x
 

Αμερική

Το Candy Jim’s Palace of Sweets του ομογενούς Τζέιμς Αρθουρ Αθας

04 Ιουνίου 2022

Για πενήντα έξι χρόνια, το «Candy Jim’s Palace of Sweets» βρισκόταν σε διάφορες τοποθεσίες κατά μήκος της κεντρικής οδού στο Τέιλορ του Τέξας. Οταν ο Candy Jim, κατά κόσμον Τζέιμς Αρθουρ Αθας (James Arthur Athas), συνταξιοδοτήθηκε το 1955, εφημερίδες από τη Νέα Υόρκη, την Ιντιάνα, το Ιλινόις, την Ουάσιγκτον, το Ουισκόνσιν, το Τέξας και αλλού έγραψαν την είδηση της συνταξιοδότησής του με τον τίτλο «Γλυκιά επιτυχία».

Ο Αθας θα πρέπει να μνημονεύεται όχι μόνο ως ο πολύ αγαπητός Ελληνας μετανάστης ζαχαροπλάστης μιας μικρής πόλης, αλλά και για το γεγονός ότι έφερε ό,τι νεώτερο υπήρχε στις αναπτυσσόμενες πολιτιστικές μορφές τέχνης στην αγροτική κοινότητά του στο Τέξας. Ο «Candy Jim Athas» δεν είναι τίποτα λιγότερο από έναν από τους πρώτους πρωτοπόρους ιδιοκτήτες κινηματογράφων στη Βόρεια Αμερική.

Ο Τζέιμς Αρθουρ Αθας (βαφτίστηκε Δημήτριος Αθανάσιος Αθανασούλιας) γεννήθηκε στην Πλατάνα, ένα χωριό πέντε μίλια από τη Σπάρτη, στις 3 Ιουνίου 1877 και έφτασε στις Ηνωμένες Πολιτείες όταν ήταν 15 ετών για να εργαστεί. Η πρώτη δουλειά του νεαρού Αθανασίου ήταν να πουλάει ζαχαρωτά με ένα καρότσι στο Γουάκο, στους δρόμους του Τέξας (Corpus Christi TX 21 Ιανουαρίου 1955).

Οι αναφορές των εφημερίδων ποικίλλουν, αλλά φαίνεται ότι ο Αθας έφτασε στο Τέιλορ του Τέξας το 1898, πουλώντας και πάλι ζαχαρωτά με ένα καροτσάκι πριν ιδρύσει το πρώτο του ζαχαροπλαστείο. Απροσδόκητα, την ίδια χρονιά γνώρισε την ντόπια Λούλα Ντόσερ (Lula Dosser) και μετά από ένα σύντομο φλερτ το ζευγάρι παντρεύτηκε στις 22 Σεπτεμβρίου 1898. Το ζευγάρι έμελλε να αποκτήσει δύο παιδιά, τη Δήμητρα (1906-1971) και τη Θανάσα (γεν. 1917).

Το «Candy Jim’s Palace of Sweets» ήταν το μέρος όπου κάτοικοι του Τέιλορ «θυμούνται το σπιτικό παγωτό, τα νερά με σόδα από σιρόπια που έφτιαχνε ο κ. Αθας και τις μεγάλες ποσότητες ζαχαρωτών. Υπήρχαν τα μικρά στρογγυλά τραπέζια για τέσσερα άτομα, οι καρέκλες με τα συρμάτινα πόδια και άλλα έπιπλα, συμπεριλαμβανομένου του τεράστιου καθρέφτη πίσω από το σιντριβάνι». (Taylor Daily 15 Δεκεμβρίου 1954.)

