Το έτος 1803, ο κύριος δικαστής του Ανωτάτου Δικαστηρίου των Η.Π.Α., John Marshall, στην απόφαση «Marbury v. Madison» κήρυξε, για πρώτη φορά, μια πράξη του Κογκρέσου των Η.Π.Α. αντισυνταγματική και έγραψε: «It is emphatically the province and duty of the judicial department to say what the law is». («Εμφατικά είναι σφαίρα και το καθήκον του δικαστικού σώματος να λέει ποιος είναι ο νόμος»).

Πέρασαν από τότε 219 χρόνια και ο αμερικανικός λαός σέβεται τις αποφάσεις του Ανώτατου Δικαστηρίου. Εάν αυτό δεν είναι σταθερότητα την οποίαν επεδίωξαν οι συντάκτες του Συντάγματος, δεν γνωρίζω τι είναι σταθερότητα. Αυτό μου θυμίζει και ένα σχετικό γαλλικό ανέκδοτο, όπου ένας Γάλλος πηγαίνει στην μεγάλη βιβλιοθήκη στο Παρίσι και ζητάει από τον βιβλιοθηκάριο να του φέρει το Γαλλικό Σύνταγμα και ο βιβλιοθηκάριος του απαντά: «Κύριε, εδώ δεν έχουμε τέτοια περιοδικά».

Βεβαίως, ο λαός έχει συνταγματικό δικαίωμα να διαμαρτυρηθεί ειρηνικά και να διεκδικήσει τα δικαιώματά του, και το κάνει πολλές φορές. Ομως, κοινωνικές και πολιτικές μεταβολές καθώς και διεκδικήσεις δικαιωμάτων πρέπει να γίνονται σύμφωνα με την συνταγματική διαδικασία.

Σε αυτό το άρθρο θέλω να εξετάσω το πολιτικό κίνητρο που έκανε τους δικαστές να ερμηνεύσουν το Σύνταγμα έτσι που να ανατρέψουν την «Roe v. Wade». Μόνον τότε πιστεύω θα κρίνουμε εάν το κίνητρό τους ήταν στενά προσωπικά συμφεροντολογικό ή είναι πολιτικό και κοινωνικό. Δεν προσπαθώ να ερμηνεύσω το Σύνταγμα για να δικαιολογήσω ή να απορρίψω την απόφαση, κυρίως των πέντε συντηρητικών δικαστών.

Αυτήν την προσέγγιση, μου την ενέπνευσε ο κ. Αρης Παπαδόπουλος στο σχόλιο του («Ε.Κ.» 9-10 Ιουλίου, 2022 «Δεν σταματούν πουθενά»). Εκεί κατηγορεί τον κυβερνήτη του Τέξας, τον κ. Αμποτ και γράφει: «Αλλά αυτοί οι πολιτικοί του ακροδεξιού ρεύματος υπακούουν στο Σύνταγμα όποτε τους συμφέρει. Κάτι σαν τους δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου». Ολους τους δικαστές ή μόνον τους πέντε συντηρητικούς που υπέγραψαν την ανατροπή της «Roe v. Wade»;

Η παρούσα ανάλυση εστιάζεται στην λέξη συμφέρον, ανεξαρτήτως αν ο δικαστής είναι συντηρητικός ή προοδευτικός.

Πρώτον, ό,τι κάνει ή δεν κάνει ένας άνθρωπος είναι από συμφέρον. Εγώ γυμνάζομαι από συμφέρον, όμως κανείς δεν με χαρακτηρίζει συμφεροντολόγο γι’ αυτό. Δεν γυμνάζομαι σε βάρος κάποιου άλλου ανθρώπου. Ομως η λέξη «συμφέρον» στην Ελληνική γλώσσα χρησιμοποιείται κυρίως με την αρνητική της έννοια. Σημαίνει ότι κάποιος προσπαθεί ανήθικα ή παράνομα να καρπωθεί κάτι χρήσιμο που δεν του ανήκει.

