Για πολλά χρόνια, τα περισσότερα ίσως της ζωής μου, ήμουν εντελώς σίγουρη ότι ο έρωτας είναι κάτι που τελειώνει νωρίς, με όλα όσα αυτό συνεπάγεται, συμβιβασμούς, απογοητεύσεις, προδοσίες. Μέχρι που τους γνώρισα.

Ο άντρας ήταν ήδη ογδόντα τρία και η σύζυγός του δέκα χρόνια μικρότερη. Κάθονταν δίπλα δίπλα στον τριθέσιο καναπέ και όλα στον τρόπο που μιλούσαν ή συμπεριφέρονταν μου έδιναν την αίσθηση της ηρεμίας και της καλοσύνης. Εκείνος κάθε τόσο της χάιδευε το χέρι, κι εκείνη άκουγε με προσοχή κάθε τι που έλεγε, κοιτώντας τον στα μάτια και απαντώντας του με χαμόγελο. Σε κάθε κουβέντα του ήταν μέσα «εκείνη», πόσο όμορφη, πόσο ικανή, πόσο έξυπνη. Σε κάθε κουβέντα της ένα γλυκό, ζεστό «μου» δίπλα στο όνομά του, ένα σφίξιμο στο χέρι του… Ενιωσα παράξενα, «είναι δυνατόν» σκέφτηκα, «σε αυτήν την ηλικία;».

Φεύγοντας ρώτησα τον γιο τους, «Ετσι είναι πάντα;».

«Ναι», μου απάντησε. «Ετσι είναι από τότε που τους θυμάμαι».

«Σίγουρα παντρεύτηκαν από τρελό έρωτα» συμπλήρωσα.

«Δεν είχαν σχέση πριν παντρευτούνε» μου απάντησε.

Τι είναι αυτό που κάνει μια σχέση όχι απλά να αντέχει στον χρόνο αλλά να εξελίσσεται μέσα σε ένα περιβάλλον αγάπης και έρωτα; Είναι απλά και μόνο θέμα σωστής επιλογής συντρόφου; Μα τότε πώς μπορούν να ζουν αρμονικά δύο άνθρωποι που γνώριζαν ελάχιστα ο ένας τον άλλον, πριν παντρευτούν; Μήπως τελικά είναι όλα τύχη ή μοίρα, ή μήπως υπάρχει κάτι άλλο;

Φαίνεται πως για να είναι δημιουργική και να επιβιώσει μία σχέση στον χρόνο πρέπει να υπάρχουν τρία συστατικά σε αρμονικές ποσότητες, όπως αναφέρει ο Ντέμιαν Μπουκάι στο βιβλίο του «Εγχειρίδιο Ερωτικής Σχέσης».

Το πρώτο είναι, όπως θα περίμενε κανείς, η αγάπη.

Φυσικά, δεν μπορεί εύκολα να οριστεί μια τέτοια έννοια, γιατί γίνεται αντιληπτή με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους. Ο κάθε άνθρωπος έχει τον δικό του τρόπο να αντιλαμβάνεται και να εκφράζει την αγάπη του και είναι σημαντικό ο τρόπος με τον οποίο το κάνει να είναι συμβατός με αυτόν του συντρόφου του. Για μένα η έννοια της αγάπης έχει μέσα της την αίσθηση της χαράς και της ηρεμίας, όταν σκέφτομαι ότι υπάρχεις στη ζωή μου. Για εσένα μπορεί να είναι κάτι άλλο.

Το δεύτερο είναι το ερωτικό πάθος, αυτό το πολύ δυνατό συναίσθημα που μας ωθεί προς τον άλλον. Είναι αυτό που συνήθως μας κυριεύει στην αρχή μιας σχέσης και πολύ συχνά το συγχέουμε με την αγάπη. Ομως η αγάπη θέλει το χρόνο της, ενώ το πάθος μπορεί να είναι παροδικό ή και στιγμιαίο. Κι όμως, όπως αναφέρει ο Ντέμιαν Μπουκάι στο βιβλίο του, υπάρχει ελπίδα να διατηρηθεί ζωντανό το πάθος στο πέρασμα του χρόνου. Αρκεί να υπάρχει ερωτική επαφή, θαυμασμός και χιούμορ. Και όχι κατ’ ανάγκη και τα τρία μαζί. Αν υπάρχουν τόσο το καλύτερο, αλλά αρκεί και μόνο ένα από αυτά. Η ενεργή σεξουαλική ζωή μπορεί να κρατήσει το ζευγάρι ενωμένο, αλλά παρόμοιο πάθος δημιουργεί και ο θαυμασμός τού ενός προς τον άλλον ή ακόμη και το χιούμορ που μπορεί να είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικό στη διατήρηση μιας σχέσης.

Το τρίτο συστατικό είναι το κοινό σχέδιο, δηλαδή το ζευγάρι να έχει την επιθυμία να έχει μία κοινή πορεία στη ζωή, τα σχέδια ζωής του ενός, οι προσδοκίες του και οι βασικές αρχές και αξίες του να ταιριάζουν με αυτά του άλλου. Αν κάποιος δεν θέλει οικογένεια και παιδιά και το όνειρο του συντρόφου του είναι ακριβώς αυτό, τότε όση αγάπη κι αν υπάρχει, όσο πάθος κι αν έχει η σχέση τους, τα προβλήματα δεν θα αργήσουν να φανούν.

Ισως αυτά τα τρία συστατικά να κράτησαν τόσο όμορφη τη ζωή του ηλικιωμένου ζευγαριού εδώ και 57 χρόνια τώρα. Οχι όμως μόνα τους, αλλά μαζί με πολλή δουλειά. Είχαν τα υλικά, αλλά τα δούλεψαν και σωστά όλα αυτά τα χρόνια. Γιατί καμία σχέση όσο όμορφα κι αν ξεκινάει, όσες προϋποθέσεις επιτυχίας κι αν έχει, δεν πρόκειται να κρατήσει αν δεν επενδύσει το ζευγάρι πάνω της χρόνο και κόπο, αν δεν συζητήσει, αν δεν επιλύσει δύσκολα προβλήματα, αν δεν παλέψει καθημερινά γι’ αυτόν που αγαπάει. Ακόμη και ο πιο σκληρός βράχος μπορεί να σπάσει, και η αρχή μπορεί να είναι μία πολλή μικρή, ανεπαίσθητη σχεδόν στην αρχή, ρωγμή.