Από τη στήλη αυτή είχαμε πρόσφατα την ευκαιρία να αναφερθούμε στις διαγραφόμενες συνέπειες της εκλαϊκευμένης χρήσης της τεχνητής νοημοσύνης (Chat Bots) ιδιαίτερα μετά την υιοθέτησή της από εταιρείες – γίγαντες του ηλεκτρονικού τομέα.

Την επαύριον της καθοριστικής αυτής εξέλιξης και μετά τις επαναστατικές αλλαγές που ήδη έχει επιφέρει η ψηφιακή τεχνολογία, δεν είναι υπερβολή να επισημανθεί ότι το βιβλίο, υπό την έντυπη παραδοσιακή μορφή του, είναι ένα από τα μεγαλύτερα θύματα αυτής της ραγδαίας ηλεκτρονικής προόδου.

Τόσο μετά την ανακάλυψη της τυπογραφίας, αλλά και στους προηγούμενους αιώνες με διάφορες άλλες μορφές του, το βιβλίο υπήρξε το κύριο μέσο γραπτής ανθρώπινης έκφρασης και αποτύπωσης της συλλογικής μνήμης καθώς και ο καλύτερος σύντροφος και συνοδοιπόρος της παγκόσμιας διανόησης.

Βεβαίως, ακόμη και πριν από την εμφάνιση της εκλαϊκευμένης τεχνητής νοημοσύνης, η τηλεόραση και οι ποικίλοι ηλεκτρονικοί τρόποι και μέσα αναζήτησης πληροφοριών είχαν μειώσει τον μέχρι τότε παραδοσιακό ρόλο του βιβλίου στη γενικότερη εκπαιδευτική και μορφωτική πλευρά της ζωής μας.

Πολλά βιβλιοπωλεία ανά τον κόσμο είχαν αρχίσει να κλείνουν και ο ρόλος των βιβλιοθηκών με έντυπα βιβλία ως κέντρων μελέτης και αναζήτησης γνώσεων είχε αρχίσει να μειώνεται.

Παρά την αντίσταση του πιο ηλικιωμένου αναγνωστικού κοινού, οι νεώτερες γενιές ξεκίνησαν στην αρχή να δοκιμάζουν τη χρήση του ηλεκτρονικού βιβλίου, ενώ βαθμιαία οι νέοι απομακρύνθηκαν ακόμη και από τη μορφή αυτή και από τον έντυπο Τύπο στρέφοντας την προτίμησή τους στην πρόσληψη γνώσεων ή πληροφοριών μέσα από τα πολλά ψηφιακά μέσα και πλατφόρμες.

Σε όλους εκείνους που δυσανασχετούν ακόμη για τη μείωση αυτή του ρόλου του βιβλίου στις ανθρώπινες γνωστικές και διανοητικές δραστηριότητες, η παρατήρηση είναι γνωστή.

Τίποτα δεν μπορεί να αντιταχθεί στην πρόοδο.

Για να μιλήσουμε μεταφορικά, πώς μπορεί κανείς να προτιμήσει το ιππήλατο αμαξάκι στην εποχή του ταχύτατου αυτοκινήτου;

Είναι όμως άραγε έτσι τα πράγματα;

Μπορούμε να εγκαταλείψουμε τόσο γρήγορα τον πρωταγωνιστή του ιστορικού πολιτιστικού παρελθόντος μας; Τον σύντροφο αμέτρητων προηγούμενων γενιών ο οποίος έπαιξε τόσο ζωτικό ρόλο στη γενική λογοτεχνική έκφραση, τη διανοητική, επιστημονική και μορφωτική αναζήτηση και στην ανέλιξη της ανθρωπότητας στο σύνολό της;

Συναισθηματικά, πώς μπορεί να αντικατασταθεί από τους υπολογιστές το μοναδικό εκείνο αίσθημα πνευματικής θαλπωρής που εμπνέει το γεμάτο από βιβλία παραδοσιακό βιβλιοπωλείο;

Τι μπορεί να γεμίσει περισσότερο τους τοίχους των γραφείων ή των σπιτιών μας από όλα εκείνα τα βιβλία που μας ακλούθησαν ή μας συντροφεύουν ακόμη στην αναζήτηση γνώσεων ή την απλή ευχαρίστηση του διαβάσματος;

Υπογραμμίζεται, ορθώς, ότι η ηλεκτρονική τεχνολογία έχει παίξει καθοριστικό ρόλο ώστε να καταστούν ευρύτατα προσιτά η πρόσληψη γνώσεων, η επιστημονική έρευνα και η απόλαυση του παγκόσμιου λογοτεχνικού πλούτου.

Εντούτοις, βάσιμα επιχειρηματολογεί κανείς ότι η προϊούσα μείωση της παρουσίας και σημασίας του παραδοσιακού βιβλίου αλλά και του γραπτού Τύπου από την ζωή μας, μπορούν να καταλήξουν στην εξάλειψη μιας προαιώνιας διανοητικής και πνευματικής απόλαυσης και μιας αξιόπιστης πηγής γνώσεων και διανοητικής εξάσκησης.

Ισως παρόμοιοι προβληματισμοί και ενστάσεις, που βαίνουν πέραν από τα όρια της «συντηρητικής» νοσταλγίας, έχουν οδηγήσει, εάν βασιστεί κανείς σε μερικές διαγραφόμενες ενδείξεις, σε μια κάποια επιστροφή στο παραδοσιακό βιβλίο σε μερικές τουλάχιστον χώρες.