ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Στην προσπάθεια να χτίσουν καλύτερα για το μέλλον, κάποιοι αναζητούν απαντήσεις στο παρελθόν. Οι αρχαίοι οικοδόμοι σε όλο τον κόσμο δημιούργησαν κατασκευές που στέκονται ακόμα και σήμερα, χιλιάδες χρόνια αργότερα – από Ρωμαίους μηχανικούς που έριξαν χοντρά τσιμεντένια θαλάσσια φράγματα, μέχρι τέκτονες των Μάγια που έφτιαχναν γύψινα γλυπτά στους θεούς τους και Κινέζους οικοδόμους που ύψωσαν τείχη ενάντια στους εισβολείς.

Αντίθετα, πολλές πιο πρόσφατες κατασκευές κοιτάζουν ήδη τις ημερομηνίες λήξης τους: Το σκυρόδεμα που αποτελεί μεγάλο μέρος του σύγχρονου κόσμου μας έχει διάρκεια ζωής περίπου 50 έως 100 χρόνια.

Ενας αυξανόμενος αριθμός επιστημόνων μελετά υλικά από παλιές εποχές -τεμαχίζοντας κομμάτια κτιρίων, μελετώντας ιστορικά κείμενα, ανακατεύοντας συνταγές αντιγραφής- ελπίζοντας να αποκαλύψουν πώς αντέχουν εδώ και χιλιετίες.

Αυτή η αντίστροφη μηχανική έχει δημιουργήσει μια εκπληκτική λίστα συστατικών που αναμειγνύονται σε παλιά κτίρια – υλικά όπως φλοιός δέντρων, ηφαιστειακή τέφρα, ρύζι, μπύρα, ακόμη και ούρα. Αυτά τα απροσδόκητα πρόσθετα θα μπορούσαν να είναι το «κλειδί» για μερικές αρκετά εντυπωσιακές ιδιότητες, όπως η ικανότητα να δυναμώνετε με την πάροδο του χρόνου και να «θεραπεύετε» τις ρωγμές όταν σχηματίζονται.

Το να ανακαλύψετε πώς να αντιγράψετε αυτά τα χαρακτηριστικά θα μπορούσε να έχει πραγματικό αντίκτυπο σήμερα: Ενώ το σύγχρονο σκυρόδεμα έχει τη δύναμη να συγκρατεί τεράστιους ουρανοξύστες και βαριές υποδομές, δεν μπορεί να ανταγωνιστεί την αντοχή αυτών των αρχαίων υλικών.

Και με τις αυξανόμενες απειλές της κλιματικής αλλαγής, υπάρχει μια αυξανόμενη έκκληση να γίνει η κατασκευή πιο βιώσιμη. Μια πρόσφατη έκθεση του ΟΗΕ εκτιμά ότι το δομημένο περιβάλλον είναι υπεύθυνο για περισσότερο από το ένα τρίτο των παγκόσμιων εκπομπών CO2 – και η παραγωγή τσιμέντου από μόνη της αποτελεί περισσότερο από το 7% αυτών των εκπομπών.

«Εάν βελτιώσετε τις ιδιότητες του υλικού χρησιμοποιώντας… παραδοσιακές συνταγές από τους Μάγια ή τους αρχαίους Κινέζους, μπορείτε να παράγετε υλικό που μπορεί να χρησιμοποιηθεί στη σύγχρονη κατασκευή με πολύ πιο βιώσιμο τρόπο», δήλωσε ο Κάρλος Ροντρίγκεζ-Ναβάρο (Carlos Rodriguez-Navarro), ερευνητής στο ισπανικό Πανεπιστήμιο της Γρανάδας.

Είναι όμως καλύτερο το αρχαίο ρωμαϊκό σκυρόδεμα από το σημερινό;

Πολλοί ερευνητές έχουν στραφεί στους Ρωμαίους για έμπνευση. Ξεκινώντας περίπου το 200 π.Χ., οι αρχιτέκτονες της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας κατασκεύαζαν εντυπωσιακές κατασκευές από σκυρόδεμα που έχουν αντέξει στη δοκιμασία του χρόνου – από τον ψηλό τρούλο του Πάνθεον μέχρι τα στιβαρά υδραγωγεία που μεταφέρουν νερό μέχρι σήμερα.

