x
 

Κοινωνία

Οι πρώτοι Ελληνες εγκληματίες των ΜΜΕ στις Ηνωμένες Πολιτείες

28 Μαΐου 2022

Η δημόσια αναγνώριση της ύπαρξης ψευδών ειδήσεων εισήλθε τελικά στον δημόσιο διάλογο κατά τη διάρκεια των προεδρικών εκλογών του 2016. Κάθε άλλο παρά μια απλή θεωρία συνωμοσίας, τα «fake news» αναγνωρίζονται, πλέον ανοιχτά, ως «ένα είδος κίτρινης δημοσιογραφίας ή προπαγάνδας που αποτελείται από σκόπιμη παραπληροφόρηση ή ψεύδη που διαδίδονται μέσω των παραδοσιακών έντυπων και ραδιοτηλεοπτικών Μέσων Ενημέρωσης ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.

Οι ψευδείς ειδήσεις γράφονται και δημοσιεύονται με σκοπό να παραπλανήσουν προκειμένου να βλάψουν έναν οργανισμό, μια οντότητα ή ένα πρόσωπο και/ή να αποκομίσουν οικονομικό ή πολιτικό όφελος, συχνά με εντυπωσιακούς, υπερβολικούς ή προφανώς ψευδείς τίτλους που τραβούν την προσοχή. Οι ψεύτικες ειδήσεις και οι Ελληνες έχουν διασταυρωθεί στη Βόρεια Αμερική πολλές, πολλές φορές.

Ενας από τους πρώτους τέτοιους ανοιχτά ψευδείς ειδησεογραφικούς λογαριασμούς, ο οποίος έχει από καιρό διαρρεύσει, έχει αποκτήσει τέτοιο επίπεδο αποδοχής που σήμερα το γεγονός αυτό παρουσιάζεται στους μαθητές ως απλώς μια αρχική συνάντηση δύο διαφορετικών κυμάτων ελληνικής μετανάστευσης προς τις Ηνωμένες Πολιτείες, ως παραμύθι ή ειδησεογραφικό ρεπορτάζ, που αγνοεί σκόπιμα γεγονότα του παρελθόντος, ο λογαριασμός αυτός εξυπηρετεί καλά τον σκοπό του. Ωστόσο, όπως θα δούμε, τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια.

Αυτή η ιστορία ξεκινά στην Ελλάδα. Το 1870, Ελληνες ληστές απήγαγαν τρεις Αγγλους και έναν Ιταλό αριστοκράτη που περιόδευαν κοντά στον Μαραθώνα. Ζητήθηκαν λύτρα και έγιναν παρατεταμένες διαπραγματεύσεις. Δεδομένων των μακροχρόνιων συνομιλιών, το περιστατικό αυτό είδε εκτεταμένη κάλυψη στον παγκόσμιο Τύπο και σε άλλα Μέσα Ενημέρωσης της εποχής. Τελικά, όταν τα λύτρα δεν δόθηκαν, οι τέσσερις αιχμάλωτοι σκοτώθηκαν στο Δήλεσι, μια παραθαλάσσια πόλη στην Ανατολική Βοιωτία. Τα γεγονότα αυτά προκάλεσαν άμεση κρίση μεταξύ της Ελλάδας και της Μεγάλης Βρετανίας. Οι ληστές συνελήφθησαν και εκτελέστηκαν από την ελληνική κυβέρνηση.

Λίγο καιρό μετά τα γεγονότα του 1870, μια φωτογραφία με τίτλο «Αποκομμένα κεφάλια Ελλήνων ληστών», εκδόθηκε από τη London Stereoscopic and Photograph Company. Δεν είναι σαφές αν επρόκειτο για μια φωτογραφία σε κάρτα που προοριζόταν για φρικιαστικό σουβενίρ ή για μια κάρτα στερεοσκοπικής προβολής που προοριζόταν να προβληθεί μέσω στερεοσκοπίου, ή στην πραγματικότητα και τα δύο. Παρ’ όλα αυτά, η κάρτα ήταν άμεσα διαθέσιμη στο ευρύ κοινό.

