Είναι πλασμένος με φρόνηση και ρητορική και γνωρίζει πολύ καλά, ότι ο λόγος εισάγει τη δημόσια εξωτερίκευση της προσωπικότητας. Γνωρίζει επίσης, πως είναι απαραίτητο ο καθένας να εκφράζεται ελεύθερα, διαφορετικά η πόλις, όπως έλεγε ο Αριστοτέλης, χάνει τον λόγο ύπαρξής της. «Δίχως την προφορική ανταλλαγή απόψεων δεν υφίσταται ορθός πολιτικός βίος». Αυτό έβγαλα σαν συμπέρασμα, ότι θα μπορούσε να είναι ένα από τα μότο του νεοαφιχθέντος πρέσβη στη Μόνιμη Ελληνική Αντιπροσωπεία των Ηνωμένων Εθνών, Ευάγγελου Σέκερη, ενός διπλωμάτη με διανοητική και ηθική αρετή σπάνια, που θαρρείς και μεταφέρει τις αρχαίες αυτές ελληνικές αξίες με απαράμιλλη απλότητα, σαν κάτι το απόλυτα φυσικό, στη σημερινή εποχή της σκοπιμότητας και του καιροσκοπισμού.

Αυτός ο πρέσβης δεν κάνει δηλώσεις ad gloriam (για το θεαθήναι). Η υπηρεσιακή του πορεία το επιβεβαιώνει, μέσα από την αποδεδειγμένη ανάγκη του να ανταλλάσσεται με τους άλλους μια ανάγκη ενός σοφού και έμπειρου διπλωμάτη τέτοιου μεγέθους, που γνωρίζει πως σε κάθε ξεχωριστό λαό, σε κάθε ξεχωριστό άνθρωπο θα συναντήσει «ένα κομμάτι» που υπάρχει μέσα του. Δεν είναι τυχαίο που το υπουργείο Εξωτερικών τον τίμησε, δίνοντάς του τη θέση που κατέχει σήμερα, σε μια από τις πιο σημαντικές περιόδους της συμμετοχής μας στα Ηνωμένα Εθνη, της προώθησης της υποψηφιότητάς μας για να γίνει η Ελλάδα μη μόνιμο μέλος στο Συμβούλιο Ασφαλείας.

Ο νέος πρέσβης μας, που κέρδισε την εμπιστοσύνη μου με την καλοσύνη, την καθαρότητα της ψυχής του, την αφοσίωσή του στη Δημοκρατία και την ειλικρινή και όμορφα τοποθετημένη πίστη του στη θρησκεία μας, γεννήθηκε σε μία μικρή πόλη της Γερμανίας, το Μάρμπουργκ, όπου ο πατέρας του ήταν καθηγητής Βιοχημείας στο Πανεπιστήμιο και η μητέρα του μουσικός. Μετά από λίγα χρόνια οι γονείς του επέστρεψαν οριστικά στην Ελλάδα, και αφού τελείωσε τις σχολικές, στρατιωτικές και πανεπιστημιακές του υποχρεώσεις, έδωσε εξετάσεις στο υπουργείο Εξωτερικών για το Διπλωματικό Σώμα, όπου πέτυχε και σήμερα είναι ένας από τους πλέον αναγνωρισμένους πρεσβευτές της χώρας μας στον κόσμο. Εχει μια υπέροχη σύζυγο, δύο κόρες που σπουδάζουν Ιατρική στο Πανεπιστήμιο Αθηνών και έναν γιο μόλις 14 ετών, που με μεγάλη περηφάνια τον στέλνουν στο σχολείο του Αγίου Δημητρίου στην Αστόρια, για να συμμετέχει στην κοινή ζωή των Ελλήνων και να συνεχίσει να έχει ελληνικό φρόνημα και ελληνική παιδεία. Διαβάστε αυτή την τόσο πολύτιμη και ενδιαφέρουσα συνέντευξη, που πραγματικά την χάρηκα τόσο πολύ!