Ακόμη και σε λιμάνια, όπου το θαλασσινό νερό χτυπάει κατασκευές για αιώνες, θα βρείτε σκυρόδεμα «βασικά όπως ήταν όταν χύθηκε πριν από 2.000 χρόνια», δήλωσε ο Τζον Ολεσον (John Oleson), αρχαιολόγος στο Πανεπιστήμιο της Βικτώριας στον Καναδά.

Το πιο σύγχρονο σκυρόδεμα ξεκινά με το τσιμέντο Πόρτλαντ, μια σκόνη που παράγεται από τη θέρμανση ασβεστόλιθου και αργίλου σε εξαιρετικά υψηλές θερμοκρασίες και την άλεσή τους. Αυτό το τσιμέντο αναμιγνύεται με νερό για να δημιουργήσει μια χημικά αντιδραστική πάστα. Στη συνέχεια, προστίθενται κομμάτια υλικού όπως βράχος και χαλίκι και η πάστα τσιμέντου τα δένει σε μια μάζα από σκυρόδεμα.

Σύμφωνα με αρχεία από αρχαίους αρχιτέκτονες όπως ο Βιτρούβιος, η ρωμαϊκή διαδικασία ήταν παρόμοια. Οι αρχαίοι οικοδόμοι ανακάτευαν υλικά όπως καμένο ασβεστόλιθο και ηφαιστειακή άμμο με νερό και χαλίκι, δημιουργώντας χημικές αντιδράσεις για να ενώσουν τα πάντα μεταξύ τους. Τώρα, οι επιστήμονες πιστεύουν ότι έχουν βρει έναν βασικό λόγο για τον οποίο κάποιο ρωμαϊκό σκυρόδεμα συγκρατεί δομές για χιλιάδες χρόνια: Το αρχαίο υλικό έχει μια ασυνήθιστη δύναμη να επισκευάζεται μόνο του. Το πώς ακριβώς δεν είναι ακόμη σαφές, αλλά οι επιστήμονες αρχίζουν να βρίσκουν ενδείξεις.

Σε μια μελέτη που δημοσιεύτηκε νωρίτερα αυτό το έτος, ο Αντμιρ Μάζικ (Αdmir Masic), πολιτικός και περιβαλλοντικός μηχανικός στο Ινστιτούτο Τεχνολογίας της Μασαχουσέτης, πρότεινε ότι αυτή η δύναμη προέρχεται από κομμάτια ασβέστη που είναι κολλημένα σε όλο το ρωμαϊκό υλικό αντί να αναμιγνύονται ομοιόμορφα. Οι ερευνητές συνήθιζαν να πιστεύουν ότι αυτά τα κομμάτια ήταν σημάδι ότι οι Ρωμαίοι δεν ανακάτευαν αρκετά καλά τα υλικά τους.

Αντίθετα, μετά από ανάλυση δειγμάτων από σκυρόδεμα από το Πρίβερνουμ -μια αρχαία πόλη έξω από τη Ρώμη- οι επιστήμονες διαπίστωσαν ότι τα κομμάτια θα μπορούσαν να τροφοδοτήσουν τις ικανότητες «αυτο-θεραπείας» του υλικού. Οταν σχηματίζονται ρωγμές, το νερό μπορεί να εισχωρήσει στο σκυρόδεμα, εξήγησε ο Masic. Αυτό το νερό ενεργοποιεί τους εναπομείναντες θύλακες ασβέστη, πυροδοτώντας νέες χημικές αντιδράσεις που μπορούν να γεμίσουν τα κατεστραμμένα τμήματα.

Η Μαρί Τζάκσον (Marie Jackson), γεωλόγος στο Πανεπιστήμιο της Γιούτα, έχει διαφορετική άποψη. Η έρευνά της διαπίστωσε ότι το «κλειδί» θα μπορούσε να βρίσκεται στα συγκεκριμένα ηφαιστειακά υλικά που χρησιμοποιούσαν οι Ρωμαίοι.

Πηγή: «Associated Press»