Όπως ανέφερε ο Δρ Κιτρόεφ (Dr. Kitroeff) εδώ στις σελίδες του “Εθνικού Κήρυκα”, “Η ανάγκη μελέτης της Ελληνικής Αμερικής”, ήταν η πρώτη παρουσίαση ενός αμιγώς ελληνοαμερικανικού πάνελ σε ένα συνέδριο Αμερικανικής Ιστορίας (14-20 Ιανουαρίου). Μεταξύ των ομιλητών του πάνελ, μαζί με τον Δρ Κιτρόεφ, ήταν η Φεβρωνία Σουμάκη (Fevronia Soumakis), ο Κωνσταντίνος Χατζηδημητρίου (Constantine Hatzidimitriou) και ο Γιώργος Τοπαλίδης (Yiorgo Topalidis). Και, όπως αξιολογούνται αυτά τα πράγματα με ακαδημαϊκούς όρους, πρόκειται σαφώς για μια σημαντική πρόοδο. Αλλά όλα αυτά είναι, και πρέπει να χρησιμοποιήσω μια τεχνική φράση… βασικά μόνο… “ακαδημαικά πράγματα”.

Η αναγνώριση από συναδέλφους πανεπιστημιακούς είναι σίγουρα ωραίο πράγμα αν είσαι καθηγητής ιστορίας σε πανεπιστήμιο… ή αν προσπαθείς να γίνεις τέτοιος. Ωστόσο, η αλήθεια είναι ότι αυτό μου θύμισε αμέσως, ανεπαρκώς φοβάμαι, το παιδικό τραγουδάκι που μου τραγουδούσε η Γιαγιά μου στα ελληνικά για τη γάτα που πήγε στο χορό, είδε ότι οι άλλες γάτες είχαν κόψει την ουρά τους, οπότε… έκοψε και η γάτα την ουρά της!

Εντάξει, οπότε οι Έλληνες επιτρέπεται πλέον επισήμως να συζητώνται στο πλαίσιο της αυθεντικής αμερικανικής ιστορίας. Αλλά περιμένετε – οι Ελληνοαμερικανοί δεν έτυχαν επίσημης αναγνώρισης μέσα στο κατεστημένο της αμερικανικής ιστορίας μέσω των δημοσιεύσεων του Θεόδωρου Σαλούτου (Theodore Saloutos), καθώς και του ρόλου του ως κορυφαίου στο γενικότερο πεδίο των μεταναστευτικών σπουδών; Γιατί διαφορετικά θα είχαν απονεμηθεί δύο βραβεία στο όνομα του Σαλούτου; Το “Theodore Saloutos Memorial Award for the best book on agricultural history in the United States”, καθώς και το “The Immigration and Ethnic History Society’s’ Theodore Saloutos Book Award”. Αυτό το βραβείο ύψους 2.000 δολαρίων απονέμεται κάθε χρόνο στο επίσημο δείπνο της IEHS για το βιβλίο που κρίνεται ως το καλύτερο για οποιαδήποτε πτυχή της μεταναστευτικής ιστορίας των Ηνωμένων Πολιτειών.

Όπως καταλαβαίνω, η μελέτη του Σαλούτου, “Θυμούνται την Αμερική: Η ιστορία των επαναπατρισθέντων Ελληνοαμερικανών” (η οποία, παρεμπιπτόντως, κυκλοφορεί ακόμη) ήταν κυριολεκτικά η πρώτη στο είδος της μελέτη σχετικά με την αμερικανική μεταναστευτική ιστορία. Όπως και να έχει τώρα η κατάσταση… θυμάμαι ένα άλλο συνέδριο… που έγινε το 1976 σε ένα από τα αμφιθέατρα του Πανεπιστημίου του Σικάγο. Ήταν μια ειδική συνάντηση της Ενωσης Νεοελληνικών Σπουδών. Το θέμα ήταν “Οι Έλληνες στις Ηνωμένες Πολιτείες”. Κάθε ένας από τους διάφορους ομιλητές προσέφερε εισηγήσεις για συγκεκριμένες πτυχές της ελληνοαμερικανικής εμπειρίας. Φαινόταν σαν να ήταν παρόντες όλοι οι κορυφαίοι ερευνητές και συγγραφείς της εποχής, όπως οι Ελένη Ζήση Παπανικόλα (Helen Zeese Papanikolas), Αντριου Τ. Κόπαν (Andrew T. Kopan), Τσαρλς Κ. Μόσχος (Charles C. Moskos), Εύα Κ. Τόπινγκ (Eva C. Topping), Αλέξανδρος Καρανίκας (Alexander Karanikas), Άλις Σκούρμπι (Alice Scourby), Τζον Άντον (John Anton), Ε.Π. Παναγόπουλος (E.P. Panagopoulos) και τόσοι πολλοί άλλοι. Ο καθηγητής Θεόδωρος Σαλούτος ήταν προγραμματισμένο να δώσει την κεντρική ομιλία, αλλά η κλονισμένη υγεία του τον εμπόδισε να παραστεί.

