Η επιστολή-απάντηση του υπουργείου Εξωτερικών των ΗΠΑ προς βουλευτή του Κογκρέσου, που έκανε το ερώτημα: τι προτίθεται να πράξει η κυβέρνηση σχετικά με το αίτημα της Τουρκίας να αγοράσει F-16, άναψε πάλι για τα καλά τη συζήτηση γύρω από το θέμα: Σχέσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία και τις επιπτώσεις που η εξέλιξη αυτή θα έχει στις ελληνο-αμερικανικές σχέσεις. Και αυτό είναι λογικό, γιατί το περιεχόμενο της επιστολής μάς πληροφορεί ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ θεωρεί την πώληση των F-16 προς την Τουρκία ως θετική εξέλιξη για την ασφάλεια και τα συμφέροντα των ΗΠΑ εάν το Κογκρέσο συμφωνήσει να ικανοποιηθεί το αίτημα της Τουρκίας. Αρα η εξέλιξη αυτού του θέματος χρήζει την αύξηση του ενδιαφέροντος της Ομογένειας.

Κατ’ αρχάς όσο το θέμα των S-400 δεν λύνεται ικανοποιητικά για τις ΗΠΑ δεν προβλέπω οποιαδήποτε αλλαγή στη στάση του Κογκρέσου το οποίο μάλιστα έχει ψηφίσει και σχετικό νόμο που απαγορεύει την πώληση τέτοιου στρατιωτικού υλικού στην Τουρκία. Όμως, ο πόλεμος του Πούτιν στην Ουκρανία έχει αλλάξει κάποια δεδομένα που θα επηρεάσουν και τα στρατηγικά δεδομένα, ιδίως σε ό,τι αφορά τη συμβολή της Τουρκίας στην ασφάλεια της Δύσης. Τελευταία μάλιστα κυκλοφορούν πολλές μελέτες σχετικά με τον αυξημένο κίνδυνο που αντιμετωπίζει η ασφάλεια της Δύσης σε περίπτωση που δεν θα μπορεί να ελέγχει την κατάσταση στην περιοχή της Ευρασίας και η Τουρκία είναι κομμάτι της και προφανώς ενδιαφέρει τη Δύση τα μέγιστα για το ποιο δρόμο θα διαλέξει η Τουρκία. Και λόγω αυτού, τα περί της αυταρχικής Τουρκίας και μη φιλικής συμπεριφοράς της προς τη Δύση να θελήσουν κάποιοι της Δύσης να τα κάνουν γαργάρα. Αυτό θα φανεί από την ταχύτητα με την οποία θα εξελίσσονται τα πράγματα. Ηδη ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας με πρόσκληση του κ. Μπλίνκεν ταξιδεύει τον Μάιο στις ΗΠΑ. Εξ’ ου και οι αυξημένες ανησυχίες μας.

Το 2023 στην Τουρκία θα έχουμε προεδρικές εκλογές. Οι Δυτικοί θα περιμένουν τις εξελίξεις αυτές πριν προχωρήσουν σε κάτι συγκεκριμένο; Μπορεί κάποιοι να έχουν στο νου τους, και όχι μόνον στο νου τους, την αλλαγή προέδρου στην Τουρκία και τότε να εξωτερικεύσουν περισσότερο τις προθέσεις τους σχετικά με το τι θα πράξουν με την Τουρκία. Η Τουρκία έγραψε στα παλαιότερα των υποδημάτων της τις κυρώσεις της Δύσης προς τη Ρωσία και δικαιολογεί τη θέση της αυτή με το επιχείρημα ότι με τον τρόπο αυτό μπόρεσε να φέρει τα δυο μέρη του πολέμου σε διαπραγματεύσεις για κατάπαυση του πυρός και τερματισμού του πολέμου. Ο διαχρονικά επιτήδειος ουδέτερος και συγχρόνως εισβολέας στην Κύπρο, στο Ιράκ, στη Συρία και με απειλές προς την Ελλάδα και την Κύπρο το παίζει ειρηνοποιός και προσπαθεί να αναδείξει την γεωστρατηγική της αξία στη Δύση με στόχο να συνεχίσει ανενόχλητα τις επεκτατικές και αρπακτικές της πολιτικές. Ο Ερντογάν ονειρεύεται, μάλιστα, και βραβείο Νομπέλ για τις «ειρηνευτικές» του δραστηριότητες.

Ολα αυτά θα τα δούμε στην πράξη και ο καιρός θα δείξει. Πολλά θα εξαρτηθούν από τον τρόπο που θα ξεπεραστούν οι ενστάσεις των ΗΠΑ σχετικά με τους S-400. Μέχρι στιγμής ο Ερντογάν δεν έχει δείξει ότι είναι διατεθειμένος να υποχωρήσει στο θέμα αυτό. Αλλωστε, του κόστισαν πάνω από ένα δισ. δολάρια και θα είναι δύσκολο να εξηγήσει στον τουρκικό λαό τις μεγαλομανείς του πολιτικές. Μάλιστα αν δεν μπορεί να πάρει τα F-16, απειλεί ότι θα απευθυνθεί προς τη Ρωσία για αγορά αεροσκαφών, κάτι για το οποίο οι Δυτικοί ανησυχούν, γιατί εάν η Τουρκία προχωρήσει στην υλοποίηση τέτοιων απειλών τότε η προσπάθεια να κρατήσουν την Τουρκία στο Δυτικό μαντρί ίσως δυσκολέψει, ιδίως εάν ο Σουλτάνος έχει αποφασίσει να κρατήσει αποστάσεις και να συνεχίσει την ανεξαρτητοποίησή του από τη Δύση. Αυτό ίσως κάνει τους Δυτικούς πιο υποχωρητικούς στις απαιτήσεις της Τουρκίας.

Από την άλλη πλευρά θεωρώ πως ο σφιχτός εναγκαλισμός του Ερντογάν με τον Πούτιν θα είναι πολύ πιο δύσκολος για την Τουρκία να παίζει τον ρόλο του ανεξάρτητου στο βαθμό που μπορεί να το παίζει τώρα έτσι με τους Δυτικούς. Επιπλέον, οι διεκδικήσεις του Πούτιν και του Ερντογάν σε ορισμένα ζητήματα βρίσκονται σε ευθεία σύγκρουση και θεωρώ απίθανο ο Ερντογάν να εγκαταλείψει τη ζεστή αγκαλιά της Δύσης και να προτιμήσει την αγκαλιά της Αρκούδας. Ο καιρός θα δείξει.

* Ο Θεόδωρος Στάθης έζησε για χρόνια στις ΗΠΑ. Είναι πρώην βουλευτής Λάρισας με το ΠΑΣΟΚ, ενώ διετέλεσε υφυπουργός Εθνικής Αμυνας, αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού και υπουργός Γεωργίας. Είναι διδάκτωρ του Columbia University και πρόεδρος του Ιδρύματος Μεσογειακών Μελετών.