Ολες οι μαρτυρίες συμφωνούν ότι αυτό το Παλάτι των Γλυκών ήταν γνωστό σε όλη την περιοχή για την υψηλή ποιότητα των ζαχαρωτών του. Μεταξύ των καθημερινών ζαχαρωτών που έφτιαχνε στο χέρι ο Αθας ήταν τα μπριτλς όλων των ειδών, μαλακά ζαχαρωτά, σκληρά ζαχαρωτά, θεϊκά, ρολά με πεκάν και κρεμώδεις μέντες. Ενώ οι καραμέλες της δεκάρας ήταν διαθέσιμες καθημερινά για δεκαετίες σε κουτιά των λιβρών, συμπεριλαμβανομένων των κουτιών των 25 λιβρών, υπήρχαν όλα τα είδη των χειροποίητων καραμελών του Αθα.

Ωστόσο, ο Αθας γνώριζε καλά τι μπορούσαν να αντέξουν οικονομικά οι ντόπιοι πελάτες. Αυτό τον οδήγησε στην καθιέρωση ενός «πάγκου της δεκάρας» -φτιαγμένου πολύ χαμηλότερα από τον κανονικό πάγκο- για να εξυπηρετεί τα μικρά παιδιά και να τους επιτρέπει να εξασκούνται στο μέτρημα καθώς αγόραζαν τις καραμέλες τους. Ο Αθας ήταν επίσης γνωστό ότι συχνά πήγαινε στο σχολείο της περιοχής στο διάλειμμα και πουλούσε ζαχαρωτά για πενταροδεκάρες. Το Παλάτι των Γλυκών ήταν μια οικογενειακή υπόθεση. Οχι μόνο η Λούλα Αθας δούλευε δίπλα-δίπλα με τον σύζυγό της όσο πιο συχνά γινόταν, αλλά και η ανιψιά της Νελ Λάντερς (Nell Landers) εργαζόταν επίσης στο ζαχαροπλαστείο για πολλά χρόνια.

Οι αναμνήσεις των κατοίκων του Τέιλορ από εκείνη την περίοδο συμφωνούσαν όλες ότι το Παλάτι των Γλυκών ήταν το σημείο συγκέντρωσης για παλιούς και νέους, όπου απολάμβαναν ένα νόστιμο πιάτο παγωτού μετά την παράσταση -και ήταν εδώ που οι κάτοικοι του Τέιλορ έμαθαν να ζητούν ζαχαρωτό «sauer kraut». (Austin-American 14 Ιουλίου 1950.) Χωρίς να υπεισέλθω σε ιστορικές λεπτομέρειες, ο Αθας ήταν ιδιαίτερα γνωστός, στο Τέιλορ και στις γύρω κοινότητες, για τα γλυκά του «sauerkraut» (γράφεται επίσης ως «sourkrot»), τα οποία για την περίοδο αυτή ήταν μια πολύ περιζήτητη μορφή ζαχαρωτού καραμέλας και καρύδας.

Οταν ο Αθας σύστησε αυτό το γλυκό στους πελάτες του, το ζαχαρωτό «sourkrot» πωλείτο για δεκαπέντε λεπτά το κιλό. Περήφανος για τις ζαχαρωτές λιχουδιές του, ο Αθας συχνά διαβεβαίωνε ότι δεν έφτιαχνε αυτό που αποκαλούσε «ζαχαρωτό skittle», αλλά ότι έφτιαχνε μόνο παρτίδες των 25 λιβρών κάθε φορά – τίποτα λιγότερο.

Το 1907, ο Αθας εισήγαγε μια νέα μορφή δημόσιας ψυχαγωγίας, τον πρώτο κινηματογράφο στο Τέιλορ του Τέξας. Οι μαρτυρίες δεν είναι σαφείς σχετικά με τη θέση αυτού του βωβού κινηματογράφου, ίσως στην αρχή στο πίσω μέρος του υπάρχοντος ζαχαροπλαστείου, αλλά «η επιχείρηση αυτή ευημερούσε (σε τέτοιο βαθμό που) ο κινηματογράφος παρέμεινε και το ζαχαροπλαστείο μετακόμισε στο παρακείμενο κτίριο». (Taylor Daily Press 1 Ιουνίου 1978.). Δεδομένου ότι επρόκειτο για βωβές ταινίες «ένας από τους διάσημους και πολύ ταλαντούχους μουσικούς του Τέιλορ, ο Ελμερ (Χανκ) Πάτερσον [Elmer (Hank) Patterson], έπαιζε πιάνο στο θέατρο, ταιριάζοντας τη διάθεση της μουσικής με τη σκηνή». (Taylor Daily Press 1 Ιουνίου 1978.).