Τι προσωπικό συμφέρον έχουν οι δικαστές που ψήφισαν να ανατρέψουν την «Roe v. Wade»; Εχουν να κερδίσουν κάτι προσωπικά; Το κάνουν από κακία γιατί θέλουν να τιμωρήσουν εκατομμύρια γυναίκες που βρίσκονται σε ηλικία γονιμοποίησης;

Εγώ διαφωνώ με την οικονομική πολιτική του προέδρου Μπάιντεν, και θα ήθελα να ακολουθήσει άλλη οικονομική πολιτική. Ομως δεν νομίζω ότι ακολουθεί οικονομική πολιτική από συμφέρον να τιμωρήσει τους φτωχούς που θα έχουν δυσκολία να πληρώσουν τους λογαριασμούς τους λόγω του πληθωρισμού. Απλώς, ο κ. Μπάιντεν έχει διαφορετική κοινωνική και οικονομική φιλοσοφία από την δική μου, η οποία αποτελεί το κίνητρο των οικονομικών του αποφάσεων.

Η απάντηση για το κίνητρο που έκανε τους ανώτατους δικαστές να ανατρέψουν την «Roe v. Wade» βρίσκεται στην δομή και το πνεύμα του Συντάγματος και όχι στα συγκεκριμένα άρθρα ή Τροπολογίες.

Το προοίμιο (The Preamble) του Συντάγματος γράφει: «Εμείς, ο Λαός των Ηνωμένων Πολιτειών, με σκοπό να διαμορφώσουμε μια τελειότερη Ενωση …».  Με τις λέξεις «τελειότερη Ενωση» οι πατέρες δεν εννοούσαν «ένα κράτος με μία κυβέρνηση η οποία θα έχει όλες τις εξουσίες ως μια αυτοκρατορία (Empire). Εννοούσαν ότι μπορούμε να είμαστε αρμονικά ενωμένοι παρά το γεγονός ότι έχουμε διαφορετική θρησκεία, πολιτικά πιστεύω, γλώσσα, …   Δηλαδή, «pluribus unum» από πολλούς ένας, το γνωστό απόφθεγμα που χαρακτηρίζει τις Η.Π.Α.

Για να πετύχουν αυτήν την αρμονική ένωση, έδωσαν ορισμένες εξουσίες στην ομοσπονδιακή κυβέρνηση και άφησαν τις πολιτείες να κυβερνούν σύμφωνα με τα τοπικά χαρακτηριστικά, επιδιώξεις και επιθυμίες των πληθυσμών των, υπό τον όρο ότι το Σύνταγμα των πολιτειών θα μοιάζει με αυτό των Η.Π.Α., Ρεπάμπλικ.

Ταυτοχρόνως, ήταν αρκετά σοφοί να επιτρέψουν την διακίνηση ανθρώπων και αγαθών στις διάφορες πολιτείες. Με εξαίρεση, βεβαίως, μέχρι την κατάργηση της δουλείας. Ηταν επίσης αρκετά ταπεινοί να γνωρίζουν ότι δεν είναι παντογνώστες ή προφήτες. Γνώριζαν ότι οι άνθρωποι και οι συνθήκες αλλάζουν με τον καιρό και γι’ αυτό στο Αρθρο 5 του Συντάγματος καθόρισαν πώς μπορεί να γίνουν αλλαγές με Τροπολογίες στο Σύνταγμα για να αντιμετωπισθούν ειρηνικά καινούργιες καταστάσεις.

Πίστεψαν, η δυνατότητα να είμαστε ειρηνικά ενωμένοι παρά τις διαφορές μας βρίσκεται στην έννοια της Ομοσπονδίας (Federalism). Η επιθυμία των Ανωτάτων Συντηρητικών Δικαστών να διατηρηθεί η ομοσπονδιακή φύση του πολιτεύματος των Η.Π.Α. ήταν το κίνητρο που τους έκανε να ανατρέψουν την «Roe v. Wade», όχι κάποιο στενό προσωπικό συμφέρον.

