«Το πνεύμα των πατέρων μας πλανάται στην Ανατολή, αθόρυβο και αθώρητο ωσάν πνοή Ζέφυρου, και μας φρουρεί τα ορόσημα, που μ’ αίμα χάραξε η φυλή, με συντροφιά του τ’ όραμα του προαιώνιου ονείρου»

Το 1922 κάτω από τα ερείπια των ονείρων και των ελπίδων μας, θύματα των άνομων συμφερόντων των μεγάλων και του εθνικού διχασμού τάφηκαν 1.000.000 Ελληνες. Εκεί τα κύματα που σβήνουν όλο παράπονο στις ακτές της Αιολίας, της Ιωνίας και του Πόντου σχηματίζουν με λευκούς αφρούς ένα ορόσημο 1922. Εδώ για πρώτη φορά ο ανθρώπινος νους ψήλωσε και γύρεψε να βρει τα μυστικά του Κόσμου. Εδώ «έλαμψαν οι τέχνες», εδώ πρωτογεννήθηκε η επιστήμη. Οι Ιωνες ψάλλουν «ω λυγερόν και κοπτερόν σπαθί μου και συ τουφέκι τρομερό πουλί μου, να ζήσει το σπαθί μου ν’ αναστηθεί η Πατρίς μου».

Στις 28 Ιουλίου 1919 υπογραφόταν από τους πρωθυπουργούς Γαλλίας, Αγγλίας, Ιταλίας και Ελλάδος η Συνθήκη των Σεβρών. Η Ελλάς των δύο ηπείρων και των πέντε θαλασσών ήταν πια πραγματικότητα. Προτού όμως ξηρανθεί η μελάνη της υπογραφής τα συμφέροντα των Μεγάλων άρχισαν να μετατοπίζονται. Αλλά η συμφορά δεν ήταν μακριά. Η πολιτική μεταβολή, με την αλλαγή της κυβέρνησης, τα κομματικά πάθη, ο εθνοκτόνος διχασμός, ξέσχισαν το αέρινο φόρεμα του Μικρασιατικού ονείρου, βυθίζοντας την πατρίδα στην πιο μεγάλη καταστροφή του Ελληνισμού.

Σήμερα 100 χρόνια μετά, στρέφουμε τη σκέψη σ’ αυτόν τον κυνηγημένο, τον βασανισμένο Ελληνισμό της Ανατολής. 1.500.000 ψυχές! Και στην Πατρίδα την πολύπαθη που τον δέχθηκε και τον έκρυψε στην αιμάσσουσα αγκάλη της. Κι αυτός στάθηκε, ορθοπόδησε. Γιατί εκείνο που στήριξε τους μάρτυρες του μαρτυρίου εκείνον, ήταν η ελληνική ψυχή τους, που τη θέρμανε η παράδοση της Ορθοδοξίας, παράδοση πάθους και αναστάσεως.

Εκείνη η Καταστροφή με τον καιρό επέφερε μια συσπείρωση των δυνάμεων του Εθνους και συνετέλεσε στη δημιουργία της Νεότερης Ελλάδας.

Όπως ο Παλαμάς χάραξε τους στίχους: «Πόσο ακριβά πληρώνεται τ’ άνθισμα των πατρίδων, του Μάη κι Απρίλη των Εθνών ο ξαναγεννημός».

1922-2022 100 χρόνια χωρίς Μικρά Ασία. Επέτειος οδύνης. Όμως οι μεγάλες νίκες και οι μεγάλες ήττες, οι μεγάλες χαρές και οι μεγάλες συμφορές είναι για τα μεγάλα έθνη.

Σας ευχαριστώ

Κώστας Στούπης

Βοστώνη, ΜΑ