x
 

Αμερική

Οι Αδελφοί Δηλόπουλοι και η πρώιμη Αμερικανική Διασκέδαση

07 Μαΐου 2022

Ανάμεσα στους διάφορους Ελληνες περφόρμερ και παρουσιαστές των δεκαετιών του 1890 και του 1900, ο Γιώργος και ο Αλέξανδρος Δηλόπουλος εμφανίζονταν τακτικά σε σκηνές σε όλη τη Βόρεια Αμερική και όχι μόνο. Κατά συνέπεια, αυτά τα δύο αδέλφια έχουν εξαιρετικά περίπλοκες ιστορίες.

Και οι δύο άνδρες μπορούσαν να μιλούν πολλές γλώσσες και μέσω των γάμων τους συνδέθηκαν με εμπόρους που συμμετείχαν στον παροξυσμό των παγκόσμιων αγορών που έλαβε χώρα από το 1893 έως τουλάχιστον το 1933. Ωστόσο, σε αντίθεση με την πλειονότητα των νεοαφιχθέντων Ελλήνων στις αμερικανικές ακτές, η οικογένεια Δηλόπουλου δεν καταγόταν από την Πελοπόννησο ή από κάποιο από τα πολλά ελληνικά νησιά.

Διάφορες ειδησεογραφικές αναφορές και αρχεία απογραφής μαρτυρούν ότι και τα δύο αδέλφια γεννήθηκαν στην Αίγυπτο. Και πάλι, όπως περιγράφουν τα δημόσια έγγραφα, οι κοινωνικές και προσωπικές σχέσεις που τελικά έφεραν ολόκληρη την οικογένεια Δηλόπουλου στη Βόρεια Αμερική ήταν αυτές που είχαν αποκτήσει στη Μέση Ανατολή.

Προς το παρόν φαίνεται ότι ο Γιώργος Δηλόπουλος ήταν ο πρώτος από την οικογένειά του που εμφανίστηκε στη Βόρεια Αμερική. Απροσδόκητα, η συμμετοχή του Γιώργου Δηλόπουλου στην Παγκόσμια Εκθεση του Σικάγο το 1893 περιεγράφη σε μία αναφορά για την Παγκόσμια Εκθεση του 1900, πιο γνωστή ως Εκθεση του Παρισιού του 1900. Αυτή η Παγκόσμια Εκθεση πραγματοποιήθηκε στο Παρίσι από τις 14 Απριλίου έως τις 12 Νοεμβρίου του 1900.

Σε αυτή την αναφορά ακούμε ότι μεταξύ των χαρακτήρων που βλέπουμε κατά μήκος της παρισινής έκθεσης Midway «είναι ο Γιώργος Τζ. Δηλόπουλος (George G. Dilopoulo), ο οποίος ήταν αρχηγός των καμηλιέρηδων της οδού Καΐρου στο Σικάγο. Γεννήθηκε στην Αίγυπτο, αλλά εξηγεί το όνομά του με τη δήλωση ότι η οικογένειά του καταγόταν από την Ελλάδα. Δοκίμασε να ανοίξει ένα κιόσκι με γλυκά στο αιγυπτιακό οικοδόμημα εδώ, αλλά διαπίστωσε ότι οι Γάλλοι δεν έβλεπαν με καλό μάτι τα παράξενα γλυκά και αφού έχασε 500 φράγκα τα παρέδωσε σε έναν άλλο φιλόδοξο νεαρό περιηγητή.

Ο πρώην καμηλιέρης επένδυσε στη συνέχεια σε ανατολίτικα «κοσμήματα» μαγείας από μέταλλο babbitt. Τα εμπορεύματά του είναι απλωμένα σε έναν πάγκο μόλις και μετά βίας μεγαλύτερο από ένα τραπέζι κουζίνας, και πιθανότατα έχει επενδύσει μέχρι και 20 δολάρια στο απόθεμά του. Από αυτό το κεφάλαιο βγάζει τα προς το ζην και μαζεύει χρήματα για το ταξίδι της επιστροφής στην Αμερική, γιατί θα βρίσκεται στην έκθεση του Μπάφαλο τον επόμενο χρόνο με ένα απόθεμα από ‘ασημένια κοσμήματα φτιαγμένα στην Αίγυπτο από ντόπιους’». (Nebraska State Journal (Lincoln) 8 Ιουλίου 1900.).

