Αποσπάσματα από το βιβλίο της Μαρίας Νικολαϊδου: «Απόστολος Νικολαϊδης, ένας γνήσιος λαϊκός τραγουδιστής που δεν λογοκρίθηκε ποτέ»

Στράτος Καμινής, εστιάτορας που ζει στο Σαν Ματέο της Καλιφόρνιας

Το 1974, ένας φίλος μου, συμμαθητής, φέρνει ένα δίσκο στο σπίτι μου που τον έφερε ο αδερφός του ο μεγάλος από τα καράβια γιατί δεν είχε αυτός πικάπ, και τον ακούμε στο υπόγειο του σπιτιού μου. Μου δίνει και ένα Marlboro τσιγάρο από τα δυο που είχε κλεμμένα από του αδελφού του το πακέτο και αρχίζει να παίζει ο δίσκος. Η ηλικία μας, 13-14 χρόνων. Το όνομα του δίσκου «Οταν καπνίζει ο λουλάς». Ακούμε την πρώτη μεριά και πάνω που θέλαμε να τον γυρίσουμε, μας κάνουν τσακωτούς και παραμένει η δουλειά… Εκείνο το βράδυ ο Νικολαΐδης γίνεται ο αγαπημένος μου τραγουδιστής.

(Διαβάστε ακόμα: https://www.ekirikas.com/apostolos-nikolaidis-enas-gnisios-la/)

Το ’75 κατεβαίνω 15 χρόνων στον Πειραιά από το νησί μου τη Μυτιλήνη να μπαρκάρω. Το γκαζάδικο-μεικτό που μπαρκάρω πάει Νέα Ορλεάνη για να φορτώσει σιτάρι. Φτάνουμε εκεί και περιμένουμε αράδα να φορτώσουμε. Βγαίνουμε και υπάρχουν πολλά κέντρα ελληνικά: το «Athenian Room» (στον δεύτερο όροφο), το «Zorbas», το «Acropolis» και άλλα. Ο δρόμος όπου γινότανε το καρναβάλι, το Mardi Gras, ήτανε περίπου δυο τετράγωνα από εκεί. Οι πιο έμπειροι όμως πηγαίνανε σε ένα μαγαζί που γινότανε πατείς με πατώ σε. Και όταν ρώτησα «Τι είναι εδώ, ρε παιδιά;» σαν αρχάριος, μου λένε: «Ο Νικολαΐδης τραγουδάει εδώ, ρε».

Δεκάδες, αν όχι εκατοντάδες (στα ατζαμίδικα νεαρά μου μάτια) οι Ελληνες ναυτικοί παντού σ’ αυτόν τον δρόμο που ήτανε τα ελληνικά μαγαζιά… αλλά στο μαγαζί όπου τραγουδούσε ο Νικολαΐδης υπήρχανε και όρθιοι στο μπαρ σαν σαρδέλες παστωμένες. Πήγαμε δύο φορές ακόμα και τον γνώρισα τον Αποστόλη μέσω ενός τρίτου καπετάνιου που τον ήξερε απ’ τη Θεσσαλονίκη. Γύρω στα 11 χρόνια αργότερα είμαι στο Σαν Φρανσίσκο κοντά, παντρεμένος πια, με πιτσαρία-εστιατόριο, και μαθαίνω ότι έρχεται ο Απόστολος Νικολαΐδης στο Σαν Φρανσίσκο. Κατεβαίνει ο Απόστολος στο αεροδρόμιο, τον βλέπουμε, κάτι του θυμίζω. Και όταν του εξηγώ ότι είμαι ο φίλος του τρίτου καπετάνιου που μαζί τον βλέπαμε στην Νέα Ορλεάνη, μου λέει: «Σώπα ρε… πώς βρέθηκες εδώ… πού είσαι εδώ… και τι κάνεις;».

