Η γυναίκα στην αρχαία Ελλάδα θεωρούνταν προσωπικότητα περιορισμένη πνευματικά. Ηταν αναγκασμένη να κινείται σε έναν εξαιρετικά μικρό κύκλο δραστηριοτήτων. Η ζωή της περιοριζόταν στον γυναικωνίτη και αφορούσε κυρίως στην ανατροφή των παιδιών και την διαχείριση των ζητημάτων του νοικοκυριού. Οι γυναίκες ήταν αποκλεισμένες από τη δημόσια ζωή και η κοινωνική τους θέση ήταν πολύ χαμηλή. Ηταν πάντα κάτω από την κηδεμονία ενός άντρα, του πατέρα, του συζύγου ή του μεγαλύτερου γιου, αν ο σύζυγος είχε πεθάνει.

Παρά το γεγονός ότι σε ορισμένες πόλεις, όπως στη Σπάρτη και τη Γόρτυνα η ζωή της γυναίκας ήταν διαφορετική, καθώς η Πολιτεία αναγνώριζε στις γυναίκες δικαιώματα και τους επέτρεπε να συμμετέχουν σε περισσότερες δραστηριότητες, φαίνεται πως για την υπόλοιπη Ελλάδα ο τρόπος ζωής των γυναικών ήταν παρόμοιος με αυτόν της Αθηναίας.

Ωστόσο, η εμφάνιση και η ομορφιά ήταν σημαντικές για τις γυναίκες στην αρχαία Αθήνα, όπως μπορούμε να καταλάβουμε από τις πηγές αλλά και τα αρχαιολογικά ευρήματα.

Ενδυμασία

Τα πιο συνηθισμένα ρούχα της αρχαίας Ελληνίδας ήταν ο χιτώνας και ο πέπλος. Ο χιτώνας φοριόταν κάτω από τον πέπλο και καλύπτονταν από αυτόν.

Οι χιτώνες ήταν συνήθως φτιαγμένοι από βαμβάκι ή λινό, και το μήκος τους εξαρτιόταν από την κοινωνική τάξη και το κοινωνικό καθεστώς της γυναίκας. Για παράδειγμα, μια γυναίκα από πλούσια οικογένεια μπορούσε να φοράει έναν μακρύ χιτώνα που έφτανε μέχρι το πάτωμα, ενώ μια γυναίκα από φτωχή οικογένεια μπορούσε να φοράει έναν πιο κοντό χιτώνα.

Ο πέπλος ήταν από πιο βαρύ ύφασμα, συνήθως μάλλινος, ενώ ο χιτώνας μπορούσε να είναι βαμβακερός ή λινός. Ο χιτώνας εφαρμοζόταν στο σώμα με τη βοήθεια ζώνης ή πόρπης (καρφίτσα).

Στο κρύο φορούσαν έναν μανδύα πάνω από τον χιτώνα, το ιμάτιο.

Οι χρωματικοί συνδυασμοί των ενδυμάτων περιλάμβαναν κυρίως μαύρο και άσπρο, αλλά και ερυθρό και μπλε. Οι γυναίκες φορούσαν επίσης σανδάλια, που συνήθως κατασκευάζονταν από δέρμα. Την εμφάνισή τους ολοκλήρωναν κοσμήματα, όπως περιδέραια, βραχιόλια και σκουλαρίκια.

Καλλωπισμός

Για την περιποίηση του δέρματος, οι αρχαίες Αθηναίες χρησιμοποιούσαν μια ποικιλία από φυσικά συστατικά όπως το ελαιόλαδο, το μέλι και ο πηλός. Χρησιμοποιούσαν επίσης μία αλοιφή φτιαγμένη από θρυμματισμένα αμύγδαλα και μέλι για να αφαιρέσουν τα νεκρά κύτταρα του δέρματος και να διατηρήσουν το δέρμα τους μαλακό και λείο. Τις αλοιφές και τις κρέμες τους τις αποθήκευαν σε ειδικά μικρά αγγεία με καπάκι, ξύλινα ή πήλινα, που ονομάζονταν «πυξίδες».

Για να κρατήσουν τα μαλλιά τους λαμπερά και υγιή χρησιμοποιούσαν έλαια και βότανα και με χτένες και βούρτσες από φυσικά υλικά. Χρησιμοποιούσαν ακόμη συχνά λάδι από μπουμπούκια δάφνης και κέδρου για να σκουρύνουν το χρώμα των μαλλιών και να τα κάνουν πιο μαλακά κι ελαστικά.

Οταν τα μαλλιά άσπριζαν τα έβαφαν είτε χρησιμοποιώντας χέννα, είτε έβαζαν το χυμό λεμονιού ή ξύδι και κάθονταν στο ήλιο για να ανοίξει το χρώμα των μαλλιών.

Οσον αφορά στο μακιγιάζ τους, οι αρχαίες Ελληνίδες χρησιμοποιούσαν ψιμύθια, βαφές για τα φρύδια και τις βλεφαρίδες.

Τα καλλυντικά του μακιγιάζ ήταν κατασκευασμένα από διάφορα έλαια ανακατεμένα με χρωστικές ουσίες ορυκτής ή φυτικής προέλευσης. Τα χρώματα που χρησιμοποιούσαν ήταν το λευκό, το κόκκινο και το μαύρο.

Το ψιμύθιο ήταν σκόνη λευκού χρώματος φτιαγμένο συνήθως από ανθρακικό μόλυβδο, που το χρησιμοποιούσαν στο πρόσωπο για να δείχνει λευκό. Για να βάψουν τα μάγουλα ή τα χείλη χρησιμοποιούσαν μίλτο (κόκκινο ορυκτό χώμα) ή τη ρίζα του φυτού έγχουσα ή άγχουσα. Για να φτιάξουν κραγιόν χρησιμοποιούσαν επίσης σκόνη χέννας, βερνίλιο (είδος ορυκτού) και φυτικές ουσίες όπως φύκια και μούρα.

Εβαφαν τα φρύδια τους με καρύδια, με καπνά ή αντιμόνιο (στοιχείο που μοιάζει με μόλυβδο). Για τις βλεφαρίδες χρησιμοποιούσαν πρώτα κάρβουνο και ύστερα ένα μείγμα από ασπράδι αβγού, αμμωνία και ρετσίνα.

Ο καλλωπισμός και το μακιγιάζ είχαν μεγάλη σημασία για τη ζωή της Αθηναίας που άνηκε στην ανώτερη κοινωνική τάξη ιδιαίτερα από τον 3ο αι, μ.Χ. και έπειτα. Ωστόσο, υπήρχε ένα όριο που το ξεπερνούσαν μόνο οι γυναίκες ελευθερίων ηθών. Εκείνες χρησιμοποιούσαν πιο έντονα χρώματα στο μακιγιάζ τους. Οσον αφορά στις γυναίκες από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα, εκείνες δεν βάφονταν καθόλου.

Πηγές:

RobertFlaciliere, Οδημόσιος και ιδωτικός βίος των Αρχαίων Ελλήνων

SueBlundell, Οι γυναίκες στην Κλασική Αθήνα

Η ομορφιά και ο καλλωπισμός των Ελληνίδων στην Αρχαιότητα!