Στο καθόλα συγκινητικό, όπως πολλάκις το χαρακτήρισε και ο ίδιος στη διάρκεια της κουβέντας μας, ταξίδι της επιστροφής ενός Αγιορείτικου σταυρού από την Ισπανία, όπου δημοπρατείτο, πίσω στη χερσόνησο του Αθω, αναφέρθηκε μιλώντας στο «Περιοδικό» του «Εθνικού Κήρυκα» ο Ηλίας Φέρτης στου οποίου την κατοχή περιήλθε το θρησκευτικό κειμήλιο προτού παραδοθεί στην Ιερά Κοινότητα. Επρόκειτο για ένα «ταξίδι» με νότες τύχης αλλά και επιμονής και υπομονής, και έντονα συναισθήματα χαράς και αγαλλίασης για τον επαναπατρισμό του επιτραπέζιου ελληνικού ασημένιου ξυλόγλυπτου σταυρού του 19ου αιώνα. Ολοι μπορούμε να βάλουμε το λιθαράκι μας για την επιστροφή τέτοιων έργων πολιτιστικής και θρησκευτικής κληρονομιάς στα πάτρια εδάφη παροτρύνει σήμερα ο ίδιος, τονίζοντας την ιδιαίτερη σημασία σχετικών ενεργειών.

Θα ήθελα να μας πείτε αρχικά, κ. Φέρτη, δύο λόγια για το πώς περιήλθε στην κατοχή σας ο σταυρός.

Μου αρέσει πάρα πολύ η τέχνη αλλά και κάθε τι ελληνικό. Αγοράζω πράγματα από δημοπρασίες του εξωτερικού και έτσι σε αυτά που παρακολουθούσα έτυχε να βγει από έναν οίκο της Ισπανίας ένας Αγιορείτικος σταυρός. Η δημοπρασία είχε πάρα πολλά έργα τέχνης και αντικείμενα και ουσιαστικά κράτησε δύο ημέρες. Αρα έπρεπε να ήσουν μπροστά από τον υπολογιστή όταν θα έβγαινε το συγκεκριμένο κειμήλιο για να μπορέσεις να δώσεις την προσφορά. Παρακολουθούσα την δημοπρασία γιατί πραγματικά ήθελα να πάρω αυτόν τον σταυρό. Είχανε ξεκινήσει οι προσφορές και υπήρχαν περίπου 2-3 ή 4 διεκδικητές. Η τιμή άρχισε να ανεβαίνει, εκεί που είχαν δώσει μία πολύ χαμηλή εκτίμηση στον σταυρό. Αρχισε να ανεβαίνει η τιμή και ξαφνικά υπήρχε μία διακοπή στο Ιντερνέτ τους και είχαν πάρει τη δική μου τελευταία προσφορά. Ο άνθρωπος που έκανε τον πλειστηριασμό, προσπαθώντας να προχωρήσει τη δημοπρασία «κλείδωσε» την τιμή και προχώρησε στο επόμενο αντικείμενο. Ετσι, ως εκ θαύματος, βρέθηκε στην κατοχή μου. Και αμέσως μετά, μου ήρθε την ίδια στιγμή η επιθυμία όταν θα τον έχω στα χέρια μου να τον επιστρέψω στο Αγιον Ορος.

Ποιο ήταν το πρώτο συναίσθημά σας μετά την κατοχύρωση του Αγιορείτικου σταυρού;

Μεγάλη χαρά. Και μου ήρθε αμέσως στο μυαλό ότι πρέπει να επιστραφεί. Την επόμενη ημέρα ακριβώς μιλάω με το Πρωτάτο του Αγίου Ορους στις Καρυές και την Ιερά Κοινότητα. Βρίσκω την ηλεκτρονική τους διεύθυνση και τους στέλνω τις φωτογραφίες του σταυρού. Δεν τον είχα ακόμη στην κατοχή μου. Τους δήλωσα την επιθυμία μου να δωρίσω τον σταυρό στο Πρωτάτο στις Καρυές μιας και δεν γνώριζαν αν είχε φύγει από κάποια μονή.

Την ιστορία του σταυρού δεν τη γνωρίζουμε, ως αντιλαμβάνομαι, σωστά;