Το έγκλημα δεν είναι μια υπόθεση που έχει ξεχαστεί από καιρό, αλλά αναγνωρίζεται ως ένα κομβικό στοιχείο στη Νεοελληνική Ιστορία. Ενώ πολλοί συγγραφείς έχουν ασχοληθεί με το περιστατικό αυτό για μια σύγχρονη συνολική επισκόπηση των γεγονότων και των συνεπειών τους, το έργο της Ρόμιλη Τζένκινς (Romilly Jenkins) (1907-1969) «Οι φόνοι του Δηλεσίου: Ελληνες Ληστές και Αγγλοι Ομηροι» (Prion: London, 1998), συχνά επισημαίνεται ως η πιο εμπεριστατωμένη αγγλόφωνη παρουσίαση μέχρι σήμερα.

Κατά τη διάρκεια του Ελληνικού Πολέμου της Ανεξαρτησίας από το 1821 έως το 1829, οι Ελληνες ληστές αναδείχθηκαν σε ήρωες της σύγκρουσης. Τα γεγονότα γύρω από την απαγωγή και τη δολοφονία στο Δήλεσι έριξαν για πάντα όλους τους «Ελληνες ληστές» στην κατηγορία του δολοφόνου-ληστή. Ως εκ τούτου, αυτό το μοναδικό έγκλημα είχε άμεσες και χαρακτηριστικές συνέπειες. Τελικά, οι όποιοι ισχυρισμοί της Ελλάδας ότι είχε πολιτιστική ή ακόμη και πνευματική υπεροχή έναντι των Οθωμανών Τούρκων, ανατράπηκαν από αυτό το δολοφονικό περιστατικό.

Το 1870, ο καθημερινός αμερικανικός Τύπος προσέφερε μια πληθώρα λεπτομερών περιγραφών, πρώτα για την απαγωγή, μετά για τις δολοφονίες και τέλος για τα επακόλουθα. Στο πλαίσιο αυτής της ειδησεογραφικής κάλυψης, εμφανίστηκε επίσης πλήθος άρθρων επισκόπησης σχετικά με τη φύση και τον τρόπο δράσης των Ελλήνων ληστών. Ωστόσο, τότε όπως και τώρα, άλλες ειδήσεις σύντομα τράβηξαν το ενδιαφέρον του κοινού αλλού. Αλλά η ζημιά είχε γίνει. Στο μυαλό του μέσου Αμερικανού ο Ελληνας ληστής είχε μετατραπεί από τον επί μακρόν ήρωα της ποίησης, ακόμη και του τραγουδιού, σε έναν αδίστακτο μαχαιροβγάλτη.

Τότε, την 1η Ιουνίου 1872, η είδηση των δολοφονιών του Δηλεσίου επέστρεψε στα πρωτοσέλιδα της Αμερικής. Στη σελίδα δύο της εφημερίδας «New Orleans Republican» («NOR») μάς παρέχεται η βασική καταγραφή από την οποία αντλούν όλες οι άλλες. Είναι ενδιαφέρον ότι η «NOR» ξεκινά τις ειδήσεις της με την εισαγωγική δήλωση ότι «δημοσιεύουμε τα ακόλουθα από την εφημερίδα ‘The Ancona Gwarnie’, δηλώνοντας επίσης το γεγονός ότι η ιστορία αμφισβητείται από υψηλόβαθμο Ελληνα αξιωματούχο σε αυτή τη χώρα». Ο οποίος, όπως θα φανεί σύντομα, είναι ο Δημήτριος Μποτάσης (Demetrios Botassi).

