Μου είπε κάποτε: την Γεωγραφία πρέπει να την μάθεις ταξιδεύοντας. Και τις γλώσσες δουλεύοντας. Αλλιώς ποια η χρησιμότητα; Δεν κάνω συλλογές γλωσσών. Ολες έχουν κάποια χρησιμότητα. Τα Νεπαλί π.χ. ήταν γιατί δούλεψα στο Κατμαντού, τα Πορτογαλικά γιατί ήμουν σε νοσοκομείο στη Βραζιλία κ.λπ.

Ημουν επίσης Ιατρικός Συντονιστής των Γιατρών Του Κόσμου στη Σερβία, το 2000, οπότε έπρεπε να μάθω Σερβοκροατικά. Και μέσω του δεύτερου πτυχίου μου, των Πολιτικών Σπουδών, στη Σχολή Βαλκανικών Σλαβικών κι Ανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Μακεδονίας στη Θεσσαλονίκη, επικεντρώθηκα στα Τουρκικά, Ρωσικά κι Αραβικά.

Από όσα μας αναφέρατε καταλαβαίνουμε ότι αγαπάτε με πάθος τη γνώση και μάλιστα έχετε ενδιαφέροντα και σε χώρους εκτός Ιατρικής.

Τώρα τελειώνω ένα Μάστερ στην Ιστορία, Πολιτισμό και Ανθρωπολογία της Νοτιοανατολικής Ευρώπης κι ένα δεύτερο διδακτορικό στην Κοινωνική Ανθρωπολογία με θέμα τις Διεθνικές Κοινότητες και τη Δημιουργία της Μνήμης και της Ταυτότητας της κοινότητας της κατεχόμενης Επτακώμης από όπου κατάγομαι, της Καρπασίας της Κύπρου.

Μελετώντας Ιστορία και Ανθρωπολογία για το δεύτερο διδακτορικό μου, αντιλαμβάνομαι την έννοια του χρόνου. Πόσο ρευστή, πόσο μάταιη κι ανακουφιστική είναι.

Στόχος μου είναι να κάνω τους γονείς και τα παιδιά να αναπαυθούν. Να μην ταλανίζονται από τα πρέπει. Ολα μπορούμε να τα καταφέρουμε. Ολα. Τίποτα δεν μου δόθηκε χωρίς κόπο αλλά εγώ ο ίδιος δημιούργησα όποιες ευκαιρίες χρειαζόμουν. Αυτό μαθαίνω στα παιδιά και στους γονείς. Με πατρική αυστηρότητα.

Επιθυμία μου είναι ολοκληρώνοντας την πορεία μου στο πεδίο αυτό, να έχω δώσει τη σκυτάλη σε νέους ανθρώπους που θα έχουν διάθεση να μάθουν. Και να έχω προσθέσει με τη σειρά μου γνώση για τη δημιουργία ταυτότητας και μνήμης στα παιδιά αυτά, γιατί νομίζω ότι δεν υπάρχει μεγαλύτερο πανανθρώπινο ερώτημα από το «ποιος είμαι και πού πάω».

Αυτό ακριβώς φιλοδοξώ να προσθέσω στη μελέτη του αυτισμού και πιστεύω ότι θα δώσει απαντήσεις και θα ξεκουράσει πολλούς γονείς.