ΑΘΗΝΑ. Ενας από τους αφανείς ήρωες της επιτυχούς αντιμετώπισης της πανδημίας του κορωνοϊού στην Ελλάδα και της περαιτέρω ενδυνάμωσης του Ελληνικού Συστήματος Υγείας είναι ο πρώην αναπληρωτής υπουργός Υγείας Βασίλης Κοντοζαμάνης. Κατά την κρίσιμη διετία 2020-2021, όταν η πανδημία ήταν στο αποκορύφωμά της ο ίδιος (πρώτα ως υφυπουργός και στη συνέχεια ως αναπληρωτής υπουργός) και οι συνεργάτες του έδιναν κυριολεκτικά μάχη για να μη μείνει κανένας πολίτης απροστάτευτος.

Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του «Επίκαιρη Ερώτηση: Πανδημία. Διαχείριση της Covid-19 και κοινοβουλευτικός έλεγχος» που θα γίνει στο προξενείο της Νέας Υόρκης την Τετάρτη 6 Δεκεμβρίου στις 19:30, ο κ. Κοντοζαμάνης μίλησε στον «Εθνικό Κήρυκα» («Ε.Κ.») για την ταραγμένη περίοδο της πανδημίας αλλά και τα θετικά που προέκυψαν για την Ελλάδα από την επιτυχημένη διαχείρισή της.

Αναλυτικά η συνέντευξη έχει ως εξής:

«Ε.Κ.»: Οταν ήρθαν τα πρώτα σημάδια στα τέλη του 2019 φανταζόσασταν ότι θα επακολουθούσε όλο αυτό που εν τέλει ζήσαμε;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Πιστεύω ότι κανείς δεν το περίμενε. Σε όλον τον Κόσμο. Εξαρχής όμως υπήρχε επαγρύπνηση. Δεν καθησυχάσαμε ενώ, ακολουθώντας τις οδηγίες του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας ξεκινήσαμε τις προετοιμασίες.

Οι πρώτες ημέρες της πανδημίας άλλαξαν την εικόνα που είχαμε στην αρχή. Βλέπαμε τις δραματικές συνθήκες στην Ιταλία και γνωρίζαμε πολύ καλά ότι η πανδημία έρχεται και στην Ελλάδα. Σα να βλέπεις ένα τεράστιο κύμα, να καταφθάνει, χωρίς να γνωρίζεις πόσο θα σε επηρεάσει.

Οπως καταλαβαίνετε, η αντιμετώπιση από πλευράς Πολιτείας τέτοιων συνθηκών απαιτούσε αντανακλαστικά και σχέδιο. Επρεπε να γίνουν πολλά πράγματα σε μικρό χρονικό διάστημα. Ο χρόνος έτρεχε, το περιβάλλον ήταν πρωτόγνωρο και εμείς οφείλαμε να χαράξουμε μια αποτελεσματική στρατηγική. Οπερ και εγένετο, όπως φάνηκε από το αποτέλεσμα. Επιβάλαμε εγκαίρως το λοκντάουν, μία απόφαση η οποία δεν ήταν ούτε εύκολη ούτε αυτονόητη τη δεδομένη χρονική στιγμή, και θωρακίσαμε το Σύστημα Υγείας ώστε να αντιμετωπίσει ακραίες καταστάσεις.

Σταθήκαμε ως κυβέρνηση στο ύψος των περιστάσεων. Λειτουργήσαμε ομαδικά, άμεσα και μεθοδικά και γι’ αυτό νιώθω μεγάλη υπερηφάνεια και ικανοποίηση που ήμουν μέλος της ομάδας που διαχειρίστηκε με επιτυχία την πανδημία.

«Ε.Κ.»: Και στην πρώτη φάση πήραμε εύσημα.

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Η Ελλάδα τα κατάφερε συνολικά στη διαχείριση της πανδημίας. Και αυτό δεν το λέμε μόνο εμείς. Το είπαν όλοι. Η «μικρή» Ελλάδα αποτέλεσε παράδειγμα προς μίμηση.

Ναι, η Ελλάδα άντεξε και ανταποκρίθηκε τη στιγμή που πιο σύγχρονα Συστήματα Υγείας πιο πλούσιων κρατών κατέρρευσαν. Ταυτόχρονα, μπορέσαμε και ενισχύσαμε το Σύστημα Υγείας ώστε να διασφαλίσουμε την πρόσβαση σε κάθε απαραίτητη φροντίδα υγείας για κάθε συμπολίτη μας. Οπως προανέφερα, έγιναν μεγάλες αλλαγές σε μικρό χρονικό διάστημα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα, ο διπλασιασμός των κλινών Εντατικής Θεραπείας.

«Ε.Κ.»: Πολιτική συναίνεση στα μέτρα και στην όλη προσπάθεια αντιμετώπισης της πανδημίας υπήρξε;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Δεν μπορώ να πω ότι υπήρξε ούτε η απαραίτητη συνεννόηση ούτε η επιθυμητή συναίνεση. Να σας θυμίσω μόνο ότι τη στιγμή που η Ευρώπη υπέγραφε τις συμφωνίες για την αγορά των εμβολίων η αξιωματική αντιπολίτευση έλεγε ότι το εμβόλιο δεν πρόκειται να έρθει. Μετά, για λόγους πολιτικής εκμετάλλευσης έκλεισε το μάτι στους αντιεμβολιαστές.

