Ενας από τους κύριους μοχλούς και τρόπους για την προώθηση της διεθνούς ειρήνης και την αποφυγή αιτιών πολέμου υπήρξε ανέκαθεν η πρόνοια δημιουργίας διακρατικών πολυμερών σχημάτων οικονομικής συνεργασίας και εμπορίου ιδιαίτερα ανάμεσα στις χώρες εκείνες των οποίων οι σχέσεις χαρακτηρίζονταν ιστορικά από συγκρουσιακή ψυχολογία και εχθρική παράδοση.

Χαρακτηριστικό εν προκειμένω παράδειγμα είναι η Ευρωπαϊκή Ενωση η οποία στην αρχική της μορφή, την επαύριον των δυο Παγκοσμίων Πολέμων που ρήμαξαν τη Γηραιά Ηπειρο, απέβλεψε στην εμπέδωση οικονομικής και εμπορικής συνεργασίας μεταξύ των κύριων εμπολέμων, Γαλλίας και Γερμανίας, μέσω της δημιουργίας συλλογικών πρωτοβουλιών και σχημάτων που θα μπορούσαν να μετατρέψουν την οιαδήποτε αντιπαλότητα σε εποικοδομητικές συνέργειες και παραγωγική αλληλεξάρτηση και να αποθαρρύνουν έτσι εκ των πραγμάτων τις εντάσεις.

Το παράδειγμα της Ευρωπαϊκής Ενωσης ξεκίνησε, ως γνωστόν, δειλά με μόνο έξι χώρες για να εξελιχθεί και μεταλλαχθεί σήμερα, με μέλη είκοσι επτά από τα πλέον σημαντικά Ευρωπαϊκά κράτη, σε παγκόσμια οικονομική και εμπορική δύναμη.

Είναι δε γενικά αποδεκτό ότι η ιστορική αυτή πρωτοβουλία έχει επιτύχει του αρχικού βασικού της στόχου αφού με την εμπέδωση της πολυσχιδούς συνεργασίας και σύμπραξης μεταξύ των μελών της απομάκρυνε την εχθρότητα και τον πόλεμο από τον δυτικό Ευρωπαϊκό χώρο ο οποίος μέχρι τότε υπήρξε κατ’ επανάληψη θέατρο αιματηρών συγκρούσεων.

Στο ίδιο πνεύμα, την επομένη του τελευταίου Παγκοσμίου Πολέμου η Δύση, υπό την ηγεσία της Αμερικής, επεδίωξε με μείζονες πρωτοβουλίες την απελευθέρωση του διεθνούς εμπορίου και τη δημιουργία θεσμών και οργανισμών διεθνούς οικονομικής συνεργασίας.

Κύριος στόχος ήταν η προώθηση της διεθνούς ειρήνης μέσω ενός παγκοσμίου πλέγματος εποικοδομητικής διάδρασης και παραγωγικών διεθνών ανταλλαγών.

Βεβαίως, ο Ψυχρός Πόλεμος και η δημιουργία δυο αντιπάλων πολιτικο – ιδεολογικών και στρατιωτικών συνασπισμών εμπόδισαν την παγκόσμια εξάπλωση του πνεύματος και των σκοπών της διεθνούς αυτής συνεργασίας, η οποία, μέχρι την πτώση του Σοσιαλιστικού στρατοπέδου περιορίστηκε κυρίως στον Δυτικό κόσμο.

Μετά την κατάρρευση του Κομμουνισμού και της Σοβιετικής Ένωσης και για μερικές δεκαετίες υπήρξαν βάσιμες προσδοκίες ότι η ευεργετική επίδραση της διεθνούς οικονομικής και γενικότερης συνεργασίας και ανταλλαγών, που άρχισαν πλέον να μετουσιώνονται στην περίφημη παγκοσμιοποίηση, θα συνέτεινε αποφασιστικά στην απομάκρυνση εστιών έντασης.