Πάμε το πρώτο το βράδυ, μεγάλη επιτυχία. Οσοι τον γνώριζαν, και από μάγκες και από σαλόνια, μένουν ευχαριστημένοι. Τις επόμενες μέρες, τα πρωινά τον είχανε αγκαζέ αυτοί που τον φέρανε στο Σαν Φρανσίσκο και οι συνάδελφοί του -μουσικοί, άλλοι τραγουδιστές και λοιποί του καλλιτεχνικού κόσμου- αλλά μια απ’ τις βραδιές τον ρώτησα αν θα βγούμε και μαζί καμιά μέρα. Εκεί, στην ψύχρα, με βαφτίζει «Μουστάκια» και μου υπόσχεται ότι θα βγούμε μαζί την τάδε μέρα.

Οταν ήρθε η μέρα και πήγαμε να τον πάρουμε απ’ το ξενοδοχείο και, αφού έχει γνωρίσει και τη σύζυγό μου πλέον, ξεκινάμε να πάμε σε μια παραθαλάσσια ταβέρνα όπου καθόμαστε και τρώμε αρκετή ώρα και μιλάμε για όλα και για όλους, Ελληνες και Αμερικάνους… Και μου λέει πολλές ιστορίες και από Ελληνες τραγουδιστές και με Ελληνοαμερικανούς ιδιοκτήτες ελληνικών κέντρων. Μετά από μία εβδομάδα συνεχούς επιτυχίας, που κάθε βράδυ το μαγαζί γέμιζε, όταν τελείωσε και καθίσαμε στο τραπέζι και άναψε το τσιγάρο, ήρθε και ο ιδιοκτήτης του κέντρου. Κι όταν τον ρώτησε ο Αποστόλης «Καλά πήγαμε;» αυτός, μη θέλοντας και προσπαθώντας να αποφύγει να τον πληρώσει το υπόλοιπο της συμφωνίας που ήταν 5.000 δολάρια, άρχισε να του βρίσκει δικαιολογίες. Ο Αποστόλης όμως δεν τον άφησε να συνεχίσει. Σηκώνεται όρθιος και με το βλέμμα το αγριεμένο του τίγρη του λέει: «Εγώ είμαι ο Νικολαΐδης. Αύριο το πρωί στις 9 η ώρα θα περάσω από δω κι αν δεν έχεις τα λεφτά μου εδώ σ’ αυτό το τραπέζι, θα σου κόψω τον λαιμό με τα ίδια μου τα χέρια. Δεν χρειάζομαι ούτε μαχαίρια ούτε πιστόλια. Καλή σου νύχτα».

Και μας λέει πάμε να φύγουμε σε εμένα και τη σύζυγο. Σηκωθήκαμε και φύγαμε. Για να είμαι ειλικρινής εδώ κάπου τα χρειάστηκα, γιατί σ’ όλο το μαγαζί υπήρχαν γύρω στα 5-6 γκαρσόνια που καθάριζαν και εγώ προσωπικά φοβήθηκα μη μας μουντάρουνε και γίνει το σώσε, αλλά απ’ ό,τι αποδείχτηκε ο Αποστόλης είχε καρδιά και δεν έκανε πίσω όταν είχε δίκιο με τίποτα. Δεν είπαμε τίποτα άλλο. Καμία κουβέντα για το θέμα.

Το πρωί που πέρασα να τον πάρω να πάμε στο αεροδρόμιο περάσαμε από το μαγαζί και προτού προλάβουμε να πάμε στο τραπέζι, βγήκε έξω ο άλλος και του έδωσε τα χρήματα σε ένα λάστιχο. Τα μέτρησε εκεί μπροστά του ο Αποστόλης, του είπε ευχαριστώ και φύγαμε για το αεροδρόμιο. Τώρα αν αυτός δεν είναι αληθινός άντρας, ας μου κάνει κάποιος τον προσδιορισμό. Αραγε υπάρχουν τέτοιοι αληθινοί αρσενικοί σήμερα; Πόσοι να είναι; Πού είναι;

Η ιδιαιτερότητα του Αποστόλη ήταν ότι ποτέ δεν ξέχασε από πού ξεκίνησε και υπάρχουν πολλές αποδείξεις γι’ αυτό. Δεν είναι απλώς μία κουβέντα. Ακόμα και όταν μεσουρανούσε, με ηθικές αρχές και κανόνες παντού και πάντα. Εβαζε τη λογική πρώτα, μετά την ηθική και στο τέλος τα χρήματα. Οσοι τον γνώρισαν προσωπικά το ξέρουν πολύ καλά αυτό.

