Αφορμή να γράψω αυτό το άρθρο μου έδωσε το καλογραμμένο σχόλιο του κ. Α. Η. Διαματάρη με τίτλο «Δύσκολη Απόφαση: Να δικαστεί ο Τραμπ ή όχι;», («Ε.Κ.» 21 Δεκ. 2022). Ο κ. Διαματάρης έθεσε τον δάκτυλόν του στο τύπο των ήλων. Εθεσε ένα σπουδαίο ερώτημα που θα προσπαθήσω να απαντήσω σε αυτό το άρθρο.

Η Επιτροπή της Βουλής των Αντιπροσώπων για τα γεγονότα της 6ης Ιανουαρίου του 2021 στο Καπιτώλιο τελείωσε το ερευνητικό της έργο και έδωσε στο υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ τα αποτελέσματα εισηγούμενη να δικαστεί ο πρώην πρόεδρος κ. Τραμπ για αδικήματα που διέπραξε είτε εις βάρος των ΗΠΑ που θα του στερήσουν τα πολιτικά δικαιώματα, είτε για άλλα, όπως διαφυγή φορολογίας.

Η αρμόδια Επιτροπή, για μακρύ χρονικό διάστημα, εξέτασε πιθανόν χιλιάδες μάρτυρες και πολλά στοιχεία για να βγάλει τα συμπεράσματά της. Ομως, η Επιτροπή δεν έχει το συνταγματικό δικαίωμα να παραπέμψει τον κ. Τραμπ σε δίκη. Εξέτασε μόνον την μία πλευρά του νομίσματος. Εμείς, βέβαια, πιστεύουμε στο Αρχαίο Ελληνικό απόφθεγμα: «Μηδενί δίκην δικάσεις πριν αμφί τον μύθον ακούσεις».

Παρακάτω θα απαντήσω στο δύσκολο ερώτημα που θέτει ο κ. Διαματάρης: Να δικαστεί ο Τραμπ ή όχι;

Ο υπουργός Δικαιοσύνης των ΗΠΑ, κ. Merrick Garland, έχει τα στοιχεία που του έδωσε η Επιτροπή και μπορεί ακόμα να συλλέξει και άλλα στοιχεία για παρανομίες του κ. Τραμπ. Επίσης, γνωρίζει ότι εάν ο κ. Τραμπ παραπεμφθεί σε δίκη, η απόφαση για την ενοχή του θα παρθεί από τους ενόρκους αφού ακούσουν τους κατήγορους και τους δικηγόρους υπερασπίσεως, καθώς και τους μάρτυρες εκατέρωθεν. Και εάν οι κατήγοροι αποδείξουν πέραν λογικής αμφιβολίας την ενοχή του κ. Τραμπ, πράγμα που θα κρίνουν οι Ενορκοι, τότε θα κριθεί και η τύχη του κ. Τραμπ.  Νομίζω ότι υπάρχουν τέσσερα πιθανά αποτελέσματα.

1. Ο κ. Τραμπ είναι ένοχος ως παραβιάζων το Σύνταγμα των ΗΠΑ, όθεν χάνει τα πολιτικά του δικαιώματα.
2. Ενοχος για άλλα αδικήματα, όπως απόκρυψη εισοδήματος και αποφυγή φορολογίας, δεν χάνει τα πολιτικά του δικαιώματα.
3. Ο κ. Τραμπ δεν είναι ένοχος.
4. Οι ένορκοι δεν μπόρεσαν να αποφασίσουν (hung jury).

Το βασικό ερώτημα είναι τι θα αποφασίσει ο Υπουργός Δικαιοσύνης. Νομίζω ότι εάν ο Υπουργός Δικαιοσύνης, έχοντας όλα τα στοιχεία, πιστεύει ειλικρινά ότι ο κ. Τραμπ είναι ένοχος, τότε πρέπει να τον παραπέμψει σε δίκη. Αυτό απαιτεί η δικαιοσύνη, η ηθική, το καθήκον και το Σύνταγμα των ΗΠΑ. Εάν πάλι, δεν νομίζει ότι έχει αρκετά πειστικά στοιχεία να καταδικάσει τον κ. Τραμπ, πρέπει να το δηλώσει και να αφήσει τον κ. Τραμπ ελεύθερο. Μέχρι εδώ δεν βλέπω καμία δυσκολία, και τούτο διότι η απόφαση δεν περιέχει καμία υστεροβουλία.