Πάνω από πενήντα χρόνια αργότερα, ένας ντόπιος μίλησε για τις πρώτες μέρες του κινηματογράφου του Αθα στο πίσω μέρος του ζαχαροπλαστείου, ενθυμούμενος ότι «κατά τη διάρκεια της προβολής (της ταινίας) ο Αθας στεκόταν στο πεζοδρόμιο και ανακοίνωνε από ένα μεγάφωνο. «Εν κινήσει, εν κινήσει, όλη την ώρα εν κινήσει! Παρόλο που οι ταινίες ήταν βουβές, όντως κινούνταν». (Taylor Daily Press 1 Ιουνίου 1978.)

Σύμφωνα με τον Επιχειρηματικό Κατάλογο του Τέιλορ στο Τέξας του 1910, εκείνη την εποχή υπήρχαν τρεις κινηματογραφικές αίθουσες στην πόλη.

Κάποια στιγμή γύρω στο 1911, ο Αθας άρχισε να αναδιαμορφώνει το ζαχαροπλαστείο του και στο πλαίσιο αυτής της διαδικασίας επέκτεινε το πίσω μέρος του ζαχαροπλαστείου του με μια προσθήκη από τούβλα είκοσι πέντε ποδιών. Σε αυτόν τον νέο χώρο ο Αθας εγκατέστησε τον ολοκαίνουργιο κινηματογράφο του με «κεκλιμένο δάπεδο… βάζοντας επίσης… νέες και όμορφες καρέκλες όπερας». (Austin American Statesman, 21 Ιανουαρίου 1912.)

Η Δημόσια Βιβλιοθήκη του Τέιλορ διαθέτει μια πρωτότυπη ασπρόμαυρη φωτογραφία του εσωτερικού του ζαχαροπλαστείου που δείχνει την είσοδο αυτού του κινηματογράφου. Πάνω από την είσοδο και την έξοδο του χώρου του κινηματογράφου η φωτογραφία αυτή δείχνει το πανό με την ονομασία «Candy Jim’s Theater». (Taylor Press, 3 Ιανουαρίου 2018.) Απροσδόκητα, το 1914, βρίσκουμε ειδησεογραφικές αναφορές για «τον κινηματογράφο του Candy Jim που σχεδόν καταστράφηκε από πυρκαγιά». (1 Ιουλίου 1914 Austin American-Statesman TX.) Κανείς δεν τραυματίστηκε από τη φωτιά, ενώ ο Αθας επρόκειτο να ασχοληθεί περισσότερο, όχι λιγότερο, με την επιχείρηση του κινηματογράφου.

Ο Αθας όχι μόνο ανοικοδόμησε το «Candy Jim’s Theater», αλλά το 1915, ο Αθας άνοιξε τον κινηματογράφο «Air Dome Pictures», όπου οι ταινίες προβάλλονταν σε εξωτερικό χώρο, στη γωνία Porter και East Fourth απέναντι από το δημαρχείο του Τέιλορ στο Τέξας. Σαν να μην έφταναν οι δύο κινηματογράφοι μέχρι το 1916, μαθαίνουμε στο περιοδικό εμπορίου «Moving Picture World» ότι «ο Τζιμ Αθας αποκτά νέα στέγη. Τέιλορ Τέξας – Ο Τζέιμς Α. Αθας, ένας από τους πρώτους κινηματογραφικούς παραγωγούς στο Τέξας, πούλησε τον κινηματογράφο του στο Τέιλορ του Τέξας».