Δεν υπάρχουν ούτε καρδιές, ούτε άνθρωποι πλέον τη σήμερον ημέρα που να σκέφτονται και να ενεργούν με την καρδιά τους. Ο Αποστόλης θα μείνει στην ιστορία γι’ αυτό το αληθινό που ήτανε και όχι για κάποιο προσποιητό και για κάτι φτιαχτό που πουλάει.

Γιάννης Βογιατζής, επιχειρηματίας που ζει στη Φλόριδα

Εχω πάθει τη μεγαλύτερη πλάκα εγώ στη ζωή μου, που δεν θα την ξεχάσω ποτέ όσο θα ζω, και δεν έχω σταματήσει ποτέ να το λέω αυτό που έχει συμβεί σ’ εμένα με τον Αποστόλη -δηλαδή γι’ αυτό που είχα στην αντίληψή μου, ότι τα τραγούδια του ήταν μόνο αυτά [τα «χασικλίδικα»]. Ξεκινάμε λοιπόν [στα «Αστέρια»], αποφύγαμε το «Λουλά» και το «Καράβι απ’ την Περσία» και ξέρω γω. Έλα όμως που μετά από δυο-τρεις μέρες αρχίσανε από κάτω και φωνάζανε τα χασικλίδικα παραγγελιές! Με κοιτούσανε όλοι. Εγώ δεν μπορώ να πω τίποτα! Aφού τα θέλουνε αυτοί, χαρά μου…

Γίνεται ο χαμός με τον Αποστόλη. Αυτό συμβαίνει από την έναρξη μέχρι και τη δεύτερη εβδομάδα. Την τρίτη βδομάδα τώρα που έρχονταν, επειδή είχαμε πει για 15 μέρες, με ρωτάει ένα βράδυ ο Αποστόλης: «Τι θα γίνει; Σταματάω την Κυριακή;». Λέω «Οχι, αγόρι μου, δεν σταματάς την Κυριακή. Απ’ ό,τι βλέπω, δεν θα σταματήσεις την Κυριακή, αν μπορείς φυσικά, αν δεν έχεις να πας πουθενά, επειδή είχαμε πει για τρεις εβδομάδες. Αλλά κάτσε μέχρι να δούμε πού θα τραβήξουμε».

Κάθεται ο Αποστόλης εφτάμισι μήνες! Τελικά κατά τα μέσα του Φλεβάρη του λέω «Αποστόλη, δεν πας να ξεκουραστείς πουθενά, να σε στείλω κάπου; Πού θες να σε στείλω;». Γιατί μου τηλεφωνούσανε από Σικάγο, από Ντιτρόιτ, από Βοστόνη, από οπουδήποτε, έχεις κανέναν να μου στείλεις; Εφτιαχνα συνέχεια προγράμματα. Του λέω θες να πας στη Βοστόνη; Πάω, μου λέει. Κάτσε εκεί, λέω, κανα-δυό μήνες να ανανεωθεί και το κέντρο… Δηλαδή όποτε τον στέλναμε μια βόλτα, πήγαινε κανένα εξτρά, σε διάφορα μέρη ας πούμε, Βαλτιμόρη ξέρω γω… νομίζω ότι είχε πάει στο Ντιτρόιτ… στο «Μύκονος», δυο μπουζουξίδικα ήτανε εκεί πέρα. Θυμάμαι ορισμένα γιατί τα κανόνιζα εγώ, τους μιλούσα για ορισμένους που τους έστελνα.