Ομως, ο κ. Διαματάρης θεωρεί δύσκολη την απόφαση να δικαστεί ή όχι ο κ. Τραμπ. Μάλιστα μας θυμίζει αυτό που είπαν κάποιοι πολιτικοί στην Ελλάδα στην περίπτωση του κ. Ανδρέα Παπανδρέου για παρανομίες που έκανε, «τον πρωθυπουργό δεν τον πάνε φυλακή, αλλά τον στέλνουν στο σπίτι του». Ομως δεν πρέπει να ξεχνάμε το απόφθεγμα του λαού μας «Το ψάρι από το κεφάλι βρωμάει». Οταν αφήνουμε τους ισχυρούς για αλλοτρίους λόγους να διαφεύγουν της δικαιοσύνης, και τιμωρούμε για μικρές ατασθαλίες τους φτωχούς και ανίσχυρους, γρήγορα η κοινωνία παίρνει την κάτω βόλτα. Η πολιτική κατάσταση στην Ελλάδα επί Α. Παπανδρέου δεν φημίζεται για τις ηθικές της αξίες.

Οθεν, είναι δυνατόν, ακόμα και πιθανόν ο Υπουργός της Δικαιοσύνης, ως θιασώτης του Δημοκρατικού Κόμματος να μην δικάσει τον κ. Τραμπ για πολιτικούς λόγους, πιστεύοντας ότι έτσι θα κρατήσει διηρημένο το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα. Η δίκη του κ. Τραμπ μπορεί να αποβεί δίκοπο μαχαίρι για το Δημοκρατικό Κόμμα στις εκλογές του 2024.

Ο κ. Τραμπ, ως υποψήφιος για την προεδρία θα ζητήσει το χρίσμα από τους Ρεπουμπλικανούς. Εάν το πάρει, το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα θα πάει ενωμένο στις εκλογές. Εάν όχι, μπορεί να διεκδικήσει την προεδρία ως ανεξάρτητος. Τότε διασπώνται οι ψήφοι των Ρεπουμπλικανών και θα συμβεί αυτό που έγινε στις εκλογές του 1992, όπου έχασε ο κ. Bush (ο πατέρας) λόγω του κ. Ross Perot και εξελέγει ο κ. William Clinton μόνον με 43,7% των ψήφων του λαού και με 66% ψήφους των Ελεκτόρων του Κολλεγίου.

Το συμπέρασμα από την προηγούμενη ανάλυση είναι καθαρό. Εάν ο κ. Τραμπ θεωρηθεί μη ένοχος για παραβίαση του Συντάγματος, με το δικαίωμα που του δίνει η αθωωτική απόφαση, θα κατηγορήσει τους Δημοκρατικούς και τα ΜΜΕ για σκευωρία εναντίον του. Ετσι ενισχύεται η θέση του κ. Τραμπ και του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος. Εάν ο κ. Τραμπ θεωρηθεί ένοχος ως παραβιάζων το Σύνταγμα, τότε χάνει τα πολιτικά του δικαιώματα και έτσι ενισχύεται η ενότητα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος.  Το κακό για τον κ. Τραμπ και το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα θα είναι πολύ μικρό εάν καταδικαστεί για αποφυγή φορολογίας, ή απαλλαγή από δυσκολία των Ενόρκων να αποφασίσουν.

Το συμπέρασμα από την προηγούμενη ανάλυση μας λέει ότι εάν ο Υπουργός Δικαιοσύνης έχει πολιτική σκοπιμότητα να διασπάσει την ενότητα του Ρεπουμπλικανικού Κόμματος, πρέπει να βρει μια καλή δικαιολογία γιατί δεν δικάζει τον κ. Τραμπ. Ομως πρέπει να γνωρίζει ότι όταν ένα μεγάλο μέρος των πολιτικών και ανθρώπων σε υπεύθυνες θέσεις ενεργούν υστερόβουλα, η κοινωνία γρήγορα φθείρεται και υποφέρει.

Ο σημερινός υπουργός Δικαιοσύνης, κ. Merrick Garland, μπορεί να νομίζει ότι αδικήθηκε από τους Ρεπουμπλικανούς το 2016 όταν η Γερουσία αρνήθηκε να φέρει την υποψηφιότητά του προς συζήτηση και έτσι έχασε την ευκαιρία για την θέση του ως μέλος του Ανώτατου Δικαστηρίου των ΗΠΑ. Ομως αυτό δεν του επιτρέπει να ενεργήσει αντίθετα από την ηθική, νομική και συνταγματική δεοντολογία. Αλίμονο εάν κάθε φορά που νοιώθουμε αδικημένοι πρέπει και εμείς να αδικούμε με αντίποινα.

* Ο κ. Λάζαρος Μιχαηλίδης, Ph.D. είναι Επίτιμος Καθηγητής Πολιτικής Οικονομίας στο Bloomfeld College