Για τη δυναμική που έχει αναπτύξει τα τελευταία χρόνια η ελληνική παραγωγή φαρμάκου αλλά και για τις προοπτικές της μίλησε, μεταξύ άλλων, στο «Περιοδικό» ο κ. Θεόδωρος Τρύφων, συνδιευθύνων σύμβουλος του ομίλου ELPEN και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Φαρμακοβιομηχανίας (ΠΕΦ). Ιδιαίτερα για την ΕLPEN, o κ. Τρύφων στάθηκε στο εξαγωγικό προφίλ της εταιρείας που όλο και ενισχύεται.

H συνέντευξη έχει αναλυτικά ως εξής:

«Περιοδικό»: Η υπερδεκαετής κρίση στην Ελλάδα είχε επιπτώσεις στην ελληνική φαρμακοβιομηχανία;

Θεόδωρος Τρύφων: Οι πολιτικές που εφαρμόστηκαν κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στο πλαίσιο της δημοσιονομικής προσαρμογής και των μνημονίων επέβαλλαν μεγάλες επιβαρύνσεις στις ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες με τη μορφή clawback και rebate. Οι ασφυκτικές αυτές συνθήκες προκάλεσαν μια σημαντική υστέρηση στα επενδυτικά τους κεφάλαια, οδηγώντας σε σημαντική επιβάρυνση των επενδυτικών τους προγραμμάτων και παρεμποδίζοντας την απελευθέρωση της αναπτυξιακής τους δυναμικής.

Η έμμεση κι άμεση αυτή φορολόγηση της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας παραμένει μέχρι σήμερα, απορροφώντας έως και το 70% του κύκλου εργασιών των εταιρειών, έχοντας εκτοξευθεί σε υπερβολικά επίπεδα που δεν υπάρχουν σε κανένα άλλο ευρωπαϊκό κράτος. Αυτό μεταφράζεται σε περισσότερα από 600 εκ. ευρώ επιπλέον φόρο τον χρόνο, ποσό που θα μπορούσε να κατευθυνθεί στην έρευνα και ανάπτυξη, συμβάλλοντας στην ενίσχυση της αναπτυξιακής προσπάθειας. Το γεγονός αυτό καθιστά το clawback ως το πιο αντιαναπτυξιακό μέτρο της σύγχρονης οικονομικής ιστορίας του τόπου με τη διατήρησή του να υπονομεύει την ανταγωνιστικότητα του κλάδου.

«Π»: Σήμερα ποια είναι η δυναμική και ποιες οι προοπτικές της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας;

Θ. Τρύφων: Η ελληνική παραγωγή φαρμάκου πρωτοστατεί στην αναπτυξιακή προσπάθεια της χώρας μας, υλοποιώντας ήδη ένα σημαντικό πρόγραμμα επενδύσεων ύψους 1,2 δισ. Οι επενδύσεις των ελληνικών φαρμακοβιομηχανιών έχουν αναμφίβολα μια τεράστια ανταποδοτικότητα στην εθνική μας οικονομία με τη δημιουργία σημαντικής προστιθέμενης αξίας. Παράλληλα, αξιοποιούν το επιστημονικό δυναμικό της χώρας μας, ενισχύοντας την απασχόληση με μόνιμες και καλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Με τον τρόπο αυτό, συμβάλλουν και στον επαναπατρισμό πολλών Ελλήνων επιστημόνων που αναζήτησαν μια καλύτερη προοπτική στο εξωτερικό. Το επενδυτικό πλάνο της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας θέτει επίσης τις βάσεις για την ανάδειξη της χώρας μας σε ευρωπαϊκό κόμβο για την έρευνα και παραγωγή φαρμάκων στην ΝΑ Ευρώπη.

Η δράση «Μεταρρύθμιση του συστήματος clawback & συμψηφισμός του με ερευνητικές και επενδυτικές δαπάνες» του Εθνικού Σχεδίου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας «Ελλάδα 2.0» δημιούργησε το περιθώριο για την υλοποίηση 53 επενδύσεων στον κλάδο της φαρμακοβιομηχανίας ύψους 519,28 εκατ. ευρώ, το 85% των οποίων αφορά ελληνικές εταιρείες. Η επενδυτική αυτή αναθέρμανση έρχεται μετά από τη δεκαετή υφεσιακή περίοδο που προκάλεσε σημαντική υστέρηση στα επενδυτικά κεφάλαια και αποβιομηχάνιση.

