ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Την ανησυχία της πως οι τελευταίες δραματικές εξελίξεις στο αμερικανικό τραπεζικό σύστημα, που έφεραν το κλείσιμο τραπεζών όπως η SVB και η Signature Bank, ενδέχεται να επεκταθούν και άλλα αμερικανικά χρηματοπιστωτικά ιδρύματα, εκφράζει στον «Εθνικό Κήρυκα» («Ε.Κ.») η Ανώτερη Σύμβουλος της Alma Bank, Νάνσυ Παπαϊωάννου.

Ειδικότερα, η κ. Παπαϊωάννου, η οποία έχει καταγράψει 40 χρόνια δραστηριότητας στον τραπεζικό τομέα και στις δυο πλευρές του Ατλαντικού, εξηγεί τη σειρά των γεγονότων αλλά και τις διαδικασίες που οδήγησαν στα πρόσφατα γεγονότα και εκφράζει την εκτίμησή της για τα δεδομένα -αλλά και τους κινδύνους- που ενδεχομένως να κρύβει το προσεχές χρονικό διάστημα, την ώρα που οι Ομοσπονδιακές Αρχές επιχειρούν να απορροφήσουν τους κραδασμούς.

«Εθνικός Κήρυκας»: Κυρία Παπαϊωάννου, καταρχάς τι σημαίνουν πρακτικά για το τραπεζικό σύστημα οι τελευταίες εξελίξεις στη Silicon Valley Bank και την Signature Bank και κατά πόσον συνδέονται μεταξύ τους;

Νάνσυ Παπαϊωάννου: Αρχικά, ας αναλογιστούμε ότι μια σειρά μη οικονομικών γεγονότων, όπως ήταν η 11η Σεπτεμβρίου, οι πόλεμοι σε Αφγανιστάν και Ιράκ, η κατάρρευση της Lehman Brothers, η οικονομική κρίση του 2008 και εσχάτως η πανδημία της Covid-19, ανάγκασαν πρώτα το Federal Reserve System στις ΗΠΑ και, κατόπιν, τις κεντρικές τράπεζες της Ευρώπης και άλλων χωρών να κινηθούν σχεδόν παράλληλα, κάνοντας τα δυο πράγματα που είναι στη δικαιοδοσία τους, προκειμένου να υποστηρίξουν τις οικονομίες των χωρών τους και να χρηματοδοτήσουν τις ανάγκες που τα παραπάνω γεγονότα δημιούργησαν: α) να κατεβάσουν τα επιτόκια και β) να παρέχουν ρευστότητα στην οικονομία. Αποτέλεσμα αυτού ήταν κυβερνήσεις, τράπεζες και εταιρείες σε όλον τον κόσμο να επωφελούνται για όλο αυτό το διάστημα και να μπορούν να δανείζονται με πολύ χαμηλά επιτόκια. Αυτό γίνεται είτε με έκδοση ομολόγων, είτε με διαφορετικούς τρόπους, όπως τα μετρητά (liquid funds). Το αποτέλεσμα των δυο παραπάνω δράσεων των κεντρικών τραπεζών ήταν η εμφάνιση του πληθωρισμού, που έγινε, όπως παρατηρούμε, τα τελευταία δυο χρόνια και οι επιπτώσεις του στην ζωή μας και τις οικονομίες όλων των χωρών είναι αισθητές, όπως η άνοδος των τιμών καταναλωτικών ειδών και τροφίμων, ο κίνδυνος παγκόσμιας ύφεσης κ.ά. Η αντιστάθμιση αυτού ήταν οι κεντρικές τράπεζες να αρχίζουν να ανεβάζουν τα επιτόκια, προκειμένου να καταπολεμήσουν τον πληθωρισμό, πράγμα που έκαναν.

Ομως, όπως παρατηρείτε, όταν ανεβαίνουν τα επιτόκια, η τιμή -άρα και η αξία- των παλαιών ομολόγων, που οι τράπεζες ήδη έχουν στα χαρτοφυλάκιά τους, πέφτει, προκειμένου να εξισωθεί η τιμή τους -η απόδοσή τους γενικά- με αυτή των νέων ομολόγων με τα υψηλότερα επιτόκια. Αν μία τράπεζα έχει λάβει αποφάσεις που την οδήγησαν να έχει συσσωρεύσει μεγάλα ποσά σε παλαιά χαμηλότοκα ομόλογα και χρειαστεί -όπως γίνεται συχνά- να ρευστοποιήσει αυτά τα χρεόγραφα για να πληρώσει υποχρεώσεις, να δημιουργήσει κεφάλαια για δάνεια ή για άλλους λόγους, τα χρεόγραφα αυτά θα ρευστοποιηθούν με ζημιά γιατί η τιμή τους θα έχει μειωθεί, επειδή έχουν ανέβει τα επιτόκια. Οταν, από μια τέτοια κατάσταση, ρευστοποιηθούν πολλά χρεόγραφα, θα υπάρξουν μεγάλες ζημιές. Αυτό ακριβώς συνέβη στην περίπτωση της Silicon Valley Bank (SVB).