Δέχομαι ότι ο ρόλος της αντιπολίτευσης είναι να ασκεί κριτική στην κυβέρνηση αλλά όταν πρόκειται για μείζονα ζητήματα που αφορούν την υγεία του πληθυσμού θα έπρεπε τουλάχιστον να υπάρχει μια ελάχιστη συνεννόηση, μια διάθεση για κατάθεση προτάσεων.

Λογικό είναι να υπάρχουν πολιτικές διαφωνίες ή κριτική στη Βουλή και στο δημόσιο διάλογο αλλά εφόσον ακολουθούσαμε το δρόμο της τεκμηρίωσης νομίζω ότι θα μπορούσαμε να συνεννοηθούμε. Δυστυχώς, κυρίως η αξιωματική αντιπολίτευση, δεν το κατάλαβε. Και ήταν κρίμα.

«Ε.Κ.»: Στις κυβερνητικές αποφάσεις που αφορούσαν την πανδημία συνυπολογιζόταν το λεγόμενο «πολιτικό κόστος»;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Δεν διστάσαμε να λάβουμε δύσκολες αποφάσεις και επίπονα μέτρα. Ο κόσμος όμως πειθάρχησε και όλοι μαζί τα καταφέραμε. Καταρρίψαμε επομένως το μύθο του λεγόμενου πολιτικού κόστους.

Επιτρέψτε μου και μία κουβέντα για τις κυβερνητικές πρωτοβουλίες εκείνη την περίοδο. Στις μεγάλες κρίσεις, αυτό που χρειάζεται είναι ηγεσία για να λαμβάνονται δύσκολες αποφάσεις και ομαδική δουλειά για να αντιμετωπίζονται αποτελεσματικά όλες οι προκλήσεις. Δώσαμε μεγάλες μάχες. Ο πόλεμος δεν ήταν εύκολος. Ο εχθρός ήταν άγνωστος και αόρατος στην αρχή.

Σε καμία περίπτωση όμως δεν κρύψαμε την αλήθεια από τον ελληνικό λαό. Δεν αποκρύψαμε ούτε ένα στοιχείο. Δεν υποτιμήσαμε την κατάσταση, δεν εφησυχάσαμε ότι όλα βαίνουν καλώς.

Και κάτι ακόμα σημαντικό. Δώσαμε προτεραιότητα στην προστασία της ανθρώπινης ζωής. Ηταν πρόταγμά μας η άνευ όρων προστασία της δημόσιας υγείας. H Οικονομία ήρθε σε δεύτερη μοίρα. Δεν υποχωρήσαμε ούτε χιλιοστό από αυτή τη στρατηγική. Και αυτό είναι ένα ακόμα μεγάλο δίδαγμα αυτής της περιόδου. Μια παρακαταθήκη, για το ποιες προτεραιότητες βάζεις στην πολιτική.

«Ε.Κ.»: Μπορούμε να πούμε ότι και στην περίπτωση της πανδημίας ισχύει το «ουδέν κακόν αμιγές καλού», υπό την έννοια ότι αυτή επιτάχυνε τη θωράκιση του Συστήματος Υγείας;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Υπό αυτήν την έννοια βεβαίως. Αλλά είναι και πολλά άλλα τα οφέλη που προέκυψαν. Με το πιο σημαντικό, την αλλαγή της εικόνας της χώρας μας στο εξωτερικό.

Επίσης επαναπροσδιορίστηκε η σχέση κράτους-πολίτη. Ηταν η περίοδος που ο λαός ένιωσε ότι πραγματικά το κράτος είναι δίπλα του σε αυτή την κρίσιμη στιγμή.

Επίσης, συγκεντρώσαμε τους κορυφαίους ειδικούς στη χώρα ώστε να έχουμε την απαραίτητη επιστημονική τεκμηρίωση στις αποφάσεις που λαμβάναμε, ενημερώνοντας ταυτόχρονα με εγκυρότητα τον πληθυσμό.

Επιπλέον, σε παγκόσμιο επίπεδο είδαμε την επιτυχημένη συνέργεια επιστήμης και φαρμακευτικής βιομηχανίας που είχε ως αποτέλεσμα την έγκαιρη ανάπτυξη των εμβολίων και των απαραίτητων θεραπειών.

«Ε.Κ.»: Το Ελληνικό Σύστημα Υγείας δυνάμωσε πραγματικά;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Χωρίς περιστροφές σας απαντώ ΝΑΙ. Η πανδημία αποτελεί τον μεγάλο καταλύτη αλλαγών στον τομέα της Υγείας. Οι αλλαγές πρέπει να ολοκληρωθούν και οι μεταρρυθμίσεις να προχωρήσουν. Εχουν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί σημαντικές τομές μέσα στην πανδημία, που μπορούν να αλλάξουν την εικόνα προς το καλύτερο. Αν με ρωτούσατε, θα σας έλεγα ότι αυτό είναι και το μεγάλο πολιτικό διακύβευμα των επόμενων χρόνων. Το οφείλουμε στις επόμενες γενιές, αυτός είναι ο στόχος της κυβέρνησης και σας διαβεβαιώ ότι θα τον πετύχουμε.