Κύριε πρέσβη θα θέλατε να ξεκινήσουμε με μια σύντομη αναδρομή στις αποστολές σας;

Πριν απαντήσω στην ερώτησή σας θα ήθελα να σας πω πως χαίρομαι πολύ που η συνέντευξή μας συμπίπτει με τον εορτασμό των 108 ετών από την ίδρυση του «Εθνικού Κήρυκα», μιας ιστορικής πραγματικά εφημερίδας, που πάντα βρισκόταν και θα είναι στην πρωτοπορία της ενημέρωσης, αλλά και συνάμα κοντά στον παλμό της Ομογένειας των ΗΠΑ. Εγώ ξεκινάω την ημέρα μου στο γραφείο με την έντυπη έκδοση, αλλά θεωρώ σημαντική και τη μετάβαση στην ηλεκτρονική εκδοχή της. Πάντα επιτυχίες και είθε μόνον καλές ειδήσεις να ευχηθώ για το μέλλον!
Και τώρα μπορώ να αναφερθώ στην πρώτη μου αποστολή στη Βόννη και μια πολύ ενδιαφέρουσα εμπειρία, που έζησα την επόμενη χρονιά: τη μετακόμιση της πρεσβείας μαζί με την πρωτεύουσα του γερμανικού κράτους από τη Βόννη στο Βερολίνο, την παλιά της πρωτεύουσα, μετά την ενοποίησή της. Το Βερολίνο έφερνε στη μνήμη την αίγλη του παρελθόντος, αλλά και στιγμές πιο σκοτεινές από τη σύγχρονη γερμανική ιστορία. Παρόλα αυτά μπορώ να πω, ότι μετά από τόσα χρόνια, καθιερώθηκε ως μία δυναμική πρωτεύουσα μιας νέας Γερμανίας απαλλαγμένης σε μεγάλο βαθμό από τα φαντάσματα του παρελθόντος. Μετά ακολούθησαν δυο αποστολές στην Τουρκία, δύο αποστολές στις Βρυξέλλες, και μετά η Νέα Υόρκη με την τιμητική τοποθέτηση του Μόνιμου Αντιπρόσωπου στα Ηνωμένα Εθνη. Η Σμύρνη συνέπεσε σε μία περίοδο ανοίγματος των ελληνοτουρκικών σχέσεων το 2002, που υπήρχε συμφωνία για τη διευκόλυνση των επισκεπτών στα νησιά μας, γεγονός που έφερε τους πολίτες των μικρασιατικών παραλίων της Τουρκίας με τους δικούς μας από τα νησιά, σε μία ευρύτερη εγγύτητα και δημιούργησε σχέσεις, οι οποίες παρά τα πολιτικά προβλήματα στο μέλλον, φάνηκε ότι έχουν στέρεες βάσεις.

Πώς ήταν η εμπειρία σας από την Κωνσταντινούπολη και τον εκεί Ελληνισμό;

