Με μια λέξη το «πρέπει». Με περισσότερες λέξεις συνέχισε να διαβάζεις. Θυμάμαι όταν έδωσα Πανελλήνιες. Τα αποτελέσματα βγήκαν και ανακοίνωναν στην τηλεόραση τις βάσεις και τους πρώτους δυο που πέρασαν σε κάθε σχολή. Ο παρουσιαστής είπε πως είχα περάσει δεύτερος στο Μαθηματικό Θεσσαλονίκης. Τα τηλεφωνήματα για συγχαρητήρια στο σπίτι έπεφταν βροχή. Εγώ ήθελα να κρυφτώ και να μη μιλήσω σε άνθρωπο. Ευτυχώς δεν είχαμε τότε κινητά για να μπορούν να με βρίσκουν και έτσι έπρεπε να παίρνουν τηλέφωνο στο σταθερό (υπήρξε και αυτή η εποχή, ναι). Ακου δεύτερος… Ντροπή! Ενώ τώρα γελάω με τα καμώματά μου, τότε ήμουν εμφανώς ενοχλημένος. Μια αντικειμενική επιτυχία αποτέλεσε για μένα πηγή δυσφορίας. Δεν μπορούσα να δεχτώ το ότι πέρασα δεύτερος. Επρεπε να είχα περάσει πρώτος. Ευτυχώς, τέσσερα χρόνια μετά, τελείωσα πρώτος τη σχολή και έτσι το κόμπλεξ του δεύτερου σταμάτησε να με ταλαιπωρεί. Μόνο όσον αφορά στο συγκεκριμένο αντικείμενο όμως. Στην υπόλοιπη ζωή μου εξακολουθούσα να πιστεύω πως έπρεπε να είμαι ο καλύτερος σε ό,τι καταπιανόμουν. Οπως καταλαβαίνετε δεν ήμουν και πολύ ευτυχισμένος. Όταν το ελάχιστο προαπαιτούμενό μου ήταν το να είμαι ο καλύτερος σε κάτι που έκανα, τότε αντιμετώπιζα δυο εκδοχές.

1. Να ήμουν όντως ο καλύτερος. Τότε δε χαιρόμουν ιδιαίτερα αφού το περίμενα. Είχα προεξοφλήσει αυτό το αποτέλεσμα. Εγινε απλά αυτό που έπρεπε.
2. Να μην ήμουν ο καλύτερος (η πιο συχνή έκβαση). Τότε απογοητευόμουν γιατί δεν τα κατάφερα όπως θα έπρεπε. Είχα αποτύχει. Άκου δεύτερος…

Καλό σενάριο από άποψη ευτυχίας δεν υπήρχε.

Δυστυχώς σχεδόν όλοι οι άνθρωποι είναι σαν κι εμένα. Δεν θέλουν όλοι να είναι οι καλύτεροι (Ευτυχώς! αν και υπάρχουν και αυτοί). Ολοι όμως βασίζουμε την ευτυχία μας στις προσδοκίες μας. Στο τι θα έπρεπε να κάνουμε.

Οταν οι προσδοκίες μας ικανοποιούνται (για μένα να έρθω πρώτος), τότε νιώθουμε ικανοποιημένοι, όχι τόσο ευτυχισμένοι. Οταν οι προσδοκίες μας δεν ικανοποιούνται τότε απογοητευόμαστε. Οταν οι καταστάσεις ξεπερνούν τις προσδοκίες μας, τότε νιώθουμε πραγματικά ευτυχισμένοι.

Πώς διαμορφώνεται ο πήχης των προσδοκιών μας;

Είναι πολυπαραγοντικό το πρόβλημα αυτό, όμως μεγάλο ειδικό βάρος στη διαμόρφωση των προσδοκιών μας διαδραματίζουν όσα ακούμε και διαβάζουμε γύρω μας. Από τα μηνύματα με τα οποία η κουλτούρα μας μάς βομβαρδίζει. Από τις φωνές που με καλή διάθεση(;) θέλουν να μας σπρώξουν να πετύχουμε κάτι παραπάνω. Να πάμε  πιο μπροστά. Πιο ψηλά.«Γίνε αυτό που αξίζεις», «Ζήσε με πάθος!», «Μη συμβιβάζεσαι», «Σκέψου Θετικά», «Πέσε επτά φορές και σήκω οκτώ», «Μη στεναχωριέσαι, άλλοι δεν έχουν ούτε τα μισά που έχεις εσύ», «Μην κάνεις έτσι, θα περάσει», «Μπορείς να αποκτήσεις τον τέλειο σύντροφο», «Φτιάξε το τέλειο σώμα», «Μπορείς να βρεις την δουλειά των ονείρων σου», «Να είσαι αυθεντικός», «Διώξε τους τοξικούς ανθρώπους από γύρω σου», «Μην νοιάζεσαι για τη γνώμη των άλλων» και άλλα πολλά. Ποιο είναι το κοινό όλων αυτών των καλοπροαίρετων(;) τσιτάτων; Το κοινό είναι ότι σου λένε πως πρέπει να κάνεις κάτι διαφορετικό από αυτό που ήδη κάνεις. Το κρυφό μήνυμα είναι πως αυτό που κάνεις δεν είναι αρκετά καλό. Δεν είσαι αυτό που αξίζεις.