«Ε.Κ».: Τελικά ξοδεύουμε πολλά ή λίγα για την δημόσια υγεία;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Αυτό είναι ένα ερώτημα που κυριαρχεί εδώ και χρόνια στην πολιτική ζωή αλλά το θέμα δεν είναι αν ξοδεύουμε πολλά ή λίγα. Το θέμα είναι το πώς ξοδεύουμε αυτά τα χρήματα. Δηλαδή, η αποδοτική χρήση τους ώστε να επιτύχουμε το καλύτερο αποτέλεσμα. Και κάτι ακόμα. Πρέπει επιτέλους να μιλήσουμε για την ποιότητα, όχι μόνο την ποσότητα των υπηρεσιών. Να μετρήσουμε το παραγόμενο έργο και τις υγειονομικές εκβάσεις, να αξιολογήσουμε τις υπηρεσίες και να σχεδιάσουμε πολιτικές που θα στηρίζονται στην τεκμηρίωση ώστε πραγματικά να διασφαλίσουμε ότι τα χρήματα του ελληνικού λαού πιάνουν τόπο και η παροχή υπηρεσιών Υγείας είναι αποτελεσματική.

«Ε.Κ.»: Τι προσφέρει το βιβλίο αυτό στον αναγνώστη;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Θέλησα να προσεγγίσω τη διαχείριση της πανδημίας από την πλευρά του κοινοβουλευτικού ελέγχου. Την περίοδο εκείνη σχεδόν όλα τα κόμματα είχαν καθημερινή παρουσία στη Βουλή και τέθηκαν πολλές ερωτήσεις για το πώς διαχειριστήκαμε την πανδημία. Οσο ήμουν υφυπουργός και αναπληρωτής υπουργός Υγείας απάντησα σε περισσότερες από 240 επίκαιρες ερωτήσεις, οι περισσότερες εκ των οποίων αφορούσαν την πανδημία, και ήθελα να δείξω πώς την διαχειριστήκαμε και να αναδείξω τα στοιχεία εκείνα που μας οδήγησαν στην επιτυχή αντιμετώπισή της.

«Ε.Κ.»: Θα έχουμε ανάλογες κρίσεις σε τέτοιο μέγεθος στο μέλλον;

Βασίλης Κοντοζαμάνης: Δεν το ξέρω αυτό αλλά σίγουρα θα έχουμε να αντιμετωπίσουμε πολλές προκλήσεις, που αποτελούν απειλή για τα Συστήματα Υγείας όπως η αντιμικροβιακή αντοχή και η άνοια, μία κατάσταση που ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας έχει χαρακτηρίσει ως τσουνάμι. Επομένως, σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να εφησυχάζουμε.

Λίγα λόγια για το βιβλίο

Το βιβλίο «Επίκαιρη Ερώτηση: Πανδημία. Διαχείριση της Covid-19 και κοινοβουλευτικός έλεγχος» αποτελεί ένα πολιτικό ημερολόγιο της ταραγμένης εποχής της πανδημίας της Covid-19. Σε αυτό περιλαμβάνονται επίκαιρες ερωτήσεις διαφορετικών κομμάτων και βουλευτών με τις απαντήσεις τους, με χρονολογική σειρά, που αφορούσαν σε κρίσιμα ζητήματα σχετικά με την αντιμετώπιση της πανδημίας.

Επιπλέον, καταγράφονται προσωπικές σκέψεις και ανησυχίες του συγγραφέα κατά τη διάρκεια της θητείας του στο υπουργείο Υγείας, αρχικά ως Υφυπουργού και στη συνέχεια ως αναπληρωτή Υπουργού με κύρια αρμοδιότητα τις Υπηρεσίες Υγείας.

Στο βιβλίο αποτυπώνονται το κλίμα και οι ανησυχίες της εποχής, αναδεικνύονται οι πολυεπίπεδες πρωτοβουλίες και δράσεις που απαιτήθηκε να αναληφθούν εκείνο το διάστημα και «φωτίζονται», με τη νηφαλιότητα που επιτρέπει η χρονική απόσταση, οι κυβερνητικοί χειρισμοί και η αλληλεπίδρασή τους με την πολιτική επικαιρότητα. Από την επισκόπηση του περιεχομένου του, ο κάθε ενδιαφερόμενος μπορεί να αντλήσει συμπεράσματα για τους κυβερνητικούς χειρισμούς και το σχέδιο που υλοποιήθηκε και οδήγησε στην επιτυχή αντιμετώπιση της πανδημίας, την παρακαταθήκη που δημιουργήθηκε στο Σύστημα Υγείας αλλά και να προδιαγράψει πολλές από τις παρεμβάσεις που απαιτούνται την επόμενη μέρα για την οικοδόμηση ενός νέου, σύγχρονου Εθνικού Συστήματος Υγείας.