Το 2015 ξαναπήγα στην Τουρκία ως γενικός πρόξενος της Κωνσταντινούπολης. Είναι το κέντρο της Ορθοδοξίας και ένα δύσκολο και ευαίσθητο σημείο, διότι βρίσκεσαι μέσα στην καρδιά της τουρκικής μεγαλουπόλεως 18 εκατομμυρίων, με έναν Ελληνισμό γύρω στις 3000, που είναι, ούτε σταγόνα στον ωκεανό. Παρ’ όλα αυτά λόγω της πνευματικής ακτινοβολίας του Πατριαρχείου ο Ελληνισμός της Πόλης είναι αρκετά δραστήριος και ενεργός. Πέσαμε σε δύσκολες εποχές, με τρομοκρατικά χτυπήματα, με προβλήματα ασφαλείας και καμμιά φορά με εντάσεις στις διμερείς πολιτικές σχέσεις. Παρόλα αυτά, επανέρχομαι στο θέμα των σχέσεων μεταξύ πολιτών που ήταν πολύ ανεπτυγμένο. Μπορώ να σας πω, ότι μία χρονιά το Γενικό Προξενείο έσπασε το φράγμα των 100.000 θεωρήσεων ετησίως. Η επικοινωνία των πολιτών με τα ταξίδια βοηθούν στη δημιουργία ενός κλίματος κατανόησης σε επίπεδο πολιτών, χωρίς αυτό να σημαίνει, ότι αυτόματα μεταφράζεται και σε επίπεδο ηγεσιών και πολιτικής της γείτονος. Αποτελεί όμως ένα στοιχείο αισιοδοξίας και βεβαίως αντίστοιχα και πάρα πολλοί Ελληνες επισκέπτες ερχόντουσαν στην Πόλη για να παρακολουθήσουν λειτουργίες στο Πατριαρχείο, για να δουν τις κοινότητες και να προσκυνήσουν. Αυτό είναι κάτι που θα ήθελα να μάθουν οι αναγνώστες του «Ε.Κ.»: Ότι οι επισκέψεις αυτές τονώνουν το ηθικό και το φρόνημα των λίγων Ελλήνων που ζουν εκεί. Είναι πολύ συγκινητικό, μέσα σε μια εκκλησία, που εκκλησιάζονται 3-4 Ελληνες, να μπει να προσκυνήσει ένα γκρουπ 40 ατόμων και να γεμίσει η εκκλησία! Μια επίσκεψη σε ένα ναό δίνει πολύ πιο μεγάλη χαρά, από ό,τι φαντάζεστε, στους Ελληνες της Κωνσταντινούπολης, που είναι ένα δικό μας κομμάτι.

Στη Μόνιμη Αντιπροσωπεία των ΗΕ είστε τρεις μήνες περίπου. Υπάρχει διαφορά ανάμεσα στους Οργανισμούς που υπηρετήσατε στην Ευρώπη και στον ΟΗΕ;

Η θέση μου εδώ έχει τεράστιο επαγγελματικό ενδιαφέρον, γιατί ο ΟΗΕ είναι ο Παγκόσμιος Οργανισμός, μετέχουν όλες οι χώρες και είναι σημαντικό να είσαι εδώ σε μια περίοδο που η Ελλάδα είναι υποψήφια για το Συμβούλιο Ασφαλείας. Αυτό σου δίνει μεγαλύτερες δυνατότητες προβολής και προώθησης της υποψηφιότητάς μας αλλά και μεγαλύτερες ευθύνες, να εξηγήσεις τις θέσεις μας και να έρθεις σε επαφή με όλες τις χώρες. Υπάρχει μια διαφορετική χροιά με την Ευρώπη, με την έννοια ότι εκεί είμασταν μεταξύ μας «ομονοούντες». Εδώ ερχόμαστε σε επαφή με όλες τις ηπείρους, με αναπτυσσόμενες χώρες, που βλέπουν τον κόσμο από μία διαφορετική οπτική γωνία, και οι οποίες δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θα πρέπει να κατανοούν πάντα τα θέματα που θέτει η Ευρώπη. Υπάρχουν κράτη αναπτυσσόμενα, στην Αφρική, στην Ασία, στη Λατινική Αμερική, με προβλήματα οικονομικά, υγιειονομικά, αναπτυξιακά, τα οποία στην ουσία συμμετέχουν στα Ηνωμένα Εθνη προσβλέποντας στη βοήθεια και κατανόηση εκ μέρους του ανεπτυγμένου κόσμου, όχι στην ελεημοσύνη. Η Ελλάδα είναι μια χώρα φιλειρηνική, πάντα υπέρ του Διεθνούς Δικαίου, αφού ουδέποτε ενεπλάκη σε αποικιοκρατικούς ανταγωνισμούς. Οι ελληνικές κοινότητες του εξωτερικού ήταν κοινότητες φιλήσυχων ανθρώπων, εμπόρων κυρίως, που ουδέποτε δημιούργησαν πολιτικά θέματα στις χώρες που ζούσαν. Γι’ αυτό το λόγο η χώρα μας έχει μια πολύ καλή φήμη και έχει τον σημαντικό ρόλο, να αφήσει το αποτύπωμά της με συνέπεια και τιμιότητα έναντι των άλλων. Είναι πρέπον να μην προσεγγίζουμε τα κράτη που μας ζητούν βοήθεια με τη λογική, ότι αν μπούμε στο ΣΑ θα κάνουμε αυτό κι εκείνο και να δίνουμε υποσχέσεις που δεν θα τηρήσουμε. Αυτά πρέπει να αποφεύγονται. H μόνη προϋπόθεση είναι να ακούμε με προσοχή τις θέσεις τους και να προσπαθούμε με καλή πίστη να βοηθήσουμε και να διαχειριστούμε τις απόψεις τους για το κοινό όφελος. Αυτό είναι το μήνυμα που δίνουμε εδώ και οφείλω να σας πω, ότι έχει απήχηση. Μετά από τρεις μήνες εδώ, μπορώ να πω ότι έχουμε μία σημαντική και σταθερή παρουσία, ίσως μεγαλύτερη από το μέγεθός μας, αλλά είμαστε παρόντες.