Οταν γύρισε, τον ξαναπήρα πάλι. Από τότε, ο Αποστόλης έγινε ο μόνιμος τραγουδιστής των «Αστεριών». Μέχρι τελευταία που έφυγε και πήγε Ελλάδα, ήτανε συνέχεια μαζί μου.

Με το πέρασμα του χρόνου, διαπίστωσα ότι ο Αποστόλης μπορούσε να πει οτιδήποτε τραγούδι υπήρχε στην ελληνική διάλεκτο. Οτιδήποτε τραγούδι. Από το «Ασ’τα τα μαλλάκια σου ανακατωμένα» μέχρι τον «Λουλά». Και επειδή έβγαινε και δεύτερο πρόγραμμα, τα τραγούδια του ήταν και ελαφριά πλέον. Πολλά τραγούδια. Ο,τι ήθελες έλεγε. Ο,τι ήθελες. Κι ό,τι ήθελε ο κόσμος. Γιατί είχε την άμμο της θάλασσας ο Αποστόλης. Πώς τα θυμότανε, πώς τα ’φτιαχνε, ήτανε όλα στο μυαλό του.

Λοιπόν, μια μέρα είμαι στο γραφείο κατά τις 4 η ώρα το πρωί και ακούω ένα τραγούδι παλιό. Οχι ελαφρολαϊκό. Ελαφρό τραγούδι. Λέω… αυτό το τραγούδι; Ποιος, πού, πότε; Και τότε στο μαγαζί από τα καμαρίνια έβγαινες σκάλα. Δεν πέρναγε ο τραγουδιστής μέσα από τον κόσμο για να πάει στην πίστα να τραγουδήσει, οι περισσότεροι πολλές φορές παίρνανε το μικρόφωνο από τις σκάλες και η εισαγωγή γινότανε από τις σκάλες και ανεβαίνανε επάνω. Ητανε φτιαγμένο καλά το μαγαζί. Και ακούω αυτό το τραγούδι και πάω στη σκάλα να κάτσω να το ακούσω. Και δάκρυσα. Ούτε θυμάμαι ποιο τραγούδι ήτανε. Τρελάθηκα. Και από τότε άρχισα και του έλεγα του Αποστόλη «Πες μας κανένα παλιό τραγούδι της εποχής μας εκείνης!».

Εκτός του ότι ο Απόστολος ήτανε πλέον ο άνθρωπος που μου έφερε λεφτά, είχαμε γίνει φίλοι. Ημασταν φίλοι, πραγματικά δηλαδή. Οτιδήποτε συνέβαινε. Εχουνε περάσει πάρα πολλοί τραγουδιστές απ’ τα μαγαζιά μου, αλλά είναι μετρημένοι στα δάχτυλα αυτοί που έχω κρατήσει στο μυαλό. Γιατί, εντάξει, είναι μια περίπτωση που αυτός ο κόσμος διαφορετικά φέρεται, διαφορετικά πράττει… Τους έχω ζήσει 20 χρόνια σαν επιχειρηματίας κι άλλα 10 σαν πελάτης. Ο Αποστόλης για μένα, εκτός από φίλος, ήταν ο καλύτερος τραγουδιστής που πέρασε από τα μαγαζιά μου, και τα δύο.

Αντρέας Τριανταφύλλης (1951-2021) ήταν γνωστός σεφ στο Μαϊάμι και κατά καιρούς συνέταιρος σε μεγάλα εστιατόρια της Νέας Υόρκης

Τον Απόστολο τον πρωτογνώρισα το 1973 που ήρθα από την Ελλάδα, σε ένα μαγαζί όπου δούλευε και λεγότανε «Τάμπα Τούμπα» στην Αστόρια. Και ήτανε η εποχή που έβγαλε αυτά που λέγαμε τα «χασικλίδικα». Δηλαδή πριν έρθω στην Αμερική, τα ακούγαμε στην Ελλάδα. Και μετά ποιος δεν θέλει να γνωρίσει από κοντά τον άνθρωπο που τα είπε;

