ΑΘΗΝΑ. Το τελευταίο ντοκιμαντέρ της Μαρίας Ηλιού (Maria Iliou) «Η Αθήνα και η Μεγάλη Ιδέα, 1896 – 1922» είναι μια ζωντανή απεικόνιση του θριάμβου και της τραγωδίας υπό το φως και τον ήχο.

Η αίθουσα του Μουσείου Μπενάκη – Πειραιώς 138 στην Αθήνα ήταν κατάμεστη στις 23 Ιανουαρίου για την πρεμιέρα ενώ την ταινία προλόγισε η κ. Ηλιού, σκηνοθέτης και παραγωγός της, η οποία ευχαρίστησε επίσης τους συνεργάτες της και τους χορηγούς της ταινίας.

Η ταινία είναι η δεύτερη από τις πέντε ταινίες της σειράς με τίτλο «Athens Rising». Το έργο καταγράφει την εξέλιξη της σύγχρονης Αθήνας από ένα μεγάλο χωριό λίγο μετά το 1821 στην παγκόσμια μητρόπολη του 2021.

Ο κ. Ηλιού σημείωσε ότι η 25ετής περίοδος περιελάμβανε πέντε πολέμους που στόχευαν στην υλοποίηση της «Μεγάλης Ιδέας» -το κακόδοξο όνειρο της συγκέντρωσης των περισσότερων εδαφών όπου κατοικούσαν Ελληνες σε ένα ενιαίο κράτος- και έναν εμφύλιο πόλεμο.

Οι διακεκριμένοι ιστορικοί που έδωσαν το «παρών» προσέδωσαν εξαιρετικές ιστορικές πληροφορίες για εικόνες – φωτογραφίες, πίνακες ζωγραφικής και αποσπάσματα της ταινίας.

Η κ. Ηλιού σημείωσε επίσης ότι «σε αυτά τα δύσκολα χρόνια για την πόλη, η μουσική ζωή της Αθήνας αποτελεί μια μεγάλη έκπληξη… ενώ οι πολίτες αντιδρούσαν στις εμπόλεμες συνθήκες, τα τραγούδια αναφέρονταν στον έρωτα, στη χαρά της ζωής – αλλά και του πολέμου». Ιδιαίτερα οι απολαυστικές οπερέτες και τα τραγούδια του Θεόφραστου Σακελλαρίδη είναι μια αποκάλυψη.

Η κ. Ηλιού χαρακτήρισε την ωραία μουσική που συνέθεσε ο Νίκος Πλατύραχος «ένα μοντάζ ήχου», το οποίο συμπλήρωνε υπέροχα το «μοντάζ εικόνων» που επιμελήθηκε η Αλίκη Παναγή.

Η καλά παρουσιασμένη ιστορία -ιδιαίτερα πολύτιμη για τους Ελληνες της Διασποράς- εκτυλίσσεται χρονολογικά, ξεκινώντας από τις συνέπειες του καταστροφικού πολέμου με την Τουρκία το 1897 όταν και κινδύνευσε ακόμη και η Αθήνα. Οι μεταρρυθμίσεις, των οποίων η αναγκαιότητα αναδείχθηκε με τον πόλεμο, καθυστέρησαν – προκαλώντας το στρατιωτικό πραξικόπημα του 1909, στα επακόλουθα του οποίου περιλαμβάνεται η άνοδος του Ελευθέριου Βενιζέλου.

Η ίδια η πόλη αναπτύχθηκε πολιτιστικά και οικονομικά, επιτρέποντας την ολοκληρωτική μετοχή της στην ευρωπαϊκή Belle Époque.

H κ. Ηλιού χρησιμοποιεί επιδέξια τις εικόνες των καφετεριών, των εστιατορίων, των πλατειών, των αρχοντικών – καθώς και των παράδρομων στις φτωχές γειτονιές – για να αποκαλύψει και τα κοινωνικά χάσματα. Φαίνονται, όμως, και τα μέρη όπου όλοι οι Αθηναίοι ήταν «ευπρόσδεκτοι», όπως το παραλιακό Παλαιό Φάληρο.

Ορισμένες εικόνες θύμιζαν μια διαίρεση που σήμερα προβληματίζει -άνδρες και γυναίκες έκαναν μπάνιο σε ξεχωριστά σημεία της παραλίας- αλλά οι άνεμοι της αλλαγής έπνεαν και για τις γυναίκες. Ενας στίχος οπερέτας του Σακελλαρίδη λέει: «Είμαι γυναίκα, και θα καπνίζω και θα ψηφίζω»!

Επιστρέφοντας στη σκληρή πραγματικότητα, η ταινία κλείνει με τη Μικρασιατική Καταστροφή να οδηγεί σε περισσότερους από ένα εκατομμύριο πρόσφυγες, πολλοί από τους οποίους ήρθαν στην Αθήνα, εμφανώς εξαθλιωμένοι και συχνά ριζοσπαστικοποιημένοι.