Θα ήθελα να μας διηγηθείτε κάποιες μνήμες που ακόμα σας συγκινούν από τις αποστολές σας.

Το επάγγελμά μας αυτό δίνει πολλές εναλλαγές και πολλές προσλαμβάνουσες παραστάσεων. Τι να πρωτοθυμηθώ! Μου έρχεται στο νου η πρώτη μου μέρα που μπήκα στο Οικουμενικό Πατριαρχείο και άκουσα τη μυσταγωγία των λειτουργιών με αυτό το μοναδικό τρόπο που κάνουνε στην πόλη. Να θυμηθώ όταν επισκεφτήκαμε με τον Οικουμενικό Πατριάρχη το χωριό του και πήγαμε στο μικρό σπίτι στην Ιμβρο, του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Ιάκωβου, που είναι από το ίδιο χωριό με τον Πατριάρχη. Να θυμηθώ την Αγία Φωτεινή στη Σμύρνη, που τότε δεν είχε μόνιμο ιερέα και οι υπάλληλοι του προξενείου ανοίγαμε, είμασταν οι νεωκόροι, δίναμε τα κεριά. Θυμάμαι ένα Πάσχα κράτησα και εγώ τον Επιτάφιο και ένιωσα μεγάλη συγκίνηση, βλέποντας 10-15 ηλικιωμένους Ελληνες να παρευρίσκονται. Φυσικά μπορεί να προσθέσει κανείς και στιγμές που ίσως να μην έχουν σημασία για τον πολύ κόσμο, όπως όταν τελειώνουμε μια δύσκολη διαπραγμάτευση για το καλό της χώρας, όταν κάνουμε μία επιτυχημένη εκδήλωση, όπως κάναμε στο Συμβούλιο Ασφαλείας, όπου επιτρέψτε μου να πω, όταν έληξε η εκδήλωση παρουσίασης της υποψηφιότητάς μας, είδαμε τον κόσμο να χαμογελά και αυτό μας έδωσε μεγάλη χαρά. Υπάρχουν και οι μνήμες από κακές στιγμές, που νιώθεις μόνο φόβο, όπου τρομοκρατικές πράξεις που έγιναν μπροστά στα μάτια των ανήλικων παιδιών μας στο κτίριο του Προξενείου σε κάνουν απλά να συνειδητοποιείς, ότι η πραγματικότητα είναι πιο ωμή και από την καλύτερη ταινία.

Αναφερθήκατε στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Πείτε μας τον στόχο της ελληνικής υποψηφιότητας.