Δεν την γνωρίζουμε. Και είχαμε και μία συνέχεια με αυτό γιατί η ισπανική κυβέρνηση έπρεπε να δώσει άδεια εξαγωγής πολιτιστικής κληρονομιάς της Ισπανίας. Αρα μετά περιμέναμε περίπου τρεις μήνες και αφού είχα καταθέσει και στον οίκο δημοπρασιών όλες τις επιστολές μου ότι εγώ προτίθεμαι να γυρίσω τον σταυρό στο Αγιον Ορος και δεν θα τον κρατούσα στα προσωπικά μου κειμήλια. Και έτσι σε τρεις μήνες δόθηκε η άδεια εξαγωγής πολιτιστικής κληρονομιάς από το υπουργείο Πολιτισμού της Ισπανίας. Με το χαρτί αυτό μπόρεσαν να μου τον στείλουνε και με το που ήρθε στην κατοχή μου πήγα στις Καρυές, στα τέλη Μαρτίου, και παρέδωσα στον Πρώτο τον σταυρό. Θα τον φωτογραφίζανε και θα τον στέλνανε σε όλες τις μονές για να μπορέσουνε να βρούνε αν αυτός έχει φύγει από κάπου – πάρα πολλά πράγματα την εποχή της Τουρκοκρατίας φύγανε χωρίς να είναι καταγεγραμμένα άρα δεν μπορούμε να γνωρίζουμε όλα όσα έχουν φύγει στο εξωτερικό. Βρήκαμε έναν σταυρό που περίπου έμοιαζε, που και αυτός είναι στο Πρωτάτο του Αγίου Ορους γιατί δεν γνώριζαν από που μπορεί να έχει φύγει. Αφού στείλουν σε όλα τα μοναστήρια θα ξέρουν αν θα επιστραφεί κάπου ή θα εκτεθεί στα ιερά κειμήλια που έχει το Πρωτάτο στις Καρυές. Και έτσι έκλεισε ένας κύκλος ενός θρησκευτικού κειμηλίου μας που ξαναγύρισε πίσω εκεί όπου υπάγεται.

Ποιο ήταν το κίνητρό σας;

Πρώτα η πίστη γιατί νομίζω αυτή έχει κρατήσει ενωμένο και τον Ελληνισμό. Αλλά θέλω να είμαι και ένα πολύ μικρό παράδειγμα ο καθένας από τη δικιά του μεριά αν βρει ένα αντικείμενο το οποίο έχει κλαπεί ή βρίσκεται σε δημοπρασίες, με οποιοδήποτε τίμημα μπορεί να έχει ο καθένας στην κατοχή του και μπορεί να διαθέσει, να γυρίζουμε τέτοια έργα πίσω ώστε να τα βλέπουμε σε ελληνικά μουσεία, στις εκκλησίες μας, να γυρίσουνε δηλαδή εκεί όπου ανήκουν. Αυτό ήταν το κίνητρο. Ηταν μεγάλη χαρά και μεγάλη αγαλλίαση και πνευματική ανάταση όλο αυτό. Αισθάνθηκα πολύ ωραία που μπόρεσα να κάνω κάτι που πραγματικά για εμένα ήταν πολύ σημαντικό.

Αν και ανεξαρτήτως τιμήματος η αξία του σταυρού είναι βεβαίως μεγάλη και ίσως αυτό δεν έχει ιδιαίτερη σημασία, θα μπορούσατε να μας πείτε αντί ποιου περίπου ποσού περιήλθε στην κατοχή σας;

Δεν θα ήθελα να πω ποιο είναι το τίμημα. Δεν είναι τεράστιο αλλά είναι τεράστια η αξία που έχει ο σταυρός και έπρεπε εκεί να πάει. Ευτυχώς με αυτό το σφάλμα στο Διαδίκτυο μπόρεσε να καταχωρηθεί σε εμένα και μπόρεσε να επιστραφεί. Αυτό ήταν η μεγαλύτερη χαρά. Ηταν ένα θεϊκό σημάδι που μπόρεσε να γίνει αυτό γιατί δεν θα άντεχα ακόμη ένα χτύπημα στη διαδικασία. Και να πούμε και κάτι που μου είχε κάνει πολύ μεγάλη εντύπωση μετά. Ενας Ισπανός ή οποιοσδήποτε ζει στην Ισπανία θα μπορούσε να πάρει αυτό το κειμήλιο χωρίς να χρειάζεται ειδική άδεια από την ισπανική κυβέρνηση. Ειδική άδεια χρειάστηκε επειδή έπρεπε να βγει από τα σύνορα της χώρας. Γι’ αυτό θα πρέπει να δημιουργηθεί πραγματικά ένας μηχανισμός που να βλέπει τις δημοπρασίες, να καταγράφει τα έργα, είτε θρησκευτικά κειμήλια, είτε πολιτιστικά, και να παρακολουθούμε τι γίνεται γιατί θα μπορούσε να είναι στα χέρια κάποιου και να κάθονται σε ένα σπίτι στην Ισπανία. Πρέπει να τα παρακολουθούμε αυτά, είναι εύκολο πλέον. Με μηχανές αναζήτησης, όλα είναι διαδικτυακά. Είναι εύκολο να παρακολουθούμε τι βγαίνει και να ξέρουμε πού καταλήγει.

Εχετε τύχει σε κάποια προηγούμενη δημοπρασία κάποιο αντίστοιχο κειμήλιο;

Κυρίως αγοράζω πίνακες ή και κάποια βάζα, γλυπτά και τα λοιπά. Ηταν η πρώτη φορά και ήταν η πιο σημαντική για εμένα. Νιώθω τέτοια ευχαρίστηση που μπόρεσε να έλθει στην κατοχή μου και αμέσως μετά να μπορέσει να γυρίσει πίσω στο Αγιον Ορος. Ηταν κάτι το πολύ σημαντικό. Και ευχαριστούμε και το Πρωτάτο του Αγίου Ορους αλλά και τη Μονή Βατοπεδίου που όταν το επισκεφθήκαμε για να παραδώσουμε το σταυρό στις Καρυές μας φιλοξένησε.