Στην περίπτωση της Signature Bank η ρευστοποίηση των χρεογράφων, που αναγκάστηκε να κάνει, δημιούργησε τεράστιες ζημιές, που προστέθηκαν σε προηγούμενες ζημίες της που είχε υποστεί επειδή είχε ποικιλότροπες επενδύσεις στην αγορά των κρυπτονομισμάτων, που ως γνωστόν έχει υποχωρήσει πάρα πολύ από πέρυσι. Αρα ο συνδυασμός δύο (τουλάχιστον) παραγόντων οδήγησε την Τράπεζα αυτή σε πολύ άσχημη κατάσταση, μέχρι που έκλεισε.

«Ε.Κ.»: Πώς εννοούμε ότι μια τράπεζα «κλείνει» και πώς επέρχεται αυτή η εξέλιξη;

Ν. Παπαϊωάννου: Μια τράπεζα πτωχεύει ή κλείνει και υπόκειται σε εξυγίανση σε οποιαδήποτε από τις ακόλουθες καταστάσεις:

-Η τράπεζα έχει ανεπαρκή περιουσιακά στοιχεία ή ρευστά κεφάλαια για να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της ή τις απαιτήσεις των καταθετών κατά την κανονική πορεία των επιχειρήσεων.

-Η τράπεζα βρίσκεται σε «μη ασφαλή ή μη υγιή κατάσταση» όπως καθορίζεται από την Ομοσπονδιακή Ασφαλιστική Εταιρεία Καταθέσεων (FDIC) ή την αρχή ναύλωσης της τράπεζας.

-Η FDIC έχει ανακαλέσει την ασφάλιση καταθέσεων της τράπεζας για διαφορά σφάλματα που βρέθηκαν στη διάρκεια σχετικού ελέγχου.

-Η συμπεριφορά της τράπεζας ενέχει κίνδυνο για το Ταμείο Ασφάλισης Καταθέσεων της FDIC ή

-Η τράπεζα είναι «κριτικά υποκεφαλαιοποιημένη», όπως ορίζεται στους κανονισμούς της FDIC.

Εάν πληρούνται οποιεσδήποτε από αυτές τις προϋποθέσεις, το FDIC θα ανακαλέσει το καταστατικό και τη λειτουργία της τράπεζας και θα κλείσει το ίδρυμα.

«Ε.Κ.»: Ποιος είναι ο ακριβής ρόλος του FDIC, για το οποίο ακούμε ευρέως αυτές τις ημέρες;

Ν. Παπαϊωάννου: Η Ομοσπονδιακή Ασφαλιστική Εταιρεία Καταθέσεων (FDIC) είναι μια ανεξάρτητη υπηρεσία που δημιουργήθηκε από το Κογκρέσο το 1933 για να διατηρήσει τη σταθερότητα και την εμπιστοσύνη του κοινού στο χρηματοπιστωτικό σύστημα της χώρας. Το FDIC ασφαλίζει καταθέσεις, εξετάζει και εποπτεύει τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα για ασφάλεια, χρηστότητα και προστασία των καταναλωτών, καθιστά εύκολα και πολύπλοκα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα να επιλύσουν και να διαχειρίζονται τις υποδοχές.

«Ε.Κ.»: Υπάρχει -ρεαλιστικά- διέξοδος και δυνατότητα να απορροφηθούν οι κραδασμοί που έχουν ήδη γίνει αισθητοί;

Ν. Παπαϊωάννου: Συνήθως οι κεντρικές τράπεζες και οι άλλοι ρυθμιστικοί μηχανισμοί των τραπεζικών και πιστωτικών συστημάτων έχουν λάβει μέτρα και έχουν καταστρώσει σχέδια για να αντιμετωπίσουν τέτοια σενάρια. Αυτό δεν σημαίνει ότι η κατάσταση είναι εύκολη, ούτε ότι μπορούν να προβλέψουν πότε θα συμβεί. Βασικότερα, όπως τώρα στην περίπτωση της Αμερικής, το FDIC κυρίως και άλλοι κυβερνητικοί ελεγκτικοί οργανισμοί επεμβαίνουν να εξομαλύνουν τις καταστάσεις, γιατί τα επιτόκια δεν είναι εύκολο να χαμηλώσουν άμεσα λόγω του αναμενόμενου κινδύνου αύξησης του πληθωρισμού. Θα υπάρξουν σίγουρα πτώσεις αξιών στις διεθνείς χρηματαγορές και δεν αποκλείεται να δούμε και άλλες από τις 4.000 τράπεζες της Αμερικής να έχουν τη μοίρα της SVB και της Signature Bank.

Ποιες; Δεν μπορούμε να ξέρουμε ευθέως αν δεν έχουμε πρόσβαση στη σύσταση των χαρτοφυλακίων τους, στη δανειακή πολιτική τους, στην επενδυτική πολιτική τους, στη σύσταση των εσόδων τους, στα συστήματα διαχείρισης κινδύνου που διαθέτουν και στις σχέσεις τους με το υπόλοιπο σύστημα.

Μια τακτική που έχει δείξει στο παρελθόν ότι δουλεύει, είναι η διασπορά κινδύνου. Σε συνδυασμό ίσως με την προσφυγή σε σχέσεις εμπιστοσύνης με χρηματοοικονομικά ιδρύματα που μπορούν να μας διαβεβαιώσουν, κατά το δυνατόν, για την αξιοπιστία τους.