Οπως γνωρίζετε, πολύ πρόσφατα, στις 16 Μαρτίου 2023, εδώ στη Νέα Υόρκη έγινε η επίσημη παρουσίαση της υποψηφιότητας της Ελλάδας για τη θέση μη μόνιμου μέλους του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την περίοδο 2025-2026 από τον υπουργό Εξωτερικών της Ελλάδας κο Νίκο Δένδια. Σε μία κατάμεστη αίθουσα, στον εμβληματικό χώρο της Morgan Library, με συμμετοχή μεγάλου αριθμού Μονίμων Αντιπροσώπων και άλλων διπλωματών από την πλειονότητα των κρατών-μελών του ΟΗΕ, στελεχών της Διεθνούς Γραμματείας και εκπροσώπων του Τύπου. Είναι γνωστό παγκοσμίως ότι η Ελλάδα είναι μια χώρα σχετικά μικρή σε μέγεθος, ιδρυτικό μέλος των Ηνωμένων Εθνών και σταθερός υποστηρικτής του σκοπού και των θεμελιωδών αρχών που κατοχυρώνονται στον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ. Πάντοτε θεωρούσαμε ότι πίσω από τη δημιουργία των Ηνωμένων Εθνών βρισκόταν η ισχυρή επιθυμία της ανθρωπότητας να μην επιστρέψει ποτέ στο σκοτάδι του πολέμου. Αυτός είναι ο βασικός στόχος της ελληνικής υποψηφιότητας, η προσήλωση δηλαδή στις θεμελιώδεις αρχές του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, όπως ο σεβασμός του Διεθνούς Δικαίου, η αποχή από απειλή, η χρήση βίας και η ειρηνική επίλυση των διαφορών. Αυτή θα είναι η πυξίδα μας καθ’ όλη τη διάρκεια της προώθησης της ελληνικής υποψηφιότητας, αλλά, το κυριότερο, εφόσον με το καλό εκλεγούμε, κατά τη διετή θητεία μας εντός του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών.

Ποιες είναι οι προτεραιότητες που χαρακτηρίζουν την ελληνική υποψηφιότητα;

Η Ελλάδα, υποστηρίζοντας τον διάλογο, τη διπλωματία και τη δημοκρατία, θα επικεντρωθεί σε έξι κύριες προτεραιότητες, εάν εκλεγεί. Αυτές είναι: (1) Ειρηνική επίλυση διαφορών, (2) Σεβασμός στο Διεθνές Δίκαιο και τους κανόνες και τις αξίες του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, (3) Γυναίκες, ειρήνη και ασφάλεια, (4) Κλιματική αλλαγή και ασφάλεια, (5) Ναυτική ασφάλεια, και, τέλος, (6) Παιδιά σε ένοπλες συγκρούσεις. Τρεις λέξεις θα αποτελέσουν την πυξίδα για την υποψηφιότητά μας και, ελπίζουμε, για τη θητεία μας στο Συμβούλιο Ασφαλείας. Τρεις λέξεις που αρχίζουν με «D», το ελληνικό γράμμα Δέλτα. Τρεις λέξεις με μεγάλη σημασία όχι μόνο για την Ελλάδα, αλλά και για όλη την Οικουμένη. Πρώτον, Dialogue, στα ελληνικά «Διάλογος». Η πράξη της ανταλλαγής λογικών επιχειρημάτων. Σύμφωνα με τον Σωκράτη, ο διάλογος ήταν ο δρόμος προς την αλήθεια, ο δρόμος προς τη γνώση. Δεύτερον, μια λέξη πολύ γνωστή στο κοινό του ΟΗΕ Diplomacy, στα ελληνικά «Διπλωματία». Στη ρίζα της, βρίσκουμε τη λέξη «δύο». Η διπλωματία, φυσικά, βασίζεται στον διάλογο. Ως λαοί, ως έθνη, χρησιμοποιώντας τη διπλωματία μέσω του διαλόγου, μπορούμε να ξεπεράσουμε τις διαφορές μας. Μπορούμε να καταλήξουμε σε κοινές λύσεις. Τέλος, Democracy, στα ελληνικά «Δημοκρατία». Στην κυριολεξία σημαίνει η κυριαρχία του λαού. Γεννημένη στην αρχαία Αθήνα, η δημοκρατία βασίζεται επίσης στο διάλογο, στην ανοιχτή ανταλλαγή επιχειρημάτων στην «αγορά», όπως δε τόνισε πολύ χαρακτηριστικά ο Υπουργός Εξωτερικών στην παρουσίασή του, δεν υπάρχουν σιωπηλές δημοκρατίες.
Ως έμβλημα της υποψηφιότητάς μας, έχει επιλεγεί σε μια κίνηση ισχυρού συμβολισμού η ελιά και το κλαδί της. Από τότε που η θεά Αθηνά φύτεψε την ελιά στο έδαφος της Αττικής, αντιπροσωπεύει την ειρήνη και τη σοφία. Εγινε το σύμβολο της Ολυμπιακής Εκεχειρίας, της παύσης δηλαδή όλων των εχθροπραξιών κατά τη διάρκεια των αρχαίων Ολυμπιακών Αγώνων. Ενα στεφάνι από φύλλα ελιάς ήταν το βραβείο για τον νικητή των Ολυμπιακών Αγώνων. Ηταν το σύμβολο της ευγενούς άμιλλας. Η ελιά αποτελεί επίσης σημείο αναφοράς για τις χώρες και τους λαούς της Μεσογείου ανά τους αιώνες.

