Κατά τον Αριστοτέλη, ο άνθρωπος είναι «φύσει πολιτικόν ζώον» δηλαδή κοινωνικό, εκείνος δε που ως αυτάρκης δεν είναι μέλος της κοινωνίας, είναι «θηρίο ή θεός».

Σήμερα, χιλιάδες χρόνια μετά, η ανθρώπινη κοινωνία έχει γνωρίσει τέτοια εκρηκτική δημογραφική αύξηση αλλά και μετάλλαξη ώστε η διαβίωση σε ένα κοινωνικό σύνολο έχει αποκτήσει μια έννοια απείρως ευρύτερη και σύνθετη από ό,τι ήταν στην αρχαιότητα. Βεβαίως, η κοινωνική πραγματικότητα μελετάται σήμερα από πλήθος επιστημονικών κλάδων και δεν είναι του παρόντος ούτε η αναφορά στις επιστήμες αυτές, ούτε στο τεράστιο πεδίο μελετών τους.

Εντούτοις, στην καθημερινή μας ζωή και σε κάθε κοινωνικό περιβάλλον υπάρχουν πολλά απλά βασικά ερωτήματα σχετικά με την κοινή διαβίωση και τις σχέσεις με τους συνανθρώπους μας.

Φερ’ ειπείν, σε ποιο βαθμό μας αφορά ο τρόπος ζωής άλλων ατόμων, κοινοτήτων ή ακόμη και λαών, εφ’ όσον, βεβαίως, η ζωή τους αυτή δεν ξεφεύγει από τα όρια της παραδεδεγμένης ηθικής και της εθνικής ή διεθνούς νομιμότητας και δεν μας θίγει.

Ακόμη περισσότερο, σε ποια έκταση μπορεί ή πρέπει κανείς να επιχειρήσει να επηρεάσει τη διαβίωση και την καθημερινότητα των άλλων, ειδικότερα εάν αυτοί φαίνονται σχετικά προσαρμοσμένοι στη δική τους πραγματικότητα.

Ερώτημα ιδιαίτερα δύσκολο να απαντηθεί.

Είναι ίσως σκόπιμο να διακρίνει κανείς από την αρχή τη διαβίωση που αναφέρεται σε έθιμα και παραδόσεις.

Στην περίπτωση αυτή είναι πολύ δύσκολο να αποδεχθεί κανείς την ιδέα επιρροής ή ακόμη λιγότερο επέμβασης στις παραδοσιακές, εθιμικές ιδιαιτερότητες της ζωής προσώπων ή ομάδων.

Στη θρησκευτική λατρεία, από την άλλη μεριά, ιστορικά, υπήρξαν ποικίλες συλλογικές και μη ιεραποστολικές δραστηριότητες που συχνά οδήγησαν σε συγκρούσεις, ακόμη και πολέμους.

Στην εποχή μας πάντως η έννοια του θρησκευτικού προσηλυτισμού, εξαναγκαστικού ή ιεραποστολικού χαρακτήρα, έχει πλέον βασικά ξεπεραστεί αφού η αρχή της ελευθερίας λατρείας είναι θεμελιώδης οικουμενική αρχή.

Περαιτέρω, στον πολιτικό ή οικονομικό τομέα η θεώρηση είναι διαφορετική αφού κατ’ ανάγκη συνεπάγεται μεταρρυθμίσεις ή πολιτικο-κοινωνικά κινήματα εντελώς άλλου επιπέδου, έκτασης και ιστορικής σημασίας. Αρκεί μόνο να σημειώσουμε εδώ ότι το γιγαντιαίο πείραμα του κομμουνισμού που θέλησε να αλλάξει συθέμελα τις πολιτικές και οικονομικές συνθήκες της κοινωνίας κατέρρευσε αφού ταλαιπώρησε την ανθρωπότητα κατά το μεγαλύτερο μέρος του προηγουμένου αιώνα.

Πώς όμως, με εξαίρεση την ανελεύθερη επιβολή, μπορεί να απαντηθεί το ερώτημα όταν σχετίζεται με την ζωή στη μικρότερη κλίμακα της γειτονιάς, της οικογένειας του κοντινού φιλικού περιβάλλοντος;

Υπάρχει άραγε ηθική ή κοινωνική υποχρέωση ή έστω σκοπιμότητα να συμβουλεύσει ή να υποδείξει κανείς αυτόκλητα σε έναν συνάνθρωπό μας ένα διαφορετικό τρόπο ζωής;

Η απάντηση θα πρέπει απαραίτητα να λάβει υπόψη τη θεμελιώδη ελευθερία κάθε ατόμου να διάγει τον βίο του όπως επιλέγει, αλλά και την επιτακτική ανάγκη όλων για σεβασμό της διαφορετικότητας που είναι συνυφασμένη με την ανθρώπινη φύση.

Οσο, λοιπον, και εάν η καλώς εννοούμενη κοινωνική συνύπαρξη και αλληλεγγύη μπορεί να μας ωθεί στην επιθυμία κριτικής, έστω εποικοδομητικής, θεώρησης του τρόπου της ζωής των άλλων, ο σεβασμός της ατομικής ελευθερίας και της διαφορετικότητας που τόσο δυσχεραίνει αλλά και ομορφαίνει την ζωή όλων, μπορεί και πρέπει να μας καθοδηγεί ανάλογα.