Αξιοπρόσεκτη είδηση από την τρέχουσα επικαιρότητα είναι και η απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να παρατείνει το όριο της υποχρεωτικής συνταξιοδότησης από το 62ο στο 64ο έτος της ηλικίας.

H απόφαση αυτή έχει ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών στη Γαλλία και απειλεί με σειρά μαζικών διαδηλώσεων και απεργιών να οδηγήσει σε σοβαρή κοινωνική και οικονομική αναστάτωση.

Δεν είναι βεβαίως του παρόντος να αναφερθούμε στις λεπτομέρειες του γαλλικού προβλήματος, η εξέλιξη όμως αυτή οδηγεί σε σκέψεις και συνειρμούς σχετικά με το γενικότερο θέμα της συνταξιοδότησης το οποίο με εμφανείς οικονομικές, κοινωνικές και ψυχολογικές προεκτάσεις θέτει τις σημερινές κοινωνίες και εθνικές οικονομίες μπροστά σε δισεπίλυτα διλήμματα.

Εν συντομία, ανάμεσα στα κύρια στοιχεία του προβλήματος, πρέπει κανείς να μνημονεύσει ότι η ραγδαία πρόοδος της ιατρικής και της τεχνολογίας έχουν επιμηκύνει όχι απλώς το προσδόκιμο της ανθρώπινης ζωής αλλά και τη διάρκεια κατά την οποία ένα άτομο συνεχίζει να είναι ικανό να συμμετέχει ενεργά στην παραγωγική διαδικασία. Οι τάξεις εκείνων που επιθυμούν να απομακρύνουν, όσο γίνεται, τον παροπλισμό τους πληθύνονται γεωμετρικά όχι μόνο για βιολογικούς αλλά και για εμφανείς οικονομικούς, κοινωνικούς και ψυχολογικούς λόγους.

Από την άλλη όμως πλευρά, οι νέες γενιές ζητάνε πιεστικά την ένταξή τους στο κοινωνικό και οικονομικό γίγνεσθαι, που βεβαίως παρεμποδίζεται από την παράταση της ενεργού επαγγελματικής παρουσίας των προηγούμενων γενιών.

Εμμεση αλλά κρίσιμη επίπτωση από την μη μετάγγιση νέου «αίματος» είναι η επιβράδυνση της ζωτικής ανανέωσης και προόδου μιας κοινωνίας εξ αιτίας της έλλειψης εισόδου νέων. Οι οποίοι, ακόμη χειρότερα, υποχρεώνονται να λιμνάζουν σε μια οιονεί απραξία αναμονής με σοβαρές για αυτούς οικονομικές αλλά και ψυχολογικές συνέπειες.

Περαιτέρω, η μακροζωία που εξασφαλίζει σήμερα η επιστήμη διογκώνει και τον αριθμό εκείνων που παραμένουν επί μακρόν στις τάξεις των συνταξιούχων προξενώντας ένα ακόμη πονοκέφαλο στις κυβερνήσεις. Οι οποίες πρέπει να αντιμετωπίσουν τις συνέπειες από την αύξηση του αριθμού των συνταξιούχων αφού τα συνταξιοδοτικά και ασφαλιστικά ταμεία απειλούνται με κατάρρευση από πληθυνόμενα μέλη τα οποία όχι μόνο δεν συνεισφέρουν αλλά και επιβαρύνουν τον προϋπολογισμό τους. Αυτή άλλωστε είναι, μερικώς τουλάχιστον, η λογική που στηρίζει την απόφαση της γαλλικής κυβέρνησης να παρατείνει το όριο συνταξιοδότησης από τα 62 στα 64.

Παρεπόμενη πρόσθετη επιπλοκή της παράτασης αυτής του ορίου ηλικίας συνταξιοδότησης, ειδικά στην περίπτωση της Γαλλίας αλλά και γενικότερα, είναι ότι οι ηλικιωμένοι εργαζόμενοι που για διαφόρους λόγους χάνουν τη δουλειά τους αλλά δεν μπορούν ακόμη να συνταξιοδοτηθούν, γίνονται θύματα «ηλικιακής διάκρισης» αφού είναι πολύ δύσκολο αν όχι αδύνατον να βρουν πλέον απασχόληση λόγω της προχωρημένης ηλικίας τους.

Πολύμορφο λοιπόν και εξαιρετικά δύσκολο το πρόβλημα της συνταξιοδότησης αφού μια δίκαιη λύση για όλους εμποδίζεται από συγκρουόμενες οικονομικές, κοινωνικές, ακόμη και ηθικές σκοπιμότητες.

Ιδανικές συνθήκες αποτελεσματικής αντιμετώπισης του μέγιστου αυτού θέματος θα ήταν βεβαίως η σταθερή άνοδος της παραγωγικότητας αφού η αυξανόμενη απασχόληση θα πρόσφερε ευκαιρίες για όλους. Κάτι τέτοιο όμως, απλά, δεν μπορεί να συμβαίνει συνεχώς.

Ιδού λοιπόν μερικές μόνο πτυχές από ένα τεράστιο οικονομικό και κοινωνικό πρόβλημα το οποίο αντιμετωπίζουν ακόμη πιο πιεστικά στις μέρες μας οι σύγχρονες κοινωνίες, οικονομίες και πολιτικές ηγεσίες.

Αλλωστε, πέραν από θεσμικά όρια και περιορισμούς, η μακροζωία, η διευρυνόμενη αστικοποίηση και η σύγχρονη κοινωνική ψυχολογία σχετικά με τον επαγγελματικό και παρεπόμενο κοινωνικό παροπλισμό έχουν απαξιώσει την παρωχημένη πλέον αντίληψη της συνταξιοδότησης ως μιας περιόδου ξέγνοιαστης απόλαυσης του υπόλοιπου βίου.

Στην εποχή μας η συνταξιοδότηση έχει, αντίθετα, πάρει τη μορφή μιας οιονεί «Λερναίας Υδρας» με πολλαπλές ιδιαίτερα προβληματικές και συχνά αλληλοσυγκρουόμενες κοινωνικές, οικονομικές και ψυχολογικές πλευρές.