Ποια θα είναι η στρατηγική της Ελλάδας από εδώ και πέρα, σε σχέση με την υποψηφιότητα της χώρας μας για το Συμβούλιο Ασφαλείας; Ισχύει το ότι κανείς δεν σε ψηφίζει, αν δεν του το ζητήσεις; Εχετε εξαντλήσει όλες τις περιοχές ζητώντας την ψήφο τους; Υπάρχουν άλλες χώρες που απειλούν την υποψηφιότητά μας;

Θα μου επιτρέψετε να ξεκινήσω την απάντησή μου από το τελευταίο σκέλος της ερώτησής σας. Σύμφωνα με την πρακτική του ΟΗΕ οι υποψηφιότητες στα διάφορα Οργανά του υποβάλλονται ανά γεωγραφική ομάδα χωρών. Η Ελλάδα ανήκει στην Ομάδα Κρατών Δυτικής Ευρώπης και Αλλων (WEOG – Western European and Others Group), στην οποία αντιστοιχούν δύο θέσεις. Για τη διετία 2025-2026 υποψήφιες είναι η Ελλάδα και η Δανία. Συνεπώς δεν θα έλεγα ότι υφίσταται απειλή, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι δεν πρέπει να συνεχισθεί η μεγάλη κινητοποίηση που ήδη έχει αρχίσει, προκειμένου να διασφαλισθεί η εκλογή μας. Η Ελλάδα, αξιοποιώντας την πολυεπίπεδη προσέγγισή της στην εξωτερική πολιτική, έχει εξασφαλίσει ήδη την έγγραφη δέσμευση 113 κρατών για την υπερψήφιση της υποψηφιότητας εκλογής της. Δεδομένου ότι τα Μόνιμα Μέλη του Συμβουλίου Ασφαλείας, κατά παράδοση, δεν διατυπώνουν τη δέσμευσή τους για τη στήριξη υποψηφιοτήτων, εκτιμούμε ότι ο στόχος της εκλογής μας είναι απολύτως επιτεύξιμος. Από πλευράς μας, στο διάστημα που θα μεσολαβήσει μέχρι τις εκλογές στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Ιούνιο του 2024 θα εντείνουμε τις εκστρατεία μας, η οποία περιλαμβάνει παρουσίαση των προτεραιοτήτων της υποψηφιότητάς μου σε όλες τις γεωγραφικές Ομάδες του Οργανισμού, ιδίως δε σε εκείνες τις χώρες που ακόμη δεν έχουν δεσμευθεί να μας υποστηρίξουν.

Ποια είναι η στάση που τήρησε ο ΓΓ Αντόνιο Γκουτέρες απέναντι στην ελληνική υποψηφιότητα;

Ο υπουργός Εξωτερικών κ. Δένδιας, είχε την ευκαιρία, λίγο πριν την εκδήλωσή μας, να συναντηθεί με τον Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών κ. Γκουτέρες, στον οποίο ανακοίνωσε εθιμοτυπικώς την ελληνική υποψηφιότητα για το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για την περίοδο 2025-26, προσφέροντάς του μάλιστα συμβολικά και το φυλλάδιο των προτεραιοτήτων αυτής. Θεσμικά ο εκάστοτε Γενικός Γραμματέας του ΟΗΕ ουδέποτε λαμβάνει επίσημα θέση έναντι της μιας ή της άλλης υποψηφιότητας, η αρμοδιότητα εκλογής ανήκει όπως είπαμε στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών. Εχει όμως σχέσεις συνεργασίας με το Συμβούλιο Ασφαλείας ως όργανο, αλλά και με τα μέλη του, φυσικά και τα εκλεγμένα για τη διετή θητεία τους. Και φυσικά από πλευράς μας αποσκοπούμε σε άριστη συνεργασία με τον ίδιο, προέρχεται άλλωστε από μια μεσογειακή χώρα, με πολλά κοινά σημεία με τη δική μας.

