ΛΕΥΚΩΣΙΑ. Δύο λέξεις κλειδί για το τι μέλλει γενέσθαι στο Κυπριακό χρησιμοποιεί ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών: Το «κοινό έδαφος» και οι «Τεχνικές Επιτροπές». Αυτοί οι άξονες καθορίζουν, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό, τα επόμενα βήματα και θεωρούνται εργαλεία και μεθοδολογία, που θα οδηγήσουν στον «τετραγωνισμό του κύκλου».

Η έκθεση Καλών Υπηρεσιών του Γενικού Γραμματέα, που κατατέθηκε προσφάτως στο Συμβούλιο Ασφαλείας, μαζί με εκείνη για την ΟΥΝΦΙΚΥΠ, εκπέμπουν απαισιοδοξία, πλην όμως μέσα από τις γραμμές τους αναδεικνύεται «η προτεινόμενη διέξοδος». Είναι ξεκάθαρο πως για τα Ηνωμένα Έθνη υπάρχουν δύο παράλληλες προσπάθειες, διαδικασίες. Η πρώτη αφορά στην εξεύρεση «κοινού εδάφους», χωρίς να τίθεται οποιοδήποτε καθορισμένο πλαίσιο. Η μη αναφορά στο υπό συζήτηση μοντέλο στις τελευταίες εκθέσεις, αφήνει περιθώριο για να προκύψει η οποιαδήποτε μορφή λύσης, πέραν από τη διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, που απουσίαζε και στις τελευταίες δύο εκθέσεις. Η ΔΔΟ, λένε ξένοι διπλωμάτες, έχει τεθεί «εκτός μάχης» κι αυτό -όπως σημειώνουν- το ξέρουν οι Τούρκοι, τα Ηνωμένα Έθνη και άλλοι παίκτες.

Το ζητούμενο είναι τι «κοινό έδαφος» θα προκύψει, όταν η τουρκική πλευρά επιμένει σε ένα μοντέλο δύο κρατών (συνομοσπονδία) και η ελληνική κυπριακή πλευρά σε ΔΔΟ με τις γνωστές παραλλαγές της αποκεντρωμένης ομοσπονδίας (και την επιστροφή του 60); Η κατοχική Τουρκία, που ευνοεί αυτή τη συζήτηση, προτάσσει την αναγνώριση ως προϋπόθεση για να επανέλθει σε ουσιαστικές διαπραγματεύσεις. Είναι δε σαφές πως μια διερευνητική συζήτηση με ανοικτή ατζέντα θα μπορούσε να οδηγήσει σε ένα μοντέλο βιώσιμο και λειτουργικό.

Αλλά δεν είναι αυτό που έχουν υπόψη τους οι παίκτες του παρασκηνίου. Εκεί που θα τίθενται τα ζητήματα της λειτουργικότητας, της βιωσιμότητας, της δημοκρατίας, θα θυμούνται το «κεκτημένο» της διαδικασίας. Όπως προφανώς το εννοούν, προβάλλοντας μέσα από τις διάφορες επαφές και… συνεργασίες/συνεννοήσεις, τη λογική των δύο χωριστών οντοτήτων.

Μέχρι, όμως, να εξευρεθεί «κοινό έδαφος», που θα συζητείται σε διάφορα επίπεδα, των διαπραγματευτών ή μέσα από ένα πήγαινε-έλα του εκπροσώπου του ΟΗΕ στην Κύπρο, Κόλιν Στιούαρτ, στον Πρόεδρο και τον κατοχικό ηγέτη, η προσπάθεια θα επικεντρωθεί στις Τεχνικές Επιτροπές. Ένα εργαλείο, το οποίο χρησιμοποιείται από τουρκικής πλευράς για αναβάθμιση του κατοχικού καθεστώτος σε χωριστή οντότητα. Δεν μπορεί να θεωρηθεί τυχαίο το γεγονός ότι στο έγγραφο του κατοχικού ηγέτη, Ερσίν Τατάρ, που επισυνάπτεται στην έκθεση Γκουτέρες (όπως και του Προέδρου Αναστασιάδη), αναφέρεται πως στα πλαίσια των συναντήσεων των δύο διαπραγματευτών με την Ελίζαμπεθ Σπέχαρ (πριν την αναχώρησή της από την Κύπρο), η τουρκική πλευρά ζήτησε όπως αλλάξει η σύνθεση των Τεχνικών Επιτροπών, για να συμμετάσχουν δύο που θα έχουν «εκτελεστική εξουσία», ώστε στις συνεδριάσεις να λαμβάνονται και αποφάσεις. Και οι αποφάσεις αυτές να υλοποιούνται. Τούτο παραπέμπει εν πολλοίς σε αυτό που διαχρονικά επιδιώκεται από τουρκικής πλευράς και δεν ενοχλεί τα Ηνωμένα Έθνη. Να λαμβάνονται αποφάσεις και να τυγχάνουν διαχείρισης θέματα αρμοδιότητας κράτους. Για την ακρίβεια να συζητούνται και να επιλύονται ζητήματα από τις… δύο χωριστές οντότητες.

Είναι σαφείς οι προθέσεις των Ηνωμένων Εθνών για τα επόμενα βήματα και αυτή η προσέγγιση βρίσκει σύμφωνους τους Τούρκους, οι οποίοι μέσα από τη δική τους οπτική γωνία, θεωρούν πως για να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις θα πρέπει να διαμορφωθεί μια νέα βάση, ενώ βασική προϋπόθεση είναι η αναγνώριση της κυριαρχικής ενότητας. Οι Τεχνικές Επιτροπές είναι το εργαλείο, που κατά τους Τούρκους θα συντηρήσουν μια «χαμηλών πτήσεων» κινητικότητα, ενώ την ίδια ώρα η μεθοδολογία αυτή προσφέρεται για να καταστεί το πλαίσιο των συναντήσεων «δύο οντοτήτων».