Στο πνεύμα αυτό, ακόμη και στο πεδίο των Ελληνοτουρκικών σχέσεων άρχισε να κερδίζει τότε έδαφος η άποψη ότι η διεύρυνση μιας πολύμορφης συνεργασίας μεταξύ των δυο χωρών θα μπορούσε να συνεισφέρει στον πολλαπλασιασμό των ειρηνικών επαφών, την ενίσχυση αμοιβαίας εμπιστοσύνης και, μέσω της αλληλοσυμπλήρωσης διαφόρων οικονομικών τομέων, στη χαλάρωση των εντάσεων και τη μείωση της χρονιάς αντιπαλότητας.

Δυστυχώς όμως τα τελευταία χρόνια τόσο στο γενικότερο διεθνές περιβάλλον όσο και στην περιοχή της Νοτιο Ανατολικής Μεσογείου, επεκτατικές και επιθετικές πολιτικές ανελεύθερων καθεστώτων ή αυταρχικών ηγετών έχουν και πάλι, όπως στην αρχή του προηγούμενου αιώνα, αρχίσει να σκοτεινιάζουν τον διεθνή ορίζοντα, και να δηλητηριάζουν τη διεθνή ατμόσφαιρα.

Βαθμιαία κατέστη εμφανές ότι η ελευθερία στο διεθνές εμπόριο και ανταλλαγές και αυτή καθ’ εαυτή η παγκοσμιοποίηση, εργαλειοποιήθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για την προώθηση επεκτατικών βλέψεων από ανελεύθερα καθεστώτα που αποβλέπουν στη διεύρυνση της πολύμορφης επιρροής τους σε περιφερειακό αλλά και παγκόσμιο επίπεδο.

Εν όψει της πραγματικότητος αυτής η οποία άρχισε να αλλοιώνει της συνθήκες μίας υγιούς ανταγωνιστικότητας βασισμένης στην ελευθερία του παγκοσμίου εμπορίου και της οικονομικής συνεργασίας, η Δύση, με πρώτη την Αμερική, άρχισαν, όπως μαρτυρούν οι εξελίξεις των τελευταίων ετών, να υιοθετούν και να εφαρμόζουν μέτρα που αποβλέπουν στον περιορισμό του μεταπολεμικού πνεύματος απόλυτης και κατά πολλούς ανεξέλεγκτης ελευθερίας στις διεθνείς ανταλλαγές και την παγκόσμια οικονομική συνεργασία.

Οι κατ’ εξαίρεση κυρώσεις κατά απεχθών καθεστώτων όπως του Ιράν και της Βόρειας Κορέας, μετά την εισβολή στην Ουκρανία έχουν σήμερα επεκταθεί με στόχο τη Ρωσία σε όλο το πλανήτη, η δε δυσπιστία και η αντιπαλότητα μεταξύ της Κίνας και των ΗΠΑ κινδυνεύουν να επιφέρουν καίριο πλήγμα στη διεθνή οικονομική συνεργασία και εμπόριο.

Δεν είναι επομένως υπερβολή να διαπιστώσει κανείς ότι ίσως ανατέλλει μια νέα εποχή στις σχέσεις μεταξύ των μελών της διεθνούς κοινωνίας, η οποία οδηγεί στο σοβαρό αρνητικό επηρεασμό των προοπτικών παγκοσμιοποίησης και διεθνούς εμπορίου και συνεργασίας όπως είχαν επικρατήσει μετά τον τελευταίο Παγκόσμιο Πόλεμο.

Είναι δε αναμενόμενο η απαξίωση και η υπονόμευση της διεθνούς συνεργασίας που βαθμιαία αλλά διακριτά επέρχεται πλέον στη διεθνή σκηνή θα έχει επιπτώσεις και σε περιφερειακό επίπεδο και ιδιαίτερα στην περιοχή μας.

Ενώπιον της επιθετικότητας και του αυταρχισμού της Αγκυρας και προσωπικά του Τούρκου Προέδρου επιχειρήματα του παρελθόντος υπέρ συνεργασίας και παραγωγικής και εποικοδομητικής συνέργειας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας προς περιορισμό των εντάσεων ακούγονται όλο και περισσότερο ρηχά και χωρίς αντίκρυσμα.

Ιδιαίτερα όταν τα τουρκικά μαχητικά οργώνουν παράνομα τους αιθέρες του Αιγαίου και τα τουρκικά ερευνητικά σκάφη παραβιάζουν τις ΑΟΖ της Ελλάδος και της Κύπρου.