Για όσους είναι καλά διαβασμένοι στις σπουδές ελληνοαμερικανικής ιστορίας τα ονόματα αυτά θα φέρουν αμέσως στο μυαλό τους τις διάφορες πολιτιστικές και ιστορικές συνεισφορές που έγιναν στην τεκμηρίωση σχεδόν όλης της έκτασης της ελληνικής εμπειρίας στη Βόρεια Αμερική από την εποχή της αποικιοκρατίας.

Καθώς διαβάστηκαν οι μελέτες, το γενικότερο πνεύμα της εκδήλωσης μετατράπηκε σε ένα είδος συλλογικής γιορτής. Σύντομα έγινε μια αρκετά θορυβώδης εκδήλωση. Ηλικιωμένα άτομα στο ακροατήριο άρχισαν να σηκώνονται μετά την ολοκλήρωση μιας εργασίας ή ενός ολόκληρου πάνελ. Φώναζαν ότι είχαν έρθει στην Αμερική χωρίς χρήματα και τώρα ήταν ευκατάστατοι. Αυτές οι δηλώσεις αντιμετωπίζονταν πάντα με νέες φωνές και πάντα με παρατεταμένα χειροκροτήματα. Κατά κάποια έννοια, αυτή η μαρτυρία, αν θέλετε, υπογράμμιζε τα ιστορικά γεγονότα που προσφέρονταν στις διάφορες εισηγήσεις. Εφόσον οι παρευρισκόμενοι άρχισαν να ζητωκραυγάζουν μετά από τέτοιες αυθόρμητες προσωπικές δηλώσεις, συνέχισαν.

Κάποια στιγμή ο καθηγητής Τζον Α. Πετρόπουλος (John A. Petropulos) (1929-1999) του Amherst College, και τότε πρόεδρος της MGSA, κατά τη διάρκεια ενός από τα διαλείμματα των εισηγήσεων στάθηκε στο κέντρο της σκηνής και μίλησε στο κοινό. Ο Δρ Πετρόπουλος, ένας πολύ εκλεπτυσμένος κύριος, είπε ουσιαστικά ότι η Εταιρεία Νεοελληνικών Σπουδών ήταν ένας επαγγελματικός ακαδημαϊκός οργανισμός και ότι τέτοιες προσωπικές δηλώσεις ήταν ακατάλληλες. Ο Δρ Πετρόπουλος συνέχισε λίγο ακόμα με τους λόγους για τους οποίους πραγματοποιούνται τέτοιες επαγγελματικές εκδηλώσεις και κατέληξε με την επισήμανσή του για την παρουσία αρκετών αποφοίτων ή/και μελλοντικών αποφοίτων που παρευρίσκονταν λέγοντας ότι τα πρόσωπα αυτά ήταν η υπόσχεση για μελλοντικές σπουδές. Ο Δρ Πετρόπουλος δεν είχε άδικο, τεχνικά, αλλά του ξέφυγε εντελώς η συνολική αίσθηση που εκφράστηκε αρκετές φορές ότι οι Έλληνες στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν φτάσει και έχουν πετύχει στην αποστολή τους στην Αμερική.

Σκέφτομαι συχνά αυτή τη συνάντηση του 1976 – όχι εξαιτίας των όσων είχε να πει ο Δρ Πετρόπουλος, αλλά μάλλον εξαιτίας των όσων δήλωσε αργότερα ο καθηγητής Τσαρλς Κ. Μόσχος (1934-2008). Ανεξάρτητα από τις παραινέσεις του Δρ Πετρόπουλου, καθώς η συνάντηση συνεχιζόταν, ο Δρ Μόσχος, αργότερα ανέβηκε στη σκηνή και μίλησε από την καρδιά του. Ουσιαστικά είπε ότι οι Ελληνοαμερικανοί δεν πρέπει να συμβιβαστούν με το να διδάσκονται ένα ή δύο μαθήματα εδώ και εκεί, κατά διαστήματα, σε αυτό ή εκείνο το πανεπιστήμιο.

Αντίθετα, θα έπρεπε επιτέλους να έχουμε όλη την ιστορία των Ελλήνων στεγασμένη σε ένα ακαδημαϊκό τμήμα, όπου η εμπειρία των Ελλήνων της κλασικής εποχής, μέσω των ελληνιστικών χρόνων, μέσω του Βυζαντίου, μέσω της Τουρκοκρατίας μέχρι τους Νεοέλληνες, καθώς και εκείνες των Ελληνοαμερικανών και ολόκληρης της διασποράς θα μπορούσαν επιτέλους να βρεθούν όλες μαζί – σε ένα ενιαίο τμήμα, όλα διδασκόμενα με έναν ολοκληρωμένο τρόπο. Όπως θυμάμαι, οι επευφημίες που εισέπραξε κράτησαν αρκετή ώρα. Συμφώνησα κι εγώ με τις φωνές μου με όλους τους άλλους.