«Π»: Ακούγονται παράπονα για ελλείψεις φαρμάκων στην ελληνική αγορά. Πού οφείλεται το πρόβλημα, ποια η ακριβής έκτασή του και τι μπορεί να γίνει για να αντιμετωπιστεί;

Θ. Τρύφων: Η ισχυρή παραγωγική βάση φαρμάκων που διαθέτει η Ελλάδα αποτελεί ένα σημαντικό εχέγγυο για τη χώρα μας, που περιορίζει σημαντικά την ένταση του φαινομένου των ελλείψεων. Αυτό φάνηκε άλλωστε ξεκάθαρα κατά τη διάρκεια της πανδημίας του κορωνοϊού, που προκάλεσε σοβαρές ελλείψεις φαρμάκων σε χώρες με μεγάλη εξάρτηση από τις εισαγωγές. Αντίθετα, η χώρα μας κάλυψε εν μέσω υγειονομικής κρίσης ένα σημαντικό μέρος των φαρμακευτικών αναγκών της με φάρμακα που παράγονται εγχωρίως από ελληνικά εργοστάσια. Είναι συνεπώς προφανές, πως η Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία λειτούργησε ως εγγυητής φαρμάκων την κρίσιμη αυτή περίοδο, αποτρέποντας δραστικά την εμφάνιση σοβαρών ελλείψεων στη χώρα μας.

Σε μια συνολικότερη θεώρηση ωστόσο, οι ελλείψεις αποτελούν ένα πολυδιάστατο πρόβλημα. Από τη μια πλευρά υπάρχουν οι διαχρονικές ελλείψεις που αφορούν στη διαθεσιμότητα μερικών δεκάδων κωδικών φαρμάκων με εξαγωγικό ενδιαφέρον. Αυτό αποτελεί ένα χρόνιο, δομικό πρόβλημα που σχετίζεται με το πολύ χαμηλό επίπεδο τιμών των φαρμάκων στη χώρα μας έναντι άλλων χωρών της Ευρώπης. Οι παράλληλες εξαγωγές είναι νόμιμες υπό την προϋπόθεση ότι δεν διαταράσσουν την επάρκεια της εγχώριας αγοράς.

Ελλείψεις φαρμάκων δεν παρατηρούνται μόνο στην Ελλάδα, αλλά και παγκοσμίως. Οι αιτίες που τις προκαλούν σχετίζονται με την αδυναμία κάλυψης της απότομης αύξησης της ζήτησης για συγκεκριμένες δραστικές ουσίες ή/και φαρμακοτεχνικές μορφές οι οποίες παράγονται σε τρίτες χώρες εκτός ΕΕ. Επιπλέον, η εκτίναξη του πληθωρισμού που παρατηρείται σήμερα προκαλεί αύξηση του κόστους όλων των συντελεστών που συμμετέχουν στη διαδικασία παραγωγής των φαρμάκων, οδηγώντας σε μια σημαντική αύξηση του κόστους παραγωγής. Στη χώρα μας, η αύξηση αυτή του κόστους απορροφάται από τις εταιρείες καθώς η νομοθεσία δεν επιτρέπει αυξήσεις τιμών. Η εξέλιξη αυτή σε συνδυασμό με τις τεράστιες υποχρεωτικές επιβαρύνσεις των εταιρειών μειώνει ακόμη περισσότερο το περιθώριο βιωσιμότητας πολλών φαρμάκων.

Αξίζει να σημειωθεί, πως οι ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες έχουν διασφαλίσει επαρκή αποθέματα ώστε να καλύψουν τις ανάγκες των ασθενών στις δραστικές ουσίες όπου υπάρχουν γενόσημα, περιορίζοντας τις ελλείψεις. Πρέπει όμως να τονιστεί, ότι το σύστημα συνταγογράφησης όπως είναι σήμερα δομημένο, αλλοιώνει την εικόνα των ελλείψεων π.χ. εμφανίζοντας ολόκληρες δραστικές ουσίες ως «ελλειπτικές» όταν λείπει το προϊόν αναφοράς, ενώ υπάρχουν αντίστοιχα γενόσημα που μπορούν να καλύψουν τις ανάγκες. Αυτό οδηγεί σε ταλαιπωρία των ασθενών και δυστυχώς αποτελεί μια ακόμη χαμένη ευκαιρία για την αύξηση της διείσδυσης των γενοσήμων, που αποτελούν το βασικό πεδίο δράσης της ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας.

«Π»: Η Εlpen όλο και μεγαλώνει. Μιλήστε μας για τις τελευταίες επενδύσεις της.

Θ. Τρύφων: Η Ελληνική Φαρμακοβιομηχανία, και η ELPEN, έχουμε αποδείξει τα τελευταία χρόνια, ότι η Ελλάδα μπορεί. Μπορεί να δημιουργήσει ισχυρή παραγωγική βάση και να είναι ανταγωνιστική στην Ευρωπαϊκή Ενωση. Μπορεί να ενισχύσει το εξαγωγικό της προφίλ και να δημιουργεί σημαντική εγχώρια προστιθέμενη αξία. Αυτό κάνουμε πολύ δυναμικά στην ELPEN.