Ποιες ήταν οι αντιδράσεις των μοναχών; Πώς υποδέχθηκε η Αθωνική Πολιτεία το κειμήλιο;

Ενώ είναι πάντα συγκρατημένοι και φειδωλοί τις περισσότερες φορές στις εκφράσεις και τους λόγους τους, πραγματικά η υποδοχή τους, η φιλοξενία τους και η αποδοχή αυτού που κάναμε ήταν πολύ συγκινητική. Και μας τίμησαν που ανοίξανε για εμάς. Πήγα με τρεις φίλους για να παραδώσω το σταυρό. Δεν μπόρεσε δυστυχώς ο Αντώνης (σ.σ. ο σύμβουλος έκδοσης του «Εθνικού Κήρυκα» Αντώνης Διαματάρης) να έρθει τελικά μαζί μας γιατί είχε άλλες υποχρεώσεις. Μας ανοίξανε και την εκκλησία στο Πρωτάτο που έχει μέσα το Αξιον Εστί και προσκυνήσαμε κιόλας. Μας κάνανε και αυτή τη γενναιόδωρη χάρη να μπορέσουμε να προσκυνήσουμε μόνοι μας στην εκκλησία στις Καρυές και να δούμε και τις φανταστικές αγιογραφίες. Ηταν κάτι συγκινητικό και χαραγμένο για πάντα.

Είχατε επισκεφθεί ξανά το Αγιον Ορος στο παρελθόν;

Η ανάγκη μου γεννήθηκε εμένα πριν περίπου τρία χρόνια. Τα τελευταία τρία χρόνια έχω επισκεφθεί 4-5 φορές το Αγιον Ορος. Μία είχαμε πάει μαζί με τον Αντώνη (σ.σ. τον κ. Διαματάρη) και μας κάνανε μία μεγάλη τιμή. Γινόταν ο αγιασμός του μοναστηριού μία μέρα και κουβαλήσαμε μαζί οι δύο μας την εικόνα της Παναγίας πράγμα επίσης πολύ τιμητικό.

Στο περιθώριο της συνάντησής μας με αφορμή την επιστροφή, διά της μεσολάβησής του, του Αγιορείτικου σταυρού στην Αθωνική Πολιτεία, μιλήσαμε με τον κ. Φέρτη και για την επαγγελματική δραστηριοποίησή του τα τελευταία αρκετά χρόνια στο Μπαχρέιν, το ρόλο του ως επίτιμος πρόξενος της Ελλάδας στη χώρα και τον ρόλο της Ομογένειας στην εν γένει ανάδειξη και προώθηση του ελληνικού «προϊόντος».

«Το Μπαχρέιν είναι μία χώρα ιδιαίτερα φιλική με την Ελλάδα, έχει αναπτύξει και επενδυτικές σχέσεις με τη χώρα μας και υπάρχει πολύ καλή αντίληψη για τον Ελληνισμό και για τους Ελληνες», σημείωσε ο ίδιος, μεταξύ άλλων.

Την ίδια ώρα, στην Ελλάδα η οικογένειά του δραστηριοποιείται στο χώρο του κρασιού, αντιπροσωπεύοντας πάνω από 60 οίκους του εξωτερικού, ενώ ήταν και εκείνη που ουσιαστικά σύστησε το ροζέ κρασί στο ελληνικό καταναλωτικό κοινό.

«Ξεκινήσαμε το 2003-2004 να πιστεύουμε ότι η κατηγορία ροζέ κρασί θα ανέβει αρκετά και έτσι αντιπροσωπεύοντας κάποια μεγάλα κτήματα που ξεκινούσαν τότε μπόρεσε να στηθεί μία μεγάλη κατηγορία που λέγεται εισαγόμενο ροζέ κρασί και αντίστοιχα μετά να ξεκινήσει και το ελληνικό ροζέ κρασί να παίρνει ένα μεγάλο μερίδιο της αγοράς», ανέφερε. Παράλληλα, ο κ. Φέρτης επεσήμανε την ιδιαίτερα μεγάλη τάση που παρατηρείται για την ελληνική κουζίνα «και πιστεύω αυτή η τάση να κρατήσει. Ετσι θα βοηθήσει και το ελληνικό κρασί να ενταχθεί στις συνήθειες των καταναλωτών στο εξωτερικό».

«Το μήνυμα είναι ότι υπάρχει έντονο ελληνικό στοιχείο», τόνισε καταληκτικά υπογραμμίζοντας την έντονη εξωστρέφεια της ελληνικής κουλτούρας τα τελευταία χρόνια, η οποία μόνο θετικά μπορεί να αποτιμηθεί.