Υπό τον τίτλο του «NOR»: «Ελληνες κατάδικοι μεταφέρονται στις Ηνωμένες Πολιτείες», μαθαίνουμε τα εξής:

«Εννέα Ελληνες εγκληματίες εκ των χειρίστων περιπτώσεων, μεταξύ των οποίων τέσσερις ληστές εθνικών οδών και δύο δολοφόνοι, απελευθερώθηκαν πρόσφατα με απόφαση του Ελληνα Υπουργού Δικαιοσύνης από το Σωφρονιστικό Ιδρυμα της Νήσου Κέρκυρας, με τον όρο να μεταναστεύσουν στις Ηνωμένες Πολιτείες, και τώρα βρίσκονται καθ’ οδόν προς τη χώρα αυτή». Στη συνέχεια, όλως περιέργως, αναφέρονται τα ονόματα των εννέα ατόμων και κανένα από αυτά τα ονόματα δεν είναι εκείνα που εμπλέκονται στις δολοφονίες του Δηλεσίου. Δεδομένου όλου του προηγούμενου Τύπου σχετικά με αυτούς τους απαγωγείς, θα περίμενε κανείς ότι αυτό το λάθος θα είχε προδώσει αυτή την αναφορά ως κατασκευασμένη. Ωστόσο, το αντίθετο. Οι εφημερίδες σε όλο το έθνος αναδημοσίευσαν αυτή τη μαρτυρία.

Το επίπεδο της εθνικής ανησυχίας σχετικά με την ανακοίνωση αυτή μπορεί να εκτιμηθεί από το γεγονός ότι: «Ο πρόεδρος Γκραντ απαγόρευσε την αποβίβαση Ελλήνων εγκληματιών στη χώρα αυτή. Ενώ η Αμερική είναι άσυλο για τους καταπιεσμένους όλων των εθνών, δεν θέλουμε όλα τα έθνη που καταπιέζονται από κλέφτες και ληστές να μας φορτώνουν τις καταπιέσεις τους. Μπορούμε κάλλιστα να ευχαριστήσουμε τον στρατηγό Γκραντ για τις άμεσες προσπάθειές του να αποτρέψει αυτό το ξένο ατόπημα (Emporia News (Emporia KS 7 Ιουνίου 1872)».

Ο αμερικανικός Τύπος μετέδιδε αυτή την ιστορία για αρκετό καιρό, αλλά μόλις έφτασε το πλοίο που αναγνωρίστηκε ότι μετέφερε αυτούς τους εγκληματίες στη Νέα Υόρκη και δεν υπήρχαν τέτοιοι εγκληματίες στο πλοίο – η ιστορία απλά ξεθώριασε. Καθ’ όλη τη διάρκεια αυτής της κατακεραύνωσης ψευδών ειδήσεων, ο Ελληνας πρόξενος της Νέας Υόρκης Δημήτριος Ν. Μποτάσης διέψευδε δημοσίως κάθε ισχυρισμό περί αποστολής Ελλήνων εγκληματιών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Και, όπως συμβαίνει με όλες τις «ειδήσεις», αυτή η ψευδής ιστορία περί αποστολής Ελλήνων εγκληματιών στις αμερικανικές ακτές απλώς εξαφανίστηκε.

Ολα τα παραπάνω είναι ο πρόλογος σε ένα πολυαναφερόμενο, πολυδιαβασμένο και συχνά αναδημοσιευμένο ρεπορτάζ των «New York Times» της 4ης Αυγούστου 1873 (Δευτέρα Τόμος XXII Αρ. 6826 σελίδα 2 στήλη 7) με πρωταγωνιστές τον Ελληνα πρόξενο Δημήτριο Ν. Μποτάση και έναν άγνωστο Ελληνα εργάτη, μόλις ο νεοαφιχθείς κατέβηκε από το πλοίο στο Ελις Αϊλαντ. Χωρίς να γνωρίζουμε για την απαγωγή και τους φόνους του 1870 στο Δήλεσι ή για τις μεταγενέστερες ψευδείς ειδήσεις του 1872 για τους Ελληνες εγκληματίες που προβλήθηκαν στον αμερικανικό Τύπο, αυτή η συνδιαλλαγή μεταξύ του Μποτάση και των εργατών φαίνεται επιφανειακά εξαιρετικά καλοήθης.