Ποιοι είναι οι μεγαλύτεροι διεθνικοί κίνδυνοι που αντιμετωπίζει ο κόσμος σήμερα και ποια είναι η ελληνική θέση επάνω σ’ αυτό; Κατά πόσο οι απειλές σήμερα έχουν παγκόσμια χαρακτηριστικά περισσότερο από ό,τι στον Α’ και Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο;

Νομίζω ότι το βασικό ζητούμενο σήμερα είναι η αποφυγή δημιουργίας συνθηκών που θα μπορούσαν να ξυπνήσουν ξανά τον εφιάλτη της παγκόσμιας σύρραξης. Η ρωσική εισβολή στην Ουκρανία δημιούργησε μια πολύ δύσκολη κατάσταση, καθώς η χώρα αυτή είναι πυρηνική δύναμη και μόνιμο μέλος του ΣΑΗΕ. Ο πόλεμος αφορά γεωγραφικά την ευρωπαϊκή ήπειρο, αλλά οι συνέπειές του -δυσκολίες στον επαρκή εφοδιασμό τροφίμων και σιτηρών- επηρεάζουν πολλές άλλες περιοχές του πλανήτη μας, ιδίως δε τις φτωχότερες αναπτυσσόμενες χώρες του Νότου. Αρα οι συνέπειές του λαμβάνουν ήδη παγκόσμιο χαρακτήρα. Η Ελλάδα συντάσσεται με τη συντριπτική πλειοψηφία των κρατών μελών (κ-μ) του ΟΗΕ που καταδικάζουν την εισβολή και τάσσονται υπέρ της εφαρμογής του Διεθνούς Δικαίου που απαγορεύει κάθε εδαφική μεταβολή με βίαιο τρόπο, σε ευθεία παραβίαση των θεμελιωδών αρχών του Καταστατικού Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Το Συμβούλιο Ασφαλείας έχει αναδειχτεί σε έναν «παγκόσµιο νοµοθέτη», ικανό να υποκαταστήσει τις παραδοσιακές πηγές διαμόρφωσης του Διεθνούς Δικαίου;

Το Συμβούλιο Ασφαλείας ουδέποτε αναδείχθηκε σε παγκόσμιο νομοθέτη, δεν νομίζω ότι αυτό ήταν ποτέ το ζητούμενο, άλλωστε. Ο στόχος των ιδρυτών του ήταν να προνοεί για τη διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας, διαθέτοντας και ορισμένες αρμοδιότητες επιβολής των αποφάσεών του – κάτι που δεν υπήρχε στην προκάτοχο των ΗΕ, την Κοινωνία των Εθνών, η οποία δεν απέτρεψε τον πόλεμο, και μάλιστα τον χειρότερο που έχει βιώσει η ανθρωπότητα, τον Β’ Παγκόσμιο.
Δυστυχώς ο Ψυχρός Πόλεμος κυρίως, αλλά και η αναζωπύρωση της αντιπαράθεσης μεταξύ των μεγάλων δυνάμεων οδήγησαν στην αδυναμία πλήρους εφαρμογής της εντολής του Συμβουλίου Ασφαλείας και οι περιφερειακές συρράξεις δεν μπόρεσαν να αποτραπούν. Από την άλλη, το Συμβούλιο Ασφαλείας, κατόπιν συμφωνίας των μελών του και με πρωτοβουλία του ΓΓ των ΗΕ, έχει αναπτύξει διαχρονικά ένα σύστημα διατήρησης της ειρήνης, μέσω της ανάπτυξης Ειρηνευτικών Δυνάμεων, οι περίφημοι Κυανόκρανοι, σε διάφορες εστίες κρίσεις, όπως Μέση Ανατολή, Κεντρική Αφρική και η πολύ γνωστή σε εμάς UNFICYP στην Κύπρο. Οι ειρηνευτικές αυτές αποστολές και δυνάμεις, μπορεί να μην απέτρεψαν αρχικά μια σύρραξη, συνέβαλαν όμως με την ανάπτυξή τους στη μη αναζωπύρωση καταστάσεων κρίσης, οι οποίες θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναζωπύρωση των εστιών σύρραξης.