Δε ζεις με πάθος, όπως θα έπρεπε.

Συμβιβάζεσαι και δεν πρέπει.

Δεν πρέπει να κάνεις αρνητικές σκέψεις.

Πέφτεις και πρέπει να ξανασηκωθείς.

Δεν πρέπει να στεναχωριέσαι.

Δεν πρέπει να κάνεις έτσι.

Ο σύντροφός σου είναι σκάρτος και αν δεν έχεις σύντροφο τότε μπορεί να είσαι εσύ σκάρτος.

Το σώμα σου πρέπει να είναι καλύτερο.

Η δουλειά σου δεν είναι όπως θα έπρεπε να είναι.

Δεν είσαι όσο αυθεντικός θα έπρεπε να είσαι.

Δεν πρέπει να έχεις τοξικούς ανθρώπους στη ζωή σου.

Δεν πρέπει να σε νοιάζει η γνώμη των άλλων.

Το πρόβλημα είναι πως εσύ τα κάνεις όλα αυτά (ή τουλάχιστον κάποια από αυτά).

Και δεν ζεις πάντα με πάθος. Και συμβιβάζεσαι. Και κάνεις αρνητικές σκέψεις. Και στεναχωριέσαι. Και υπάρχουν πολλές στιγμές που ο σύντροφός σου δεν σου κάνει. Και εσύ δεν του κάνεις. Και η δουλειά σου δεν είναι η καλύτερη που θα μπορούσες να σκεφτείς. Και το σώμα σου δεν είναι όπως των περιοδικών. Και δεν είσαι πάντα αυθεντικός. Και σε νοιάζει τι θα πουν οι άλλοι. Και η ζωή σου φαίνεται δύσκολη. Και, και, και…

Ε, και;

Εδώ είναι η  μεγαλύτερη πηγή δυσφορίας, πιστεύω. Οχι στο τι κάνεις, αλλά στο τι πιστεύεις ότι θα έπρεπε να κάνεις. Η μη ρεαλιστική, ελιτίστικη προσδοκία ότι θα έπρεπε να ζεις ένα μοντέλο ζωής το οποίο μάλλον δεν αντιστοιχεί στην πραγματικότητα.

Γιατί η πραγματικότητα είναι πολύ διαφορετική. Το ξέρεις από πρώτο χέρι. Οχι επειδή στο λέω εγώ. Επειδή το βλέπεις γύρω σου. Αν σταματήσεις να ακούς αυτές τις φωνές και αρχίσεις να βλέπεις τι συμβαίνει στο περιβάλλον σου θα δεις ότι: Οι περισσότεροι άνθρωποι δε ζουν με πάθος, συμβιβάζονται και κάνουν συχνά αρνητικές σκέψεις. Είναι φυσιολογικό. Πολλοί άνθρωποι που πέφτουν κάθονται για λίγο καιρό στον πάτο επειδή έχουν προσωρινά κουραστεί. Μετά σχεδόν όλοι ξανασηκώνονται. Στο δικό τους χρόνο. Το έχεις κάνει κι εσύ. Ολοι οι άνθρωποι στεναχωριούνται συχνά για καταστάσεις που για άλλους θα φαίνονταν ιδανικές (βλέπε πέρασα δεύτερος). Ολες οι σχέσεις έχουν πολλά προβλήματα και σχεδόν όλα τα σώματα έχουν ατέλειες. Κανείς δεν είναι απόλυτα ευχαριστημένος με τη δουλειά του, καθώς κάθε δουλειά έχει πάρα πολλές πτυχές που είναι δυσάρεστες και βαρετές. Σχεδόν κανένας άνθρωπος δεν είναι 100% αυθεντικός και πολλοί από εμάς έχουμε ανθρώπους στη ζωή μας που φέρονται τοξικά ή φερόμαστε τοξικά πολλές φορές κι εμείς οι ίδιοι. Και φυσικά όλοι νοιαζόμαστε για το τι θα πει ο κόσμος… Και όλες οι ζωές είναι γεμάτες δυσκολίες.

Τι σημαίνει αυτό; Σημαίνει ότι αν ορίσουμε το φυσιολογικό ως αυτό το οποίο συμβαίνει κατά κόρον γύρω μας, τότε όλες αυτές οι συμπεριφορές είναι φυσιολογικές. Ολοι, ή σχεδόν όλοι, τις έχουμε. Το αδιαμφισβήτητο συμπέρασμα, λοιπόν, είναι ότι δεν είσαι προβληματικός αν και εσύ τις έχεις. Είσαι ένας φυσιολογικός άνθρωπος. Δεν θα έπρεπε να είσαι αλλιώς. Αυτή είναι η ανθρώπινη φύση. Τα στατιστικά μιλάνε από μόνα τους. Μπορείς να το αποδεχτείς; Ομως στους ανθρώπους μας αρέσει να ελπίζουμε πάντα σε κάτι πιο «όμορφο». Ετσι οι γκουρού πουλάνε ελπίδα και η ελπίδα πουλάει…

Αλλο αποδοχή, άλλο παραίτηση

Κάποιος θα μπορούσε να αναρωτηθεί: «Δηλαδή τι μου λες; Να παραιτηθώ από κάθε προσπάθεια προσωπικής βελτίωσης; Να πω ‘έλα μωρέ δεν πειράζει’ και να αφεθώ στην μετριότητά μου; Είναι σωστό αυτό;» θα συμπλήρωνε.