Ηχογράφησα αυτή την εκδήλωση, μαζί με τον κουμπάρο μου Κερκ Κεκάτο (Kirk Kekatos), εστιάζοντας στους επίσημους ομιλητές αυτού του Συνεδρίου. Οι πρωτότυπες ηχογραφήσεις μου κατατέθηκαν στα Αρχεία Παραδοσιακής Μουσικής του Πανεπιστημίου της Ιντιάνα (βλ. αριθμό κλήσης 80-083-F University Chicago Symposium). Παρ’ όλα αυτά, εξακολουθώ να μην μπορώ να θυμηθώ με ειλικρίνεια αν κατέγραψα τη δήλωση του καθηγητή Μόσχου. Θυμάμαι όμως ότι επευφημούσα πολύ και δυνατά μαζί με όλους τους άλλους παρευρισκόμενους.

Ο Δρ Κιτρόεφ καθώς και όλοι οι άλλοι επιστήμονες που μελετούν και γράφουν για την ελληνοαμερικανική ιστορία αναμφίβολα θα επιθυμούσαν να είχε τεθεί σε ισχύ η “Πρόταση Μόσχου”. Και νομίζω ότι θα πρέπει να επισημανθεί ότι δεν ήταν μόνο οι ακαδημαϊκοί που επευφημούσαν την πρόταση αυτή, αλλά ότι και το γενικότερο ακροατήριο συμμετείχε στην υποστήριξή της. Δεν έχω καμία απολύτως αμφιβολία ότι κάθε Ελληνοαμερικανός επιθυμεί το ίδιο ακριβώς πράγμα.

ΤΟ DNA ΑΠΟΔΕΙΚΝΎΕΙ ΤΙΣ ΠΕΠΟΙΘΉΣΕΙΣ ΜΑΣ

Και τώρα, σχεδόν μισό αιώνα μετά, έχουμε την πλήρη υποστήριξη της ιατροδικαστικής για την εθνική μας υπερηφάνεια. Όπως ανέφερε η Ανν Γκίμπονς πριν από χρόνια για τους σύγχρονους Έλληνες, “οι Έλληνες έχουν πραγματικά σχεδόν μυθική καταγωγή… το αρχαίο DNA αποκαλύπτει [και] η ανάλυση συνδέει τους Έλληνες με τους φημισμένους Μυκηναίους και Μινωίτες… Όταν οι ερευνητές συνέκριναν το DNA των σύγχρονων Ελλήνων με εκείνο των αρχαίων Μυκηναίων, βρήκαν μεγάλη γενετική επικάλυψη. Οι σύγχρονοι Έλληνες μοιράζονται ανάλογα ποσοστά DNA από τις ίδιες προγονικές πηγές με τους Μυκηναίους, αν και έχουν κληρονομήσει λίγο λιγότερο DNA από τους αρχαίους αγρότες της Ανατολίας και λίγο περισσότερο DNA από μεταγενέστερες μεταναστεύσεις στην Ελλάδα”. (Δείτε ολόκληρο το άρθρο της στο Science στις 2 Αυγούστου 2017).

Ετσι, όλοι οι ανθελληνικοί ισχυρισμοί που διατυπώθηκαν από το 1800 μπορούν πλέον να σταματήσουν. Οπως αποδεικνύει η σύγχρονη επιστήμη είμαστε – χωρίς αμφιβολία – απόγονοι των αρχαίων προγόνων μας, όπως πάντα ισχυριζόμασταν. Βέβαια, διάφοροι ακαδημαϊκοί, όπως ο Δρ Κωνσταντίνος Χατζηδημητρίου, ένας από τους τελευταίους ομιλητές του πάνελ, είναι ακλόνητοι κυριολεκτικά εδώ και χρόνια στην παράθεση της βιβλιογραφίας που αποδεικνύει ότι οι Έλληνες στο παρελθόν είχαν πάντα πλήρη επίγνωση και φωνή σχετικά με την ταυτότητά τους ως απόγονοι των Αρχαίων Ελλήνων.

Ο Δρ Κιτρόεφ δεν είναι κανένας ανόητος. Αν λοιπόν ζητάει να αποδοθεί στην ελληνοαμερικανική ιστορία η ιδιότητα ενός αναγνωρισμένου ολοκληρωμένου τομέα σπουδών… μάλλον αυτό είναι το μόνο που μπορούμε να έχουμε, αυτή τη στιγμή. Και δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι κάθε μέλος της Ενωσης Νεοελληνικών Σπουδών επιθυμεί το ίδιο. Δεν έχω καμία αμφιβολία ότι ο Δρ Κιτρόεφ και όλοι οι συμμετέχοντες στο πάνελ της πρόσφατης συνάντησης επιθυμούν την υλοποίηση της Πρότασης του Μόσχου. Το ερώτημά μου είναι γιατί περιμένουμε; Γιατί;