Ωστόσο, είναι σαφές ότι ο Μποτάσης επιδιδόταν σε αυτό που σήμερα ονομάζουμε «spin-control». Το οποίο ήταν επίσης προφανώς μέρος των καθηκόντων αυτού του αφοσιωμένου Ελληνα πολιτικού.

Η ανταλλαγή απόψεων μεταξύ του Μποτάση και του νεοαφιχθέντα ήταν σύντομη και ουσιαστική:

– Πότε φτάσατε;

«Σήμερα».

– Κάποιο συγκεκριμένο επάγγελμα;

«Κανένα».

– Τι περιμένετε να κάνετε;

«Οτιδήποτε, Εξοχότατε».

– Εχετε καθόλου χρήματα;

«Ούτε δεκάρα, Εξοχότατε».

– Πού μένετε;

«Είμαστε με τα πράγματα στην πόρτα – θα πάμε όπου μας στείλει η Εξοχότητά σας».

– Μιλάτε Αγγλικά;

«Μόνο Ελληνικά, Εξοχότατε».

Αυτό που έπεται αυτής της συνομιλίας είναι μια αρκετά λεπτομερής περιγραφή των Ελλήνων που ζούσαν τότε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην περιγραφή αυτή περιλαμβάνεται και η τάξη των εμπόρων, στην οποία ανήκε ο Μποτάσης. Είναι αυτή η ειδησεογραφική αναφορά που παρουσιάζει μια ακριβή και ισορροπημένη εικόνα των Ελλήνων που ζούσαν τότε στη Βόρεια Αμερική.

Οταν μεγάλωνα τη δεκαετία του 1950-1960, η συντριπτική πλειοψηφία των νεοαφιχθέντων Ελλήνων που γνώρισα ισχυριζόταν ότι ήταν ριζοσπάστες στην πολιτική τους πεποίθηση. Επιπλέον, τα ίδια αυτά άτομα δεν δίσταζαν να ισχυριστούν ότι οι Ελληνες που συναντούσαν στη Βόρεια Αμερική ήταν απίστευτα, αν όχι εγκληματικά, αφελείς σε ό,τι αφορούσε τα πολιτικά. Από εκείνες τις αλκυονίδες μέρες έμαθα για τα ιστορικά ψέματα και τις παραποιήσεις, από παραλείψεις και στρεβλώσεις, στα εγχειρίδια, τους ιστορικούς δείκτες και τα μνημεία.

Η Ιστορία δεν ανήκει μόνο σε κάποια προνομιούχα τάξη. Δεν είναι κτήμα του κράτους. Η Ιστορία μας είναι ακριβώς αυτό και πρέπει να τη φροντίζουμε όπως κάθε άλλο πολιτιστικό δημιούργημα των Ελλήνων στις Ηνωμένες Πολιτείες.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΒΑΛΤΙΜΟΡΗ. Τα άψυχα σώματα των δύο από τους έξι εργάτες που έχασαν τη ζωή τους στα παγωμένα νερά του λιμανιού της Βαλτιμόρης, στην ανατολική ακτή των ΗΠΑ, ανασύρθηκαν χθες Τετάρτη, ανακοίνωσαν οι αρχές, την επομένη της θεαματικής κατάρρευσης γέφυρας όταν έπεσε πάνω σε πυλώνα της γιγαντιαίο πλοίο μεταφοράς εμπορευματοκιβωτίων.

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

Πολιτισμός

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Μαρίνα Πλούμπη, μας χάρισε φέτος ένα παιδικό βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα.

ΒΙΝΤΕΟ