Για την επόμενη πενταετία υλοποιούμε ένα πρόγραμμα επενδύσεων ύψους 155 εκατ. ευρώ σε επίπεδο ομίλου. Οι τομείς που εστιάζουμε είναι η έρευνα και η παραγωγή με τη δημιουργία ενός βιομηχανικού και ερευνητικού οικοσυστήματος 55.000 τ.μ., ένα από τα μεγαλύτερα στην Ελλάδα. Με τις νέες επενδύσεις η εταιρεία θα είναι σε θέση να καλύψει περισσότερους από 8 εκ. ασθενείς σε Ελλάδα και Εξωτερικό. Στον παραγωγικό τομέα οι επενδύσεις μας αφορούν στην επέκταση των υφιστάμενων παραγωγικών μας εγκαταστάσεών στο Πικέρμι, σε ένα νέο εργοστάσιο για την παραγωγή και ανάπτυξη εισπνεόμενων και στερεών μορφών στην Κερατέα και σε ένα νέο εργοστάσιο παραγωγής ογκολογικών φαρμάκων στην Τρίπολη σε συνεργασία με την Win Medica, μέλος του Ομίλου ELPEN. Στον τομέα της έρευνας και ανάπτυξης επενδύουμε στο «Athens LifeTech Park» στα Σπάτα Αττικής, που αποτελεί το πρώτο Πάρκο Βιοτεχνολογίας στην Ελλάδα κι έχει ως αποστολή τη δημιουργία αξίας και την καινοτομία στους τομείς της Βιοτεχνολογίας και των Ιατρικών επιστημών.

Το επενδυτικό πλάνο της ELPEN είναι ήδη σε προχωρημένο στάδιο υλοποίησης. Ο εκσυγχρονισμός των υφιστάμενων εγκαταστάσεων της εταιρείας στο Πικέρμι έχει ολοκληρωθεί στο μεγαλύτερό του μέρος. Το νέο εργοστάσιό της στην Κερατέα είναι ήδη σε λειτουργία. Εντός του 2025 τα πρώτα ογκολογικά σκευάσματα του ομίλου αναμένεται να διατεθούν στις διεθνείς αγορές από το εργοστάσιό του στην Τρίπολη, ενώ το «Athens LifeTech Park» έχει ήδη ξεκινήσει κάποιες από τις δραστηριότητές του.

Βασική προϋπόθεση για την υλοποίηση των επενδυτικών μας σχεδίων αποτελεί ο ανθρώπινος παράγοντας. Καμία βιομηχανία δεν μπορεί άλλωστε να λειτουργήσει χωρίς το κατάλληλο ανθρώπινο δυναμικό. Γι’ αυτό και αποτελεί διαχρονική προτεραιότητα και σταθερή δέσμευσή μας η ενίσχυση και η ανάπτυξή του.

Η αύξηση που πετύχαμε στο προσωπικό μας κατά τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης μας κάνει ιδιαίτερα περήφανους, καθώς καταφέραμε να αντισταθούμε σθεναρά στο κύμα μαζικών απολύσεων που προκάλεσε η υφεσιακή αυτή περίοδος. Κινούμενοι σε αντίστροφη πορεία με τις συνθήκες που επικρατούν στην αγορά εργασίας εδώ και χρόνια, όχι μόνο διατηρήσαμε τις θέσεις εργασίας, αλλά προχωρήσαμε και σε προσλήψεις επιστημόνων υψηλής εξειδίκευσης, ενισχύοντας την απασχόληση κατά 35% την τελευταία πενταετία.

Η διαχρονική προσήλωσή μας στην ανάπτυξη του ανθρωπίνου δυναμικού αναγνωρίζεται από το σύνολο της αγοράς εργασίας. Τα τελευταία 3 χρόνια είμαστε σταθερά στη λίστα με τους δέκα ελκυστικότερους εργοδότες της χώρας μας σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας Employer Brand που πραγματοποιεί σε ετήσια βάση η εταιρεία Randstad στην Ελλάδα.

«Π»: Και το βλέμμα σας είναι στραμμένο στις εξαγωγές. Μιλήστε μας για την εξωστρέφειά της. Υπάρχουν συγκεκριμένες αγορές στις οποίες στοχεύετε;

Θ. Τρύφων: Το 90% της κερδοφορίας της ELPEN προέρχεται σήμερα από το εξωτερικό. Αυτό είναι αποτέλεσμα της εξωστρέφειας, με την οποία λειτουργεί και της ενισχυμένης παρουσίας της στις διεθνείς αγορές. Εχοντας ήδη πετύχει την ανάδειξή μας ως «Συνεργάτη Επιλογής» σε κάθε χώρα που δραστηριοποιούμαστε, στην ELPEN εισπράττουμε σημαντική αναγνώριση για την ισχυρή τεχνογνωσία και τις υψηλές προδιαγραφές των προϊόντων μας. Το 70% της παραγωγής μας είναι σήμερα προσανατολισμένο στην εξαγωγική μας δραστηριότητα. Με δεδομένη τη δυναμική αυτή, θεωρούμε πως θα συνεχιστεί η αυξητική τάση που ήδη καταγράφουμε, συμβάλλοντας παράλληλα και στο εθνικό σχέδιο για την ανάκαμψη της ελληνικής οικονομίας.

Θεόδωρος Τρύφων, συνδιευθύνων σύμβουλος του ομίλου ELPEN και πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Φαρμακοβιομηχανίας