Το «Τάμπα Τούμπα» ήτανε απέναντι ακριβώς από το Neptune Diner. Οταν ερχόσουνα απ’ το Grand Central και έβγαινες για την Αστόρια, στο Neptune έκανες αριστερά στην αλιβέτα. Και από πάνω ακριβώς υπήρχε καφενείο αργότερα. Λοιπόν, εκεί τον πρωτογνώρισα. Μετά είχα πάει και τον έβλεπα που τραγούδαγε σ’ ένα μπουζουξίδικο που λεγότανε «Πλάκα», στο 31 Avenue με 31η Οδό. Οι μεγαλύτερες όμως καταστάσεις με τον Αποστόλη γίνανε στ’ «Αστέρια», κατά τη γνώμη μου. Μιλάμε για χαμό, για μεγάλη ιστορία. Να τρελαίνεσαι.

Ο Αποστόλης ήτανε κύριος τη νύχτα, γι’ αυτό και τον λέγαμε «ο άρχοντας». Οταν λέγαμε θα πάμε για διασκέδαση, πού θα πάμε; Στον άρχοντα. Εγώ του είχα δώσει το όνομα «ο άρχοντας». Αρχοντας σημαίνει πολλά, πάρα πολλά. Ητανε σε όλα του τέλειος. Στις υποχρεώσεις του; Στους φίλους του; Γιατί αυτός πίστευε και στη φιλία, κι ασχέτως αν πολλοί τον είχανε ρίξει.

Εμένα με φώναζε «στρατηγό». Οταν έμπαινα στ’ «Αστέρια» ειδικά, έλεγα στον σερβιτόρο «Πες στον άρχοντα είναι ο στρατηγός απ’ το Μπαχρέιν». Το Μπαχρέιν είναι κάτω κει στην Αραβία και επειδή του αρέσανε τα αραβικά του Αποστόλη με έλεγε έτσι. Και ερχότανε, μπαπ, και καθότανε στο τραπέζι. Και δεν έπαιρνε κεράσματα απ’ όλο τον κόσμο ο Αποστόλης. Μπορεί να τους έλεγε καλησπέρα, αλλά έπρεπε να σε είχε διαλέξει για να είσαι φίλος του.

Εγώ στα ελληνικά πήγαινα μόνο να ακούσω τον Αποστόλη και πήγαινα με φίρμες, με αμερικάνικες φίρμες. Για μένα, ο Αποστόλης την εποχή εκείνη που ’βγαλε τα χασικλίδικα, εάν ήτανε στην Ελλάδα, θα είχε γίνει πανζουρλισμός. Δεν θα μπορούσε να μπει για χρόνια κανένας στο μαγαζί μέσα. Βέβαια, γινότανε πανζουρλισμός στη Νέα Υόρκη. Φωνάρα, φωνάρα. Ο άνθρωπος δεν πιανότανε, σε όλα του.

Θέλω να σου πω, έφθανε στο σημείο, αν είχε χαρακτηρίσει κάποιον ότι ήτανε μπεσαλής, ντόμπρος άνθρωπος… έκοβε τώρα αν έχεις ή δεν έχεις. Και σου ’λεγε «Αντρέα, άμα δεν έχεις άσε, θα καθαρίσω εγώ. Αλλη φορά». Μέχρι εκεί. Δηλαδή ένας που μπορεί να κόψει τον άνθρωπο από μακριά ήξερε ότι ο Νικολαΐδης ήτανε ψυχούλα. Ψυχούλα. Και μέσα απ’ το τραγούδι που τραγούδαγε, εξέφραζε πολλούς ανθρώπους. Και δεν τα τραγούδαγε εμπορικά τα τραγούδια. Τα τραγούδαγε τα τραγούδια γιατί τα πίστευε.