Οι Δηλόπουλοι έκαναν πολλά ταξίδια. Σε μια αναφορά που περιγράφει τον Αλέξανδρο Δηλόπουλο ακούμε ότι «για τόσο νέος έχει ταξιδέψει πολύ. Μαζί με τους γονείς του ήρθε στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού της Παγκόσμιας Εκθεσης στο Σικάγο». (Sequachee Valley News (TN), 16 Φεβρουαρίου 1899). Και είναι ασφαλές να υποθέσουμε ότι η οικογένεια Δηλόπουλου ήρθε να δει τον Γιώργο. Δεν είναι σαφές αν η οικογένεια Δηλόπουλου παρέμεινε στην Αμερική μετά το ταξίδι του 1893.

Ωστόσο, υπάρχουν μαρτυρίες ότι κάποια στιγμή το 1896, τα δύο αδέλφια Δηλόπουλοι έφυγαν από τις Ηνωμένες Πολιτείες για να λάβουν μέρος στον ελληνοτουρκικό πόλεμο του 1897. Οι αδελφοί Δηλόπουλοι επέστρεψαν στην Ελλάδα και μπήκαν στο Στρατό ως εθελοντές. Ο Αλέξανδρος «τραυματίστηκε σε μία από τις μάχες και μετά την ανάρρωσή του ήρθε στη Νέα Υόρκη, όπου διαμένουν τώρα οι γονείς του». (Sequachee Valley News (TN), 16 Φεβρουαρίου 1899).

Για την ακρίβεια, ο Αλέξανδρος «έχασε το ένα του μάτι στο περίφημο ‘πέρασμα των Θερμοπυλών’, όπου πολεμούσε γενναία για την υπεράσπιση της πατρίδας του». (Maryville Times, 10 Δεκεμβρίου 1898).

Στα τέλη του 1898, ο Αλέξανδρος Δηλόπουλος έγινε δεκτός στο «Maryville College» στο Τενεσί μέσω μεσολάβησης του κουνιάδου του Ναγκίμπ Αρμπιλι(Nageeb Arbeely). (Ιούλιος 1863-28 Ιανουαρίου 1904). Ο Αρμπιλι γεννήθηκε στη Συρία και μετανάστευσε στο Μέριβιλ του Τενεσί, αποφοιτώντας τελικά από το «Maryville College». Στις 3 Σεπτεμβρίου 1892, ο Ναγκίμπ Αρμπιλι, παντρεύτηκε την Μαρί Ν. Δηλόπουλου, αδελφή του Γιώργου και του Αλέξανδρου, στο Μανχάταν.

Στο βιβλίο «By Faith Endowed the Story of Maryville College», βρίσκουμε ότι «το 1898 ο καθηγητής Λατινικών, Τζον Νιούμαν (John Newman), οργάνωσε μια ανδρική χορωδία της οποίας τα είκοσι μέλη έκαναν πρόβες τέσσερις φορές την εβδομάδα. Επιβιβαζόμενη στο ‘Cannon Ball’ στο Μέριβιλ, η χορωδία έκανε το γύρο του Γιονεσμπόρο, του Μόριστάουν, του Γκρίνβιλ, του Νιου Μάρκετ και του Νόξβιλ. Παρουσίασαν τον σταρ τους, τον Γιώργο Δηλόπουλο, από την Αθήνα της Ελλάδας, ως κάποιον ‘που τραγουδούσε σε έξι ξένες γλώσσες και βάρβαρες διαλέκτους’. Ηταν αποτελεσματικοί ως πρεσβευτές καλής θέλησης και ως φορείς συγκέντρωσης πόρων».