Αυτή είναι μια πολύ συχνή παρεξήγηση των θέσεων που προτείνω. Αν θέλεις, μπορείς να αλλάξεις και να πετύχεις σχεδόν το οτιδήποτε. Αν δουλέψεις πολύ σκληρά μπορείς. Πραγματικά έχεις απίστευτες δυνατότητες σαν άνθρωπος.  Και δεν πρέπει να πετύχεις. Υπάρχουν μάλιστα πάρα πολλά οφέλη και στην αποτυχία. Αν θέλεις μπορείς να γίνεις αλλιώς. Και ΔΕΝ ΘΑ ΕΠΡΕΠΕ να ήσουν αλλιώς. Η ανθρώπινη φύση είναι βαθιά «ελαττωματική» σύμφωνα με τα κριτήρια επιτυχίας και ηθικής που ο κόσμος μας χρησιμοποιεί. Αν θέλεις μπορείς να αλλάξεις. Και δεν είσαι προβληματικός όπως είσαι. Είσαι φυσιολογικός. Είσαι μέτριος. Όλοι μέτριοι είμαστε. Και δεν πειράζει. Είναι σαν να θέλεις να μαγειρεύεις όπως ο Πετρετζίκης. Αν θέλεις να το κάνεις μπορείς. Υπάρχει μέθοδος και τρόπος. Μπορείς να στρωθείς και να περάσεις ώρες στην κουζίνα και να το πετύχεις. Αλλά αν δε μαγειρεύεις ήδη έτσι, δεν είσαι προβληματικός… Αν θέλεις μπορείς να γίνεις άλλος άνθρωπος. Και δεν πρέπει να γίνεις. Δεν πρέπει καν να το θέλεις… Κατανόησε την φύση σου και δείξε συμπόνοια στον εαυτό σου. Η αυτο-συμπόνοια είναι η ισχυρότερη κινητοποιητική δύναμη, όπως όλες οι έρευνες δείχνουν. Το περιγράφω λεπτομερώς στο νέο μου βιβλίο και δίνω πρακτικές τεχνικές για την αποκτήσεις. Η γνώση είναι δύναμη, όπως λέω συνέχεια. Το μόνο που προτείνω να κάνεις είναι να γνωρίζεις ποιος είσαι. Και μετά κάνε αυτό που θέλεις. Χωρίς αυταπάτες. Με επίγνωση των συνεπειών αν αλλάξεις και αν δεν αλλάξεις. Με επίγνωση των παρόντων δυνάμεών σου. Χωρίς τις ενοχές του πρέπει.

Ο σκοπός είναι να κάνεις ό,τι κάνεις επειδή έχεις όρεξη να ζήσεις κάτι διαφορετικό. Όχι επειδή το τώρα σου δεν είναι αρκετά καλό. Να αλλάξεις λόγω ΕΠΙΘΥΜΙΑΣ. Οχι λόγω ΕΛΛΕΙΨΗΣ. Δεν έχει σημασία το τι κάνουμε. Σημασία έχει ΜΟΝΟ το ΓΙΑΤΙ το κάνουμε, όπως περιγράφω στο βιβλίο μου. Εκεί είναι το νόημα για τη ζωή. Οταν σκέφτεσαι ότι θα έπρεπε να είσαι διαφορετικός τότε αυτό το «θα έπρεπε» είναι που σε βαραίνει και σου κόβει τα πόδια πριν καν αρχίσεις. Αρχίζεις με γκολ από αποδυτήρια. Σου φοράς την ταμπέλα του ελαττωματικού και είναι πολύ πιο δύσκολο να πετύχεις το οτιδήποτε με αυτή την βαριά ταμπέλα να κρέμεται από το λαιμό σου. Κάπως έτσι κι εγώ αποδέχομαι πλέον τη μετριότητά μου. Εξ άλλου κατά μέσο όρο, όλοι είμαστε μέτριοι. Και προσπαθώ να γίνομαι «καλύτερος» όποτε μπορώ και αντέχω. Όχι επειδή πρέπει. Αλλά επειδή απολαμβάνω τη διαδικασία της αλλαγής.

Αν κι εσύ αποδεχθείς την a priori «ελαττωματική» σου φύση, θα νιώσεις φυσιολογικός, ανάλαφρος. Και ίσως τότε με όρεξη, χωρίς ενοχές, θα μπορέσεις να προχωρήσεις και να αλλάξεις. Οχι αυτά που πρέπει να αλλάξεις αλλά…

Αυτά που πραγματικά εσύ θέλεις (αν θέλεις) να αλλάξεις!

Πληροφορίες: https://dimitrisflamouris.com/