Γιατί όμως οι ανώτατοι συντηρητικοί δικαστές νομίζουν ότι οι Η.Π.Α. βαδίζουν τον δρόμο της αυτοκρατορίας και απομακρύνονται από την ομοσπονδία;

Πριν απαντήσω σε αυτό το ερώτημα, πρέπει να εξηγήσω τον ρόλο της 14ης Τροπολογίας του 1868 ως προς την ερμηνεία του Συντάγματος.

Ο εμφύλιος πόλεμος 1861-1865, άλλαξε πολύ την σχέση δύναμης μεταξύ της ομοσπονδιακής κυβέρνησης και αυτής των πολιτειών. Μέχρι τότε, η εξουσία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης ήταν ασθενής εν σχέσει με αυτήν των πολιτειών, π.χ. οι 10 πρώτες Συνταγματικές Τροπολογίες (The Bill of Rights) περιόριζαν μόνον την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, όχι τις πολιτείες.  Ομως, μετά την Επικύρωση (ratification) της 14ης Τροπολογίας, σιγά-σιγά με αυτό που ονομάζεται Ενσωμάτωσις (Incorporation) το Ανώτατο Δικαστήριο επέτρεψε την ομοσπονδιακή κυβέρνηση να περιορίσει τις εξουσίες των πολιτειών. Η σχέση δύναμης αντιστράφηκε υπέρ της Ομοσπονδιακής Κυβέρνησης. Εάν συνεχιστεί τέτοια ερμηνεία της 14ης Τροπολογίας, τότε οι Η.Π.Α. μόνον κατ’ όνομα θα είναι ομοσπονδία. Η εξουσία και η δύναμη θα συγκεντρωθεί στην Washington D.C. και οι πολιτείες θα γίνουν προτεκτοράτα της ομοσπονδιακής κυβέρνησης.

Είναι γεγονός ότι οι προοδευτικές και αριστερές δυνάμεις στις Η.Π.Α. αγωνίζονται ώστε η ομοσπονδιακή κυβέρνηση να προστατεύσει τα παρόντα και να ικανοποιήσει νέα δικαιώματα, οικονομικά, πολιτικά και άλλα… των πολιτειών. Δεν εμπιστεύονται τις κυβερνήσεις των πολιτειών να το κάνουν.  Π.χ. οι δυνάμεις αυτές θέλουν να θέσουν τις εθνικές εκλογές υπό την εξουσία της ομοσπονδιακής κυβέρνησης (Federalize the National Election).  Σε αυτό και άλλα πολλά δεν εμπιστεύονται τις κυβερνήσεις των πολιτειών, παρά το γεγονός ότι αυτές οι κυβερνήσεις εκλέγονται δημοκρατικά.

Το κίνητρο που έκανε τους πέντε κυρίως συντηρητικούς δικαστές του Ανώτατου Δικαστηρίου να ανατρέψουν την «Roe v. Wade» είναι να διατηρήσουν όσο μπορούν την ομοσπονδιακή μορφή του πολιτεύματος των Η.Π.Α. Μπορεί κάποιος να διαφωνεί με αυτήν την θέση, όμως δεν επιτρέπεται να τους κατηγορήσει για στενό προσωπικό συμφέρον. Εχουν την δική τους φιλοσοφία περί ανθρώπων και κοινωνιών. Ακριβώς όπως ο κ. Αρης Παπαδόπουλος έχει την δική του. Εάν ένας άνθρωπος ασπάζεται το Σύνταγμα των Η.Π.Α., πρέπει να ακολουθήσει τις οδηγίες του για να εφαρμόσει το πρόγραμμά του. Εάν δεν ασπάζεται το Σύνταγμα, μπορεί να το αλλάξει και να δημιουργήσει νέο Σύνταγμα με νέες αρχές και αξίες.

* Ο κ. Λάζαρος Μιχαηλίδης Ph.D., είναι επίτιμος καθηγητής του Bloomfield College