Ιερή και μεγάλη η αυριανή ημέρα, 14 Σεπτεμβρίου, εορτή της Υψώσεως του Τιμίου Σταυρού. Μια ημέρα που απευθύνει την ελεύθερη πρόσκληση «όστις θέλει», δηλαδή όποιος θέλει, να γίνει ακόλουθος και μαθητής του Χριστού, του μεγαλύτερου και σοφότερου Διδασκάλου που γνώρισε ποτέ η ιστορία και ο κόσμος, αφού ήταν «ο Ενας της Τριάδος».

Ο Σταυρός και η Ανάσταση είναι το θεμέλιο της πίστης μας. Η ελπίδα της ζωής μας, της τωρινής, αλλά και της άλλης που θα έλθει, της μόνιμης και απέθαντης.

Ο Σταυρός είναι το αιματόβρεκτο φλάμπουρο της Εκκλησίας. Το αλφαβητάρι του αρχηγού και ιδρυτή της, του Χριστού, ο Οποίος για μας είναι και φίλος και Θεός, και λυτρωτής και αδελφός μας, δηλαδή, η ζωή μας όλη. Ο Σταυρός είναι σύμβολο αλήθειας και ζωής. Το ορόσημο του σκοπού της ζωής μας.

Είναι η σηματοδότηση μιας πορείας σταυρικής, αφού θεληματικά και ελεύθερα, υπάκουοι στο «όστις θέλει», δηλαδή όποιος θέλει, παίρνουμε την απόφαση να πεζοπορήσουμε με τον Χριστό, γνωρίζοντας πως πρόκειται για μια πορεία γεμάτη μοναξιά και εγκατάλειψη.

Όποιος θέλει! Είναι η πρόσκληση που ακούγεται στη σημερινή γιορτή της Υψώσεως του Σταυρού. Αυτή η φράση περικλείει μέσα της τη χαρά της επιλογής, αλλά και το βάσανο της ελευθερίας μας. Πάνω στην ελευθερία μας βασίζονται οι επιλογές μας. Σ’ αυτήν βασίζεται ο παράδεισος ή η κόλασή μας. Κι αυτά τα δύο μπορούν να αρχίσουν από το τώρα και από το εδώ. Γι’ αυτό στοχάσθηκε ο Ντοστογιέφσκι και είπε τόσο σοφά, πως «ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος».

Στην Ορθοδοξία, η οποία είναι η γνήσια και ανάλλαχτη μορφή και έκφραση του Χριστιανισμού, όλοι είναι ελεύθεροι και ελεύθερα ζουν, ενεργούν και πορεύονται. Είναι σταυρική η πορεία της ελευθερίας, η οποία όμως οδηγεί στην ελευθερία της Ανάστασης, δηλαδή της απελευθέρωσης και του λυτρωμού. Δεν μιλούμε για μία ελευθερία θεωρητική, αλλά υπαρκτική, η οποία είναι λυτρωτική από τη φθορά και το θάνατο, αυτή την ακραία τραγικότητα της ιστορικής μας ύπαρξης. Είναι μία ελευθερία για την οποία πάλεψε ο ίδιος ο Θεός, μέχρι «πάθους» γενόμενος «ο πάσχων Θεός», για να μπορέσει να αγκαλιάσει τον πάσχοντα άνθρωπο και αγκαλιασμένο να τον σώσει ελευθερώνοντάς τον από την τραγικότητα του θανάτου. Ο λόγος εδώ για πεζοπορία μιας ολόκληρης ζωής, η οποία σταυρούμενη ελευθερώνεται, και ελευθερωμένη ζει τον σταυρό και το μαρτύριο της ελευθερίας, ως σχέση αλήθειας και ζωής με τον Θεό, την πηγή της ζωής και της αλήθειας.

Και κάτι άλλο ακόμα, ο δρόμος του χρέους ήταν πάντοτε δρόμος Γολγοθά, σταυρικός, δηλαδή, παράλογος για πολλούς, θυσίας όμως για όσους τολμούν και βλέπουν μέσα από τον θάνατο το καρτέρεμα και τη βεβαιότητα της ζωής. Τον βάδισε πρώτος ο Χριστός, σπιθαμή προς σπιθαμή, με έναν σταυρό, βαρύ σταυρό στους ώμους φορτωμένος.

Ο Σταυρός είναι η σκάλα πάνω στην οποία πάτησε ο Θεός για να κατεβεί στη Γη, κι ο άνθρωπος για να ανεβεί στον ουρανό. Πρόκειται για μία αμφίδρομη πορεία και συνάντηση πάνω στο Σταυρό με τον Σωτήρα Χριστό.

Ο Σταυρός είναι το μέτρο της αγαπητικής παραφοράς του Θεού για τον άνθρωπο. Γι’ αυτό άλλωστε στην προσπάθειά της να ορίσει αυτό το μέτρο η Εκκλησία μας, χρησιμοποιεί την έκφραση «Πάθος του Κυρίου». Αυτό ακριβώς είναι ο Σταυρός του Χριστού, η φανέρωση του Πάθους Του από αγάπη, για την αγάπη τη δική μας. Γι’ αυτό και σε λίγες μέρες θα έλθει «ως Νυμφίος εν τω μέσω της νυκτός» επειδή διακατέχεται από έρωτα μανικό για την Εκκλησία Του, για μας δηλαδή, γιατί ο εμείς είμαστε η Εκκλησία.

Με το μαρτύριο του Σταυρού, ο Χριστός μαρτύρησε σε μας την αγάπη Του. Πρόκειται για μια αγάπη δίχως όρους και όρια, που τολμά να αγαπά ακόμα και τους εχθρούς. Μια αγάπη που ξέρει να δίνει τα πάντα, δίχως να ζητά τίποτε.

Ο Σταυρός ήταν ένας τρόπος ολοκληρωτικής αυτοπροσφοράς του Χριστού, επειδή ακριβώς μας αγάπησε πολύ. Κι όποιος αγαπά με «πάθος», χαρίζεται ολόκληρος. Γίνεται ο ίδιος θυσία. Γίνεται ο ίδιος σταυρός, δίχως υπολογισμούς. Χωρίς όρους. Η αγάπη δεν χωρά μέσα σε όρους και όρια. Είναι αδιάστατη, ανένταχτη και δίχως τελειωμό. Γι’ αυτό και τολμά τα πάντα, ακόμα και τον σταυρό και τον θάνατο. Ο Σταυρός είναι αγάπη και η αγάπη Σταυρός.

Στην Ορθόδοξη Θεολογία δεν ομιλούμε μονομερώς για τον Σταυρό. Δεν εξαντλούμαστε σε μία ανερμάτιστη σταυρολογία, αλλά ομιλούμε για τον Σταυρό και την Ανάσταση. Η Ανάσταση του Χριστού είναι η ολοκληρωτική νίκη καταπάνω στον ίδιο τον θάνατο, ο οποίος (θάνατος) μεταποιήθηκε σε ζωή και μάλιστα σε «περισσόν ζωής».