Κατά τη γνώμη σας, η δημιουργία ενός πανίσχυρου Συμβουλίου Ασφαλείας, µε εξουσίες ταυτόχρονα και νομοθετικές και εκτελεστικές, οι οποίες δεν αμφισβητούνται από κανένα, και δικαστικές, οι οποίες επίσης προτείνονται, είναι το ζητούμενο στον σύγχρονο κόσμο, όπου στόχος πρέπει να είναι περισσότερη δημοκρατία και όχι περισσότερη σώρευση εξουσίας σε μικρά όργανα υπό το πρόσχημα μιας μεγαλύτερης ευελιξίας;

Κατά τη γνώμη μου, το διεθνές σύστημα πρέπει να διέπεται από κανόνες και να εδράζεται στο σεβασμό του Διεθνούς Δικαίου. Στον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών το Συμβούλιο Ασφαλείας θα πρέπει να λειτουργεί αποτελεσματικά εάν θέλει να είναι συνεπές με τον σκοπό δημιουργίας του, που είναι η διατήρηση της διεθνούς ειρήνης και ασφάλειας. Πρόσφατα, δυστυχώς λόγω της κατάστασης στην Ουκρανία, στην οποία ένα Μόνιμο Μέλος του ΣΑ του ΟΗΕ προέβη σε εισβολή κατά ενός άλλου μέλους του ΟΗΕ, το Συμβούλιο οδηγήθηκε σε μια δυσχερή κατάσταση, εάν αναλογισθεί κανείς το δικαίωμα του βέτο που έχουν τα 5 μόνιμα μέλη του. Δηλαδή η Ρωσία μπορεί να σταματήσει κάθε λήψη απόφασης που δεν την ευνοεί και το πράττει δυστυχώς. Είναι πολύ σημαντικό εδώ να αναφέρω -κάτι που ίσως δεν είναι ευρέως γνωστό- ότι σε τέτοιες εξαιρετικές περιπτώσεις υπάρχει η δυνατότητα μεγαλύτερης ενεργοποίησης της Γενικής Συνέλευσης -του πλέον δημοκρατικού Οργάνου των ΗΕ, στο οποίο συμμετέχουν όλα, και τα 193 μέλη του, με μία ψήφο το καθένα- μέσω της οποίας εκδίδονται, με μία έκτακτη επείγουσα διαδικασία, ψηφίσματα, στην περίπτωση της Ουκρανίας καταδίκης της εισβολής. Η διαφορά όμως είναι ότι οι αποφάσεις της Γενικής Συνέλευσης έχουν μεν υψηλή συμβολική αξία, ιδίως όταν ψηφίζονται από πολλές χώρες, πλην όμως δεν είναι νομικά δεσμευτικές. Και αυτό δείχνει τα όρια του συστήματος. Στο εσωτερικό του Οργανισμού διεξάγονται τα τελευταία χρόνια ευρείες συζητήσεις σχετικά με την αναμόρφωση και μεταρρύθμιση του συστήματος λειτουργίας του ΟΗΕ, επί των οποίων όμως τα Μόνιμα Μέλη του ΣΑΗΕ έχουν βαρύνουσα άποψη και δυνατότητες ασκήσεως βέτο, οπότε υπό τις παρούσες παγκόσμιες γεωπολιτικές συνθήκες αντιλαμβάνεται κανείς πόσο περιορισμένα είναι τα περιθώρια μειζόνων αλλαγών.