Το «Candy Jim’s Theater», στο θέατρο «The Bland-Hoke Company of the Colonial» στο Τέιλορ. Ο Αθας ξεκίνησε αρχικά το θέατρο ως παράρτημα του παγωτατζίδικου του. Μίσθωσε το θέατρο «Crazy» στο Mineral Wells του Τέξας και ξαναρχίζει. (Το θέατρο δεν είναι τρελό, ούτε ο ιδιοκτήτης του. Πήρε το όνομά του από ένα από τα μεγαλύτερα πηγάδια στο Mineral Wells, που ονομάστηκε Crazy, λόγω της αλλοπρόσαλλης συμπεριφοράς του)». (Motography 22 Απριλίου 1916, τόμος 28, σελ. 668).

Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι ο Τζιμ Αθας ήταν ένας άφοβος επιχειρηματίας. Ο Αθας πούλησε το θέατρο «Candy Jim’s Theater» για να αγοράσει το θέατρο στο Mineral Wells (Motography 1916, τόμος 15, σελ. 1285). Πάντα ανήσυχος, με τον καιρό, ο Αθας πούλησε αυτό το θέατρο και εστίασε όλη του την προσοχή στις επιχειρήσεις στο Τέιλορ του Τέξας.

Το 1942, μετά από περίπου 44 χρόνια, και προς μεγάλη απογοήτευση των ντόπιων Ταγιοριτών, ο Τζιμ Αθας σταμάτησε να φτιάχνει καραμέλες και σταμάτησε να πουλάει ακόμη και κρύα ποτά. Μη μπορώντας όμως να κλείσει εντελώς το Παλάτι των Γλυκών του, ο Αθας πουλούσε περιοδικά, τσιγάρα, ποπ κορν, φιστίκια και σοκολάτες, όπως ανέφερε τότε, όλα αυτά για να απασχολείται πολλές ώρες της ημέρας.

Τότε, το 1956, λίγο πριν από το προγραμματισμένο από καιρό (και με μεγάλη καθυστέρηση) ταξίδι της επιστροφής στην Πλατάνα, η Λούλα Αθας έφυγε από τη ζωή στις 7 Νοεμβρίου. Με τον καιρό ο Τζιμ Αθας πήγε μόνος του και ενώ αρχικά επρόκειτο να είναι ένα ταξίδι δύο ετών, επέστρεψε «σπίτι» στο Τέιλορ του Τέξας μέσα σε λίγους μήνες.

Το 1954, ο Τζιμ Αθας συνταξιοδοτήθηκε και όπως είχε πει τότε: «Μακάρι να μπορούσα να σφίξω το χέρι κάθε αγοριού και κοριτσιού που ήρθε ποτέ στο μαγαζί μου για καραμέλα, σόδα, ποπ κορν ή ακόμα και για ένα ποτήρι νερό». (Austin American 17 Δεκεμβρίου 1954.)

Στις 31 Δεκεμβρίου 1965, ο άνθρωπος που γενιές και γενιές Τεξανών γνώριζαν ως Candy Jim ή αλλιώς Τζέιμς Αρθουρ Αθας πέθανε στο Οστιν του Τέξας. Δεκάδες ειδησεογραφικές αναφορές καταγράφουν τα επιχειρηματικά επιτεύγματα, τις πολιτιστικές καινοτομίες και τις όμορφες αναμνήσεις που εξακολουθούν να αποδίδονται σε αυτόν τον μοναχικό μετανάστη. Χωρίς αμφιβολία, ο Candy Jim έδωσε πίσω πολύ περισσότερα από όσα του δόθηκαν ποτέ.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Η υπουργός Εσωτερικών της Ελλάδος Νίκη Κεραμέως επισκέφθηκε την Αρχιεπισκοπή Αμερικής και είχε συνάντηση με τον Αρχιεπίσκοπο Ελπιδοφόρο για την επιστολική ψήφος.

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

Πολιτισμός

Η πρωτοεμφανιζόμενη συγγραφέας Μαρίνα Πλούμπη, μας χάρισε φέτος ένα παιδικό βιβλίο ξεχωριστό και μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα.

ΒΙΝΤΕΟ