Ο Ναγκίμπ Αρμπιλι είναι μια ιδιαίτερα αξιοσημείωτη προσωπικότητα της αμερικανικής Ιστορίας. Η οικογένεια Αρμπιλι αναγνωρίζεται ως η πρώτη συριακή οικογένεια που μετανάστευσε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Η οικογένεια Αρμπιλι ήταν επίσης γνωστή για τις πρώιμες δημόσιες διαλέξεις της στα Αγγλικά, καθώς και για τις δημόσιες παραστάσεις μουσικής και χορού, οι οποίες χαρακτηρίζονταν ως προερχόμενες από τους «Αγίους Τόπους».

Ορισμένοι από τους αδελφούς Αρμπιλι συμμετείχαν επίσης σε διάφορες εκθέσεις ως έμποροι. Ο Γιώργος Δηλόπουλος πιστώνεται ότι όχι μόνο συμμετείχε στην έκθεση του Σικάγο το 1893, αλλά ότι «εμφανίστηκε στο Midway της Εκθεσης του Παρισιού το 1894. Το 1901 το φωτεινό φέσι του και το μαύρο ένδυμά του ήταν αξιοθέατα του Midway στην Παναμερικανική Εκθεση στο Μπάφαλο.

Τρία χρόνια αργότερα τον είδαμε στην Εκθεση του Σεντ Λούις. Το 1907 βρέθηκε στην Εκθεση του Τζέιμστάουν -στην Εκθεση Παναμά-Ειρηνικού στο Σαν Φρανσίσκο το 1915- το 1933 στον ‘Αιώνα της προόδου’ στο Σικάγο». (Morning Post (Camden NJ), 3 Ιουνίου 1941). Φαίνεται ασφαλές να υποθέσουμε ότι ο Δηλόπουλος ταξίδευε με τους άνδρες του Αρμπιλι, όταν συμμετείχαν στις διάφορες εκθέσεις.

Ο Ναγκίμπ Αρμπιλι, ο οποίος πολιτογραφήθηκε Αμερικανός, διορίστηκε τελικά από τον πρόεδρο Γκρόβερ Κλίβελαντ (Grover Cleveland), στη θέση του προξένου στην Ιερουσαλήμ το 1885. Αν και ο Αρμπιλι ήταν δημοφιλής στην αμερικανική αποικία, κρίθηκε απαράδεκτος από την Οθωμανική Αυτοκρατορία και μέσα σε ένα χρόνο ανακλήθηκε από τη θέση του στην Ιερουσαλήμ. Ο Αρμπιλι επέστρεψε στις Ηνωμένες Πολιτείες και έγινε ο ιδρυτής και εκδότης της πρώτης αραβικής εφημερίδας στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Αρμπιλι συμπλήρωνε το εισόδημά του με το να είναι επίσης επιθεωρητής στο Ελις Αϊλαντ.

Η Μαρί (το γένος Δηλόπουλου) Αρμπιλι εργαζόταν επίσης με μερική απασχόληση μαζί με τον σύζυγό της στο Ελις Αϊλαντ. Το 1904, όταν ο Αρμπιλι πέθανε, θρηνήθηκε, σε μεγάλο βαθμό, από τη συριακή κοινότητα της Νέας Υόρκης. Η κηδεία του έγινε στην ελληνορθόδοξη εκκλησία του Μπρούκλιν. Η Μαρί Αρμπιλι επέζησε του συζύγου της και μεγάλωσε τα παιδιά του ζευγαριού με τη βοήθεια της ευρύτερης οικογένειάς της.

Πολλά από όσα γνωρίζουμε σήμερα σχετικά με την οικογένεια Αρμπιλι μπορούν να εντοπιστούν στις διαλέξεις και τα γραπτά της Δρ. Λίντα Κ. Τζέικομπς (Dr. LindaK. Jacobs), η οποία είναι κάτοχος διδακτορικού διπλώματος στην Αρχαιολογία/Ανθρωπολογία της Εγγύς Ανατολής. Τα δύο βιβλία της Δρ. Τζέικομπς, «Strangers in the West» και «Digging in», αφορούν στην άφιξη της οικογένειας Αρμπιλι καθώς και άλλων Σύρων που μετανάστευσαν στις Ηνωμένες Πολιτείες κατά τη διάρκεια των μαζικών κυμάτων της περιόδου 1880-1920.

Το 1906, όταν ο Γιώργος Δηλόπουλος πήρε τη μητέρα του και τα άλλα αδέλφια του από την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου, τα έφερε απευθείας στο σπίτι των Αρμπιλι στην Οσιαν Αβενιου στο Μπρούκλιν.

Από το 1910 έως το 1920 περίπου, μπορούμε να παρακολουθήσουμε την απίστευτα δημοφιλή καριέρα του Αλέξανδρου Δηλόπουλου στο θέατρο βοντβίλ μαζί με τη σύζυγό του Αλέθια [το γένος Χεντ (Head)] ως εξαιρετικά δημοφιλή μέντιουμ. Εμφανιζόμενοι ως Αλέθια και Αλέκος, το ζεύγος Δηλόπουλοι ήταν οι πρωταγωνιστές στον χώρο των ‘Pantages’. Αναφορές για τα ταξίδια τους στην Αυστραλία κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου είναι άμεσα διαθέσιμες. Αλλά μετά το 1920, οι ειδησεογραφικές αναφορές φαίνεται να μπερδεύουν τα δύο αδέλφια. Μέρος αυτής της σύγχυσης μπορεί να θεωρηθεί ότι προέκυψε από το δημόσιο διαζύγιο του Αλέξανδρου και της Αλέθιας Δηλοπούλου.

Τόσο ο Γεώργιος όσο και ο Αλέξανδρος Δηλόπουλος λέγεται ότι πέθαναν στις αρχές Ιουνίου του 1941. Στις νεκρολογίες των εφημερίδων ο Αλέξανδρος περιγράφεται ως «συνταξιούχος ηθοποιός θεάτρου», ενώ ο Γιώργος ως «διευθυντής του Temple of Knowledge, ενός μαντείου» στην προκυμαία του Ατλάντικ Σίτι (Los Angeles Times 5 Ιουνίου 1941- Morning Post (Camden NJ) 3 Ιουνίου 1941). Είναι σαφές ότι πρέπει να γίνει περισσότερη έρευνα για τη ζωή και τη σταδιοδρομία ολόκληρης της οικογένειας Δηλόπουλου. Αυτή η περιγραφή δεν είναι παρά ένα πρόχειρο σκίτσο της πολύπλοκης σταδιοδρομίας δύο πρώιμων αλλά αξιόλογων Ελληνοαμερικανών καλλιτεχνών.

ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΝΕΑ ΥΟΡΚΗ. Συνεχίζεται η αντιπαράθεση στις τάξεις της Ομοσπονδίας Ελληνικών Σωματείων Μείζονος Νέας Υόρκης, με αφορμή τις εκλογές του Σαββάτου, οι οποίες δρομολογήθηκαν από τις διαδικασίες που προώθησε η Διοικούσα Επιτροπή των πρώην προέδρων.

ΠΙΟ ΔΙΑΒΑΣΜΕΝΑ

Πρακτορικά

Με την παρέλαση της Νέας Υόρκης την Κυριακή 14 Απριλίου, έκλεισε κι ο φετινός κύκλος των παρελάσεων για τη μεγάλη και τρανή ημέρα της κήρυξης της Επανάστασης του 1821 για τη λευτεριά της Ελλάδας από τους Τούρκους.

Αντίλογος

Παρενέβη, διαβάζω, ο υπουργός Υγείας, Θάνος Πλεύρης, για να τεθεί σε διαθεσιμότητα ο δημόσιος υπάλληλος που συνελήφθη για εμπλοκή του στην υπόθεση της 12χρονης στα Σεπόλια.

Εκδηλώσεις

ΜΠΡΟΥΚΛΙΝ. Μέσα σε ιδιαίτερα συγκινητικό κλίμα πραγματοποιήθηκε το Σάββατο 18 Ιουνίου η τελετή αποφοίτησης της 8ης τάξης του Ημερήσιου Ελληνικού Σχολείου “Αργύριος Φάντης” στον Καθεδρικό Ναό των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης στο Μπρούκλιν